Daar sta je dan. Op het punt om iets spannends te doen. Je drukt op de ‘Send’-knop voor een alles-veranderende e-mail, gaat bijna ‘ja’ zeggen in een witte outfit voor een altaar, hakt de knoop door over een nieuwe werkuitdaging of gaat over één minuut in de schijnwerpers een presentatie geven. “Nee joh, dit kun jij helemaal niet!” of “Wat als de keuze niet goed uitpakt?”, is wat je angst je wijsmaakt. “Houd je mond!”, wil je schreeuwen. Maar het werkt niet. De angst blijft. De vraag is alleen: ga je erin mee of laat je je er niet de mond door snoeren? Dit zijn 8 tips voor angst loslaten. Geen zweverigheid, wel praktische anti-angst-handvatten.

Angst loslaten: waarom dat zo belangrijk is?

Ze zeggen weleens dat angst een slechte raadgever is. Daar ben ik het maar gedeeltelijk mee eens. Dat mensen ooit – als behaarde neanderthalers – angst zijn gaan voelen, had een reden. Angst behoedde ons voor gevaarlijke situaties, zoals een hongerige leeuw of medemensen in een hangry bui die jou voor hun diner aanzagen. Doordat onze voorouders in elke vezel van hun lijf angst konden voelen, lukte het hen om de benen te nemen of mens-etende wezens op het juiste moment een knuppelslag te geven. Zonder angst hadden wij – als hun afstammelingen – hier nu niet rondgelopen.

De wereld van nu is alleen niet meer de wereld waar onze voorouders in leefden met knuppels, kannibalen en rondrennende leeuwen. Knuppels en wilde leeuwen zal je in de gemiddelde straat anno nu niet meer tegenkomen. Oftewel: de doodsangsten van toen zijn niet meer nodig. Toch ervaren we vaak nog angst. Voor grote levenskeuzes. Voor spannende eerste (of tweede) keren. Soms ook voor kleine stappen die toch heel groots voelen. Of voor dingen waar we simpelweg geen grip op hebben.

Hoewel in veel angst een kern van waarheid zit (ja, er kunnen dingen misgaan en iets kan verkeerd aflopen!), is het zonde om je hele leven om angst heen te bouwen.

Als je elke keer met angst was meegegaan op momenten dat je angst voelde, dan had je leven er nu totaal anders uitgezien. Ik bedoel: er was een tijd dat je als kind fietsen zonder zijwieltjes en tussen de benen van je ouders vandaan komen al spannend vond. Op die leeftijd begon het angsten aangaan al. En wat je toen kon, kun je nu ook met de angsten die je vandaag de dag hebt.

Kleine sidenote: heb je een tergende angst om te bungeejumpen (ha, ik ook!), om als vrouw alleen naar een drugssmokkelaarsland af te reizen (same here!) of om piranha’s uitbundig aan je vinger te laten sabbelen (brr…), volg dan natuurlijk je angst wél lekker op. Zoals ik al zei: soms is angst wél een goede raadgever. Maar dan wel met de nadruk op ‘soms’.

1. Laat je angst toe, maak het niet meteen weg

Angst is een naar gevoel. Dus is het niet gek als je jouw angsten het liefst zo snel mogelijk kwijtraakt. We zijn dan ook vaak geneigd om tegen angst te vechten of er snel van af te komen. Je probeert het te relativeren, gaat situaties uit de weg om geen angst te hoeven voelen of roept vrolijk “Nee hoor, ik ben niet bang!” terwijl de zenuwen ondertussen je hele darmstelsel én hoofd op hol brengen.

Alleen je kunt wel doen alsof angst er niet is, maar dat maakt de angst nog niet weg. Niemand – zelfs niet de meest dappere bungeejumpende dodo’s op deze planeet – gaan compleet angstvrij door het leven. Hoeveel beren op de weg we ook vakkundig wegjagen, er zullen altijd nieuwe beren op de weg bij komen. Daar kun je dan één voor één overheen stappen als een niet te stoppen held, alsof het je allemaal niets doet. Maar je kunt ook toegeven dat je een tikkeltje bang bent en daarna die beren in de ogen aankijken. Dan wordt het makkelijker om ze blijvend het veld te laten ruimen.

