In onze keuken staan al sinds jaar en dag verschillende afvalbakjes. GFT gaat keurig in een apart bakje, en plastic verpakkingen verzamelen we in weer een andere zak. Ik dacht dan ook dat ik het heel aardig deed met afval scheiden. Maar sinds ik teksten schrijf voor een afvalverwerker heb ik ontdekt dat er ook in huize Bart-Romy nog veel dingen beter konden. Zo bleken kartonnen diepvriesfruit-verpakkingen helemaal niet bij het karton te horen. De aluminiumfolie-propjes, die wij altijd keurig apart hielden, mochten dus wél bij het PMD. En hoe zit het met sausflessen? Maar bovenal: wat helpt om alles in de goede bak te gooien? Nadat ik de afgelopen maanden afvalscheiding nóg serieuzer nam, deel ik mijn beste afval-scheid-tips.

Waarom is beter afval scheiden zo belangrijk?

Afval scheiden doe je zeker niet alleen als bezigheidstherapie. Het is heel belangrijk voor het milieu. Als je afval goed scheidt, wordt het makkelijker om zoveel mogelijk afval tot nieuwe producten en grondstoffen te verwerken. Daardoor kan de afvalverwerker bijvoorbeeld nieuw plastic maken van plastic afval, en kunnen ze GFT-afval omvormen tot compost. Bovendien blijft er zo minder (niet-recyclebaar) restafval over. Hoe meer afval te recyclen is, hoe minder vuil er verbrand hoeft te worden.

Afval verwerken tot nieuwe producten kan alleen als afvalstromen zo zuiver mogelijk zijn. Dus als er bijvoorbeeld geen vieze pizzadozen bij het oud papier zitten en als er geen broodrestjes in een plastic zakje achterblijven. Dat maakt afval scheiden écht zinvol.

Let op: elke gemeente zamelt afval op een andere manier in. Zo mocht in onze vorige gemeente plastic gewoon bij het restafval (omdat de gemeente dit zelf na-scheidt). Maar in onze huidige woonplaats moeten we dit wel zelf goed scheiden. Check dus goed hoe je afval scheiden bij jouw gemeente goed aanpakt.

1. Zorg voor een goede afvalscheidings-uitrusting

Afval scheiden begint uiteraard met bakken hebben om het afval apart in te verzamelen. Koop bijvoorbeeld meerdere kleine bakjes, zodat je afval makkelijk gescheiden kunt inleveren. Of maak een bak voor glas en een voor oud papier en berg die op in je keukenkastje. Zo wordt afval scheiden in één klap een stuk makkelijker. Het fijne aan aparte bakjes in huis hebben staan, is ook dat je niet voor elk beetje afval meteen naar de container hoeft te wandelen.

Wij hebben in één keukenkastje 3 kleine afvalbakjes staan: voor papier, GFT en PMD-afval. Daarnaast hebben we een pedaalemmer voor het restafval in de schuur en leveren we glas in de glasbak in. In ons appartement hadden we voor de verschillende soorten afval grote pedaalemmers, maar dat vond ik geen aanrader. Daardoor nam afvalscheiding nogal veel plek in beslag. Nu hebben we kleine bakjes, waardoor we sneller de bakjes legen (= minder fruitvliegjes of stank) én waardoor onze keuken niet meer op een halve afvalscheidingsstraat lijkt.

Tip: onze afvalbakken lijken een beetje op deze van IKEA. Ook een fijne en betaalbare oplossing om afval te scheiden in een keukenkastje!

Als je al die prullenbakken maar gedoe vindt, kun je ook kiezen voor een duo- of trio-afvalprullenbak. Daarin kun je 2 of zelfs 3 soorten afval kwijt, terwijl je maar één pedaalemmer hebt. Ik vind zelf deze van Brabantia handig én stijlvol. (*affiliate link)

Reserveer daarnaast een aparte plek voor bijvoorbeeld oud papier of glas en wen jezelf aan om het dit type afval daar te verzamelen. Wij zetten glas bijvoorbeeld altijd op het plankje boven de afvalemmertjes. Je kunt natuurlijk ook een stukje kast in de berging, voorraadkast of schuur hiervoor vrij houden.

