Het is toch jammer dat je zelfvertrouwen niet per kilo in de supermarkt kunt afrekenen. Zelfvertrouwen geeft je het gevoel dat je dingen aankunt – zelfs als ze mega-spannend zijn. En het helpt je om niet zomaar met alle winden mee te waaien, maar met beide benen op de grond te doen wat voor jou goed voelt. Helaas, te koop voor een euro per kilo is zelfvertrouwen dus niet. Er zelf aan werken kan gelukkig wel. Dit zijn 7 tips voor stap voor stap zelfvertrouwen opbouwen.

Zelfvertrouwen opbouwen – mag het een onsje meer zijn?

Zelfvertrouwen is als de fundering van een huis. Zonder stevig fundament heb je kans dat je woning gaat verzakken door invloeden van buitenaf. Met een goed fundament blijft je woning ook bij elke storm of regenbui rechtovereind staan.

Zelfvertrouwen zorgt er, net als een fundament, voor dat je niet volledig door de grond zakt als iemand je kritiek geeft, er iets misgaat of je de een teleurstelling te verwerken krijgt. Er zullen altijd stormen en regenbuiten voorbij komen, maar jij blijft stevig staan. Precies dat is wat zelfvertrouwen met je kan doen.

Gelukkig kun je zelfvertrouwen opbouwen. Net als dat broodnodige fundament onder je woning. Elk steentje is er één. Misschien helpen deze 7 tips voor werken aan zelfvertrouwen je bij het leggen van die steentjes.

1. Weet wat je kunt

Bescheidenheid siert de mens. Dat is een van de spreuken die de moeder van een vriendinnetje vroeger op een foeilelijk tegeltje op het toilet had hangen. En inderdaad, het is mooi als je niet van de daken schreeuwt hoe vreselijk goed je wel niet bent. Maar als je er uit bescheidenheid (of eerder onzekerheid?) van overtuigd bent dat je niets écht goed kan, dan is het een ander verhaal.

Voor zelfvertrouwen opbouwen is het handig als je weet waar jij goed in bent. Dat hoeft geen hele waslijst te zijn; met drie belangrijke kwaliteiten van jezelf kennen kom je al een heel eind. Het helpt je om in spannende situaties te weten wat je aan jezelf hebt. Als doorzettingsvermogen bijvoorbeeld een kracht van jou is, dan kun je dat gebruiken om met extra zelfvertrouwen aan iets nieuws te beginnen.

Stel: jij bent net afgestudeerd en bent op zoek naar werk. Dan weet je dat doorzettingsvermogen je ver kan brengen om – ook als er weinig vacatures zijn en je de ene na de andere afwijzing krijgt – toch linksom of rechtsom een baan te vinden.

2. Stap over het randje van je comfortzone heen

Best spannend is het daar, zo buiten die veilige taken om waarvan je wel weet dat je ze kunt. Maar laat dat stapje buiten die veilige haven nou net zijn waar je vaak het beste kunt werken aan zelfvertrouwen. Misschien met knikkende knieën, je hart in mijn keel en een brok in mijn maag – dat wel. Maar alleen door die dingen toch te proberen, kun je ervaren dat je meer in je mars hebt dan je kritische stemmetjes je wijsmaken.

3. Gun het jezelf om iets goed fout te doen

Als je jezelf geen fouten toestaat, wordt groeien lastig. Want bij elke stap die je vooruit zet, is er het risico dat je je enkel breekt, over een drempel struikelt of om welke reden dan ook op de grond kukelt. Maar is dat een reden om het niet te doen? Nee. Blijven waar je bent is ook geen mooi levensdoel.

Accepteer liever van jezelf dat je niet alles foutloos kunt doen. Gun jezelf de kans op een misstap (en dus ook de kans op een gebrek daaraan) en neem het jezelf niet meteen kwalijk als je een keer ergens naast zit. Spijt helpt je niet verder. Leren van wat je meemaakt en er juist door groeien wél.

En dan nog iets: blijf niet hangen in (foute?) keuzes die je eerder hebt gemaakt. Je hoeft niet te zijn wie je altijd was. Het ding is: we maken allemaal fouten. Bij elkaar opgeteld over de afgelopen tien jaar zullen het er heel veel zijn. Als je al die fouten nog steeds bij je draagt, dan zal het inderdaad lijken alsof je álles verkeerd doet. Maar hoeveel punten om trots op te zijn zullen er daarnaast de afgelopen tien jaar zijn geweest? Zijn dat er niet tien of zelfs honderd keer zoveel?

4. Trek een grens

De afgelopen maanden struggelde ik zelf wat met ‘nee’ zeggen en perfectionisme. Perfectionisme is een “goede” vriend die me al vanaf mijn basisschooltijd ongevraagd gezelschap houdt. Opeens stak-ie weer de kop op. Ik nam wat te veel opdrachten aan, wrong mezelf in allerlei bochten en plempte mijn agenda vol omdat ik liever niet wilde teleurstellen. Binnen twee dagen nog even tien extra teksten opleveren? Ja hoor, kom maar door! Totdat ik besefte dat het mijn zelfvertrouwen niet veel goeds had gedaan, omdat ik steeds naar mezelf toe het signaal gaf dat mijn agenda er niet toedeed. En dat überhaupt niet meetelde of ik ergens wel blij van werd.