Hoe harder je doet alsof de beren op de weg er niet zijn, hoe harder ze op een ander moment hun gezicht laten zien. Dus accepteer dát je soms angst hebt, onderzoek je angst en laat het er maar even zijn. Voel de spanning maar van je kruin tot je kleine teen door je lichaam razen. Merk op hoe je hart in je keel bonst of hoe je wangen vuurrood kleuren van de spanning. Het is oké dat je je zo voelt. Blijf bij dat gevoel. Wat voel je? Waar voel je dit nu? En denk vooral “Ik ben bang en dat is oké.”

Angst hoort bij het leven, zeker bij spannende situaties of grote keuzes. Hoe meer je angst toelaat en er gewoon mee kunt zijn, hoe beter het vaak lukt om de angst te laten wegebben.

Vraag je in plaats van te denken “Angst? Weg ermee!” eens af wat dit angstige gevoel van jou nodig heeft. Wat zou je in deze situatie helpen? Zou je het fijn vinden om over je angst te praten? Om iets te doen wat je tot rust brengt? Om gewoon even bij dit gevoel te blijven totdat het minder wordt? Of heb je juist iets heel anders nodig? Ga dat even bij jezelf na en geef daaraan toe.

2. Besef dat verkeerde keuzes vaak omkeerbaar zijn

Angst kwam bij mij vaak voort uit het idee dat keuzes in beton gegoter zijn en dat ik me met een enkele fout compleet in de nesten zou werken. Daarmee maakte ik veel spannende stappen nóg spannender. Als ik een nieuw huis kocht, dan moest dat ook meteen hét huis zijn waar ik 20 jaar lang met plezier woon. Als ik een relatie aanging, dan moest dat direct degene zijn met wie ik trouw en kinderen krijg. Als ik een baan aannam, dan zou dat voor zeker 5 jaar mijn baan blijven.

Ik was bang om verkeerde keuzes te maken. En in mijn hoofd maakte ik de consequenties van keuzes zo groot dat ik bij voorbaat al haast niet meer durfde te kiezen. Bovendien voelde foute keuzes maken – en überhaupt fouten maken – als een no-go. Ik was zó bang om een keer met mijn mond vol tanden te staan tijdens een presentatie dat ik maar helemaal nooit presentaties gaf. Ik vond het zo spannend om voor jarenlang een relatie aan te gaan dat ik koudwatervrees kreeg en me maar helemaal niet aan daten waagde.

Wat mij enorm helpt om een stukje van de angst los te laten, is het besef dat de meeste spannende keuzes niet meteen voor eeuwig zijn. Veel fouten zijn te fixen. In veel situaties kun je later alsnog besluiten om dingen anders te doen. Voor kwetsende acties kun je later ‘sorry’ zeggen. Wat kapot is, valt soms nog te lijmen. En dingen waar je nu in stapt, kun je later echt nog wel uitstappen.

Zelfs als een fout onherstelbaar is, is het niet één en al ellende. Het levert je altijd op z’n minst één ding op: een les voor de toekomst.

Zo koos ik ooit voor de verkeerde studie en voelde het destijds alsof mijn toekomst overhoop lag. Maar hoe erg was dat nu echt? Het gaf me de kans om te zoeken naar wat ik wél wilde. Een tijdje later zat ik – doordat ik nu beter wist wat bij mij paste – in de collegebanken van de studie die wel 100% goed voelde: Nederlands. De net-niet-baan kon ik opzeggen. Een relatie die niet bij me paste, kon ik uitmaken. Een opdracht die toch niet bij me paste, kon ik later afzeggen.

Weet dat je altijd vrij bent om op keuzes terug te komen. Je kunt je altijd uit patronen, relaties of situaties loswrikken, woorden terugnemen, veranderingen inzetten, stappen een andere kant op zetten… Het is misschien niet de makkelijkste weg. Maar die optie is er altijd.

Helpt dat al om je angst te temperen?