2. Beperk de hoeveelheid afval

Hoe minder afval je hebt, hoe minder afval je hoeft te scheiden. Win-win! Het kost jou minder moeite, bespaart je een wandeling naar de container en scheelt veel afval voor het milieu. Het helpt dan ook enorm als je kijkt hoe je het afval in je huishouden kunt beperken.

Dit zijn een paar dingen die wij doen om de prullenbakken leger te houden:

• Koop producten in grootverpakkingen. Zo halen wij literemmers pindakaas in plaats van kleine glazen potten in huis (ja, wij zijn groot pindakaasfan en krijgen dat in een paar weken op!). Ook producten als havermout, rozijnen en meel haal ik altijd het liefst in joekelverpakkingen.
• Koop zakken hervulling in plaats van nieuwe verpakkingen. Zo koop ik vaak zakjes met kruiden (om die in onze glazen potjes te stoppen) in plaats van steeds nieuwe potjes te kopen. Ook haal ik meestal zakken zeep om daarmee onze zeepfles te vullen in plaats van steeds een complete plastic verpakking te halen.
• Kies voor plastic-arme merken. Sommige merken zetten zich met hart en ziel in voor een plasticvrije wereld. Support dat soort merken door hun producten te kopen en zo zelf minder plastic in huis te halen. Dit zijn een paar voorbeelden van low-plastic-merken:
  • Wisselwaar: houdbare producten als havermout en noten in glazen potten die je met statiegeld kunt inleveren (te koop bij Ekoplaza).
  • The Green Lab: verzorgingsproducten en huishoudelijke artikelen bestaande uit een “tablet” waar je zelf water aan toevoegt in een aluminium fles.
  • Shampoo Bars: shampoo in de vorm van een zeepblok dat je tussen je natte handen wrijft om het te laten schuimen als shampoo (geen shampoofles meer nodig!).
  • EcoMondo: een webshop waar je veel zero waste-producten en producten met minder plastic kunt kopen.
• Investeer in glazen bakjes, zodat je eten daarin kunt bewaren (in de koelkast of vriezer) of kunt meenemen. Dat bespaart veel plastic zakjes.
• Neem overal een Dopper of aluminium drinkfles mee naartoe, zodat je geen plastic wegwerpflesjes meer hoeft te kopen.
• Voorkom voedselverspilling, bijvoorbeeld door niet méér voedsel te kopen dan je op krijgt en door op tijd producten in te vriezen. Wist je dat je bijvoorbeeld overrijpe bananen kunt omtoveren tot bananenbrood of ze in plakjes kunt invriezen? En dat koken met restjes hartstikke leuk én lekker kan zijn? Als je eten echt niet op krijgt, kun je altijd nog aan buren of familie vragen of je hen blij kunt maken met bepaalde producten.

Vaak staat op de verpakking zelf in welke afvalbak deze thuis hoort. Daar keek ik tot voor kort nooit echt naar (geen idee onder welke steen ik leefde…), maar sinds een tijdje let ik daar extra op. Dus twijfel je? Check dan eerst of er op de achterkant van de verpakking een icoon staat.

Oh ja, ook als je denkt te weten waar een bepaalde verpakking hoort, is het soms handig om de verpakking eens te bekijken. Op die manier kwam ik erachter dat ik sommige producten per ongeluk helemaal niet goed scheidde. Zo mag de ene harde plastic verpakking wel bij het PMD, terwijl de andere toch echt restafval is. Tegenwoordig dubbelcheck ik dat dus steeds.