Gelukkig waren daar mijn fijne businesscoach en mijn nog fijnere vriend die me een spiegel voorhielden. Ik begon met grenzen trekken, mijn tijd afbakenen en mezelf weer een hogere plek op de prio-lijst geven. Binnen een week al voelde ik me een stuk lichter en zelfverzekerder.

Dus een tip op basis van mijn ervaringen: trek grenzen (het liefst voordat ze zijn overschreden) en kom voor jezelf op. Roep niet meteen volmondig ‘ja’ op verzoekjes (tenzij je partner je ein-de-lijk op de meest romantische wijze ooit ten huwelijk vraagt natuurlijk), maar denk even over dingen na. Geef het aan als iets niet lukt. Kom voor jezelf op als je gekwetst bent of als je je niet gehoord voelt. Al is het maar als een zelfvertrouwen-signaal naar jezelf toe.

5. Kijk regelmatig achterom

We – ik ook – hebben vaak de neiging om ons succes af te meten aan de successen van anderen. Wat eigenlijk best gek is, want er zullen altijd mensen bestaan die iets beter kunnen dan jij. En er zal van al die mensen niemand zijn wiens situatie exact vergelijkbaar is met die van jou.

Zo gaf ik twee jaar geleden een lezing op de Roodharigendag. Mijn allereerste lezing ooit. Knikkende knieën paraat. Mijn praatje kwam na een flitsende presentatie van Gijs Rademaker, presentator bij Een Vandaag. Heel natuurlijk, zonder spiekbriefje en met een supersonische PowerPoint erbij vertelde hij zijn verhaal. “Kom ik dan”, dacht ik. Ik voelde me even alsof het boek ‘Presenteren voor dummy’s voor mij geschreven was.

Om mezelf even later tot de orde te roepen: mag ik pas trots zijn als ik beter presenteer dan degene voor me? Is mijn situatie vergelijkbaar met die van hem? Nee. Duh. Bovendien: moet ik meteen zo goed zijn als iemand die van presenteren zijn vak heeft gemaakt als ik het voor de eerste keer doe? En moet ik daar überhaupt ooit zo goed in willen worden? Nee, niet per se.

Wat meer zin heeft dan een vergelijking maken met anderen, is jezelf te vergelijken met je vroegere zelf. Waar stond jij één, twee of vijf jaar geleden? Hoe ben je ten opzichte van toen gegroeid? Pas als je stilstaat bij jouw proces, zal je merken dat je – ook zonder compleet uit te blinken in iets – al heel goed bezig bent.

6. Accepteer het lijf dat je hebt

Zelfvertrouwen opbouwen gaat over meer dan jezelf mooi (of nee: gewoon oké) vinden. Toch kan ik het niet laten dit punt te noemen. Uit ervaring weet ik dat onzekerheid over je lichaam bepalend kan zijn voor je algehele zelfvertrouwen. Als je letterlijk lekkerder in je vel zit (niet door jezelf af te matten totdat je sixpack serieuze vormen aanneemt, wel door gewoon goed te zorgen voor de al dan niet killerbody die je hebt), zal je ook meer zelfvertrouwen uitstralen.

Probeer daarom met mini-stapjes vooruit meer oké te worden met het lichaam dat je hebt gekregen. Zorg er goed voor: met goede voeding, beweging, soms een lekkere crème en de rustmomenten die je nodig hebt. Trek kleding aan waarin je je fijn voelt en probeer te focussen op wat je lijf je aan positieve dingen biedt. Je hoeft het niet prachtig mooi te vinden en glimlachend in de spiegel te kijken. Accepteren dat dit het omhulsel is dat jij hebt gekregen en dat jullie maar beter er samen het beste van kunnen maken, is al een stap in de goede richting.

7. Zelfvertrouwen opbouwen? Volg je eigen pad.

Mooie woorden en schouderklopjes zijn altijd welkom. Maar zorg ervoor dat je daar niet van afhankelijk bent in jouw eigenwaarde. Als je goedkeuring nodig hebt, zal je eerder dingen doen om anderen te pleasen. Wel die ene spoedopdracht aannemen omdat diegene je dan “een reddende engel” vindt. Wel halsoverkop in de auto springen omdat je dan “de beste vriendin ooit” bent. Solliciteren op die ene mwah-functie, omdat je daarmee tenminste hoge ogen gooit op de volgende familieverjaardag.

Besef dat als jij het leven leidt dat anderen van je verwachten, je eigenlijk niet je eigen leven leeft. Bovendien, als je zelfvertrouwen afhangt van wat anderen over je zeggen, dan is een enkele opmerking al genoeg om het weer totaal te laten afbrokkelen.

Werken aan zelfvertrouwen gaat in mijn ogen vooral over je blik meer op jezelf richten. Leren wat jij te bieden hebt, wat je aan jezelf hebt en wat jouw talenten zijn. En je minder laten leiden door wat wie dan ook om je heen daarvan vindt. Oké zijn met je eigenaardigheden, adviezen in de wind slaan als ze totaal niet bij je passen en accepteren dat dat alles soms tot een flinke lading tegenwind kan leiden.

Hoe vaker je tóch doet wat jou het beste lijkt, hoe meer je zult ervaren dat je op jezelf kunt bouwen.

Mooie materie is het, zelfvertrouwen. En zoals je ziet: zelfvertrouwen opbouwen kan prima zonder het roer totaal om te gooien en te veranderen in die arrogante CEO die weigert zelf koffie in te schenken.

Wat geeft jou zelfvertrouwen?