Lees ook: Omgaan met angst - 7 praktische tips. 

3. Loop niet weg voor je angst, maar ga de angst aan

De simpelste kortetermijnoplossing voor angst is om ervoor weg te vluchten. Je gaat bijvoorbeeld situaties uit de weg die je bang maken. Puur en alleen zodat je je angst niet meer hoeft te voelen en zeker weet dat het goed uitpakt. Je geeft bijvoorbeeld geen presentaties meer, blijft maar in je baan plakken omdat dat vertrouwd voelt, zit vast in een relatie die je niet blij maakt of houd je mond dicht tijdens een vergadering uit angst iets verkeerds te zeggen. Natuurlijk sust dat je angst even. Maar als je je angst elke keer uit de weg gaat, sterkt dat je juist in de overtuiging dat je angst het bij het juiste eind heeft.

Het omgekeerde geldt ook: hoe vaker je tegen je angst ingaat, hoe makkelijker je angstgedachten in het vervolg kunt parkeren. Als jij keer op keer ervaart dat je ergste doemscenario’s heus niet direct werkelijkheid worden, geeft dat hoop voor het volgende stapje. Als je merkt dat jouw presentatie zo dramatisch nog niet gaat, ga je vast zelfverzekerder de volgende lezing in. En als je nu merkt dat een spannend avontuur in werkelijkheid vooral te gek, fantastisch en stoer voelt, dan waag je je sneller aan een volgend avontuur.

Zoals Lief Leven dat zo mooi zegt: “Ga met volle angst vooruit”. Wacht niet met spannende stappen zetten tot het moment dat je alle angst van je af hebt geschud. Probeer juist, met je angst onder je arm, die spannende dingen wél te doen. Niet op de ‘Ik vertrek’-manier met een rigoureuze zwaai aan het stuur. Je kunt er ook stapje voor stapje voor gaan. Maar ga in elk geval vooruit. Laat de angst je gerust waarschuwen en nachtmerriewaardige ellende aanpraten. Maar laat je er niet door tegenhouden om voor dingen te gaan.

4. Vraag je af wat het állerergste is wat er kan gebeuren

Waarschijnlijk heb je de meest vreselijke scenario’s al van begin tot eind uitgedacht. Je weet precies wat er allemaal mis kan gaan. En dat is een hoop, als je jouw piekerbrein mag geloven. Ga ervoor zitten om het aller-allervreselijkste doemscenario te omschrijven als al je nachtmerries werkelijkheid zouden worden. Beschrijf het tot in de kleinste details.

Bijvoorbeeld: je stapt in de auto en rijdt per ongeluk tegen het verkeer in, veroorzaakt een gigantische kettingbotsing en krijgt vervolgens alle lokale politie achter je aan. Het is een ware nachtmerrie.

Vraag je vervolgens af hoe realistisch dit scenario is. Is het echt reëel dat jij niet door hebt dat je tegen het verkeer inrijdt? Is het reëel om te geloven dat je én niet uit je woorden komt tijdens een presentatie, terwijl je je zo goed hebt voorbereidt, én dat iedereen je daarom een totale sukkel vindt? Is het, met wat je op dit moment weet, realistisch dat je ooit volledig zonder werk zit en geen geld meer hebt om dingen van te betalen?

• Van 0 tot 100%, hoe groot zou de kans zijn dat – van alle mogelijke scenario’s – juist dit gebeurt?
• Welke argumenten heb je om dit scenario in twijfel te trekken? (Je kunt bijvoorbeeld prima autorijden, hebt niet eerder een ongeluk veroorzaakt en hebt vast niet voor niets je rijbewijs gehaald.)
• Wat zou het meest realistische scenario zijn?
• Stel dat het zeldzame, irreële scenario wel uitkomt, zou je daar dan een oplossing voor hebben?

Met het autorijden is het meest realistische scenario bijvoorbeeld dat er niets gebeurt en dat je veilig van A naar B komt. Spookrijden is een véél minder realistisch scenario. En als je per ongeluk op een verkeerde baan rijdt, dan heb je dat vast snel door en kun je nog linea recta rechtsomkeert maken.