4. Dubbelcheck afval waarover je twijfelt

Er zijn nogal wat twijfelproducten waarvan je misschien niet in één keer weet waar het product onder valt. Zo kwam ik er door een afvalscan bij mijn opdrachtgever achter dat ik niet alles goed scheidde. En dat terwijl ik dacht het keurig te doen met al mijn verschillende afvalbakjes. Hoe je voorkomt dat je het onbewust verkeerd doet? Daarvoor heeft Milieu Centraal de handige Afvalscheidingswijzer ontwikkeld. Daarin kun je allerlei producten opzoeken en zo checken onder wat voor type afval dit product of deze verpakking valt. Of bekijk deze checklist van Milieu Centraal.

Van sommige soorten afval is in één keer duidelijk in welke bak het thuishoort. Een verpakking van vleesvervangers stop ik zonder nadenken bij het PMD, fruitschillen gooi ik bij het GFT en voor mijn lege pesto-potje wandel ik naar de glasbak. So far so good. Maar er zijn ook talloze producten waarvan minder duidelijk is waar het terecht hoort. Sommige verpakkingen moet je zelfs ontleden om elk deel in een andere bak te gooien.

Zo checkte ik de afgelopen tijd onder andere de volgende producten via de Afvalscheidingswijzer (#nospon trouwens) en waren de uitkomsten voor mij soms best verrassend:

Kapotte kleding	Textielbak op straat
Plastic plantenpotjes	PMD
Doordrukstrips van pillen	PMD (breng de medicijnen zelf terug naar de apotheek)
Kartonnen verpakkingen van diepvriesfruit	Restafval (vanwege het plastic laagje in de doosjes)
Kattenbakkorrels	Restafval
Enveloppen met bubbeltjesfolie	Papier (envelop) en PMD (bubbeltjesfolie)
Gebruikte zakdoekjes	Restafval
Oude pizzadozen	Restafval
Aluminiumfolie	PMD
Hard plastic (zoals oud speelgoed)	Grofvuil of de kringloopwinkel (als het bruikbaar is)
Biologisch afbreekbaar plastic	Restafval
IJsstokjes	Restafval
Netjes van fruit, ui, etc.	Restafval (deze plastic netjes blijven vaak hangen in de sorteermachines, dus kun je ze beter bij het restafval gooien)
Chipszakken	PMD (dat geldt sinds kort; daarvoor was het restafval)
Piepschuim	Restafval (maar liever nog: breng het naar de stort)

5. Weet je het echt niet? Gooi het bij het restafval

Kom je er zo snel niet achter wat voor type afval iets is? Gooi het liever bij het restafval dan dat je het op de gok bijvoorbeeld bij het GFT of PMD gooit. Dan komt het in ieder geval niet onterecht bij een afvalstroom die gerecycled wordt. Ook die scheidingstip kreeg ik van de afvalverwerker waarvoor ik teksten schrijf.

6. Haal etensresten uit verpakkingen

Ik ben heel blij dat je glas vies in de glasbak mag gooien en dat plastic verpakkingen ook niet brandschoon in de plastic-bak hoeven. Maar ik leerde van mijn opdrachtgever dat het wel heel belangrijk is om etensresten altijd uit plastic verpakkingen, blikken, etc. te halen. Heb je bijvoorbeeld een pak soja-kwark dat per ongeluk overdatum is gegaan? Schep dan eerst de kwark bij het GFT-afval en gooi de verpakking daarna bij het PMD (en de eventuele papieren wikkel bij het papier). En heb je korstjes brood over? Haal ze dan uit je plastic zakje voordat je het zakje bij het restafval gooit. Zonde als het zakje én het brood niet meer te recyclen zijn!

Laatst keek ik met mijn opdrachtgever mee wat voor afval er onterecht bij het restafval van kantoren terechtkomt. Wat bleek? Het voornaamste probleem is dat er onterecht groenten, fruit en vooral etensresten bij het restafval of in andere afvalstromen belanden. Denk aan plastic verpakkingen met restjes eten die bij het PMD belanden of pizzadozen met een laatste pizzastukje bij het oud papier. Afval is alleen lastig te recyclen als er onterecht eten tussen zit. En andersom is het zonde als eten niet bij het GFT terechtkomt. Dus kijk of je dat apart kunt houden.

7. Breng groot afval naar de stort

Tijdens onze verbouwing en verhuizing hebben we heel wat ritjes naar de vuilstort gemaakt. Zodra je groot afval hebt, is het handig om dat naar de stort te brengen. Niet alleen om te voorkomen dat je container in no-time vol zit, maar ook omdat je afval dan nog beter kunt sorteren. Op de stort staan tientallen gescheiden bakken waardoor niet alles bij het restafval terecht komt. Je kunt daar bijvoorbeeld piepschuim apart inleveren, waardoor het beter een nieuw leven kan krijgen. Ook kun je oud hout hier op een aparte hoop leggen, waardoor dat om te vormen is tot nieuw hout. Ook voor metalen onderdelen is een aparte bak, waardoor die niet met de rest van het afval vergaan.

Extra tip: op de stort en ook bij veel supermarkten kun je gebruikt frituurvet apart aanbieden. Wist je dat frituurvet om te vormen is tot biobrandstof? Ook plantaardige olie, bijvoorbeeld de olie van zongedroogde tomaten, kun je apart inleveren om het als basis voor brandstof te laten dienen. Van 8 kilo frituurvet is genoeg bio-brandstof te maken om ongeveer 180 kilometer mee te rijden. Zeker de moeite waard dus om het niet door het toilet te spoelen (nog los van dat het vervuilend is om dat te doen)!

8. Maak verpakkingen zo klein mogelijk

Het helpt als je afval zo klein mogelijk maakt. Dat leerde ik al toen ik nog bij mijn ouders woonde. En eerlijk is eerlijk: het is ook gewoon handig om niet elke dag een volle afvalbak te hebben. Druk bijvoorbeeld de lucht uit drinkpakken en vouw ze dan op. Verfrommel aluminiumfolie tot een prop. En vouw kartonnen dozen uit om ze daarna op te vouwen, zodat het papier minder ruimte inneemt.

Let op: duw plastic bakjes niet in elkaar. Dat deed ik zelf wel altijd, omdat er dan meer in een bak paste. Maar de sorteermachines hebben dan meer moeite om bakjes apart te verwerken, zo leerde ik van Milieu Centraal. Dus kun je verpakkingen maar beter niet in elkaar duwen.

9. Gebruik bio-afbreekbare zakjes

Nog een tip uit onze eigen keuken: probeer bio-afbreekbare zakjes. Wij gebruiken sinds we hier wonen altijd de eco-zakken van Albert Heijn. Die zijn biologisch afbreekbaar. Daardoor is de afvalzak geen afval op zich. Maar het allerfijnste hieraan is dat je daardoor de afvalzak ook bij het GFT-afval kunt gooien. De zak is namelijk gemaakt van composteerbaar materiaal en is dus compost op zich.

10. Doe niet weg wat niet weg hoeft

En nog een laatste tip: niet alles wat bij het afval terechtkomt, is ook echt afval. Gooi niet in een vlaag van opruimwoede té veel spullen met vuilniszak en al bij het restafval. Kijk per product waar dit het beste terecht kan. Kapot speelgoed kun je bijvoorbeeld naar de stort brengen. Kapotte kleding kun je in een textielbak gooien. Maar met spullen die nog prima werken, kun je misschien nog iemand anders blij maken.

Ik schreef eerder een artikel over spullen wegdoen voor tips om je afgedankte spullen een nieuwe bestemming te geven. Breng ze bijvoorbeeld naar de kringloopwinkel, kijk of je er bekenden mee kunt verblijden, zet ze in een Facebook-groep of (als ze echt nog goed zijn) verkoop ze op Marktplaats of Vinted.

Het zou goed kunnen dat spullen die voor jou niets meer waard zijn voor een ander nog wel heel waardevol zijn. Dat bespaart onnodig afval én het zorgt er nog eens voor dat je iemand anders een glimlach bezorgt met spullen waar jij op uitgekeken bent. Win-win!

Heb jij nog meer tips om goed afval te scheiden? Of ken je nog meer vergis-dingen die vaak in de verkeerde bak belanden? Laat het me weten!