Bij een lezing is het meest realistische scenario dat je misschien een keer over je woorden struikelt, maar je dan herpakt en dat mensen daar niets van merken. En zelfs als je een complete black-out zou hebben, stort de wereld niet in. Dan kun je een goed glas water pakken, je spiekbriefje in de hand nemen en vervolgens doorgaan met je verhaal.

Zo ellendig als het meest ellendige doemscenario lijkt, zal de werkelijkheid meestal niet zijn.

5. Bereid je goed voor om je angsten te kunnen loslaten

Wat ook helpt om angst los te laten? Een goede voorbereiding! Angst komt vaak voort uit onzekerheid over alles waar je géén grip op hebt. Maar op één ding heb je wel grip: je voorbereiding. Je kunt voorkomen dat je presentatie in de soep loopt door je verhaal goed uit te denken. Je kunt vermijden dat je compleet de weg kwijtraakt naar een sollicitatiegesprek door vooraf je route uit te stippelen op Google Maps. En door alle voors en tegens op een rij te zetten of advies in te winnen, voorkom je dat een keuze verkeerd uitpakt.

Natuurlijk heb je nooit 100% garantie dat alles op rolletjes loopt. Maar een goede voorbereiding kan je wel meer vertrouwen geven. Je hebt er dan in elk geval alles aan gedaan om het goed te laten verlopen.

Ik heb bijvoorbeeld soms last van spreekangst. Als je mij voor een groep met twintig (of zelfs vijf of tien man) zet, breken de zenuwen me al snel uit. Het zou inderdaad kunnen dat ik op dat moment niet uit mijn woorden kom of de draad kwijtraak. Ik weet nu nog niet zeker hoe de presentatie het tegen die tijd gaat. Maar waar ik wél controle over heb, is mijn voorbereiding. Door mijn verhaal wel tien keer door te nemen, het hardop te oefenen en iemand te laten meekijken, weet ik zeker dat ik er alles aan heb gedaan om het er goed van af te brengen.

6. Focus op de dingen waar je wél zekerheid over hebt

Angst gaat vaak over dingen waar je geen zekerheid over hebt. Je weet nooit 100% zeker of een keuze goed uitpakt of dat er niets ergs gebeurt. Je weet niet zeker of je altijd gezond blijft, of je nieuwe woning net zo fijn wordt als je huidige huis, of een nieuwe baan je brengt wat je zoekt, of je genoeg klanten krijgt als ondernemer, of uit een relatie stappen de juiste keuze blijkt… Maar los van al die onzekerheden, zijn er ook dingen waar je wél zekerheid over hebt. Hoe zou het zijn als je dáár je focus op legt?

• Je weet niet zeker of je altijd gezond blijft. Maar je hebt wel de zekerheid dat je nu goed voor jezelf zorgt qua ontspanning, voeding en sport en er zo alles aan doet om gezond te blijven.
• Het is altijd mogelijk dat je opdrachten als ondernemer een keer opdrogen. Maar je weet wel zeker dat je nú klanten hebt en dat jij in staat bent om hard te werken om nieuwe opdrachten te krijgen.
• Je hebt nooit de zekerheid dat een relatie uitmaken de juiste keuze is. Maar je weet wel zeker dat deze relatie je geen goed doet, dat relatietherapie niets heeft opgeleverd en dat er iets moet gebeuren om weer goed in je vel te zitten.
• Je kunt niet zeker weten of samenwonen ook over 5 jaar nog de beste keuze ooit is. Maar je weet wel zeker dat je nu verliefd bent op iemand, dat jullie het nu leuk hebben samen en dat je nu – en oh ja, ook alle jaren hiervoor – echt jezelf kunt zijn bij deze persoon.

Houd je, los van de twijfels en angsten, vast aan die paar stukjes vastigheid en vertrouwen die je wel hebt. Dat kan je helpen om angst los te laten of in elk geval te verminderen.

Om een voorbeeld te geven: toen wij besloten te verhuizen, vond ik dat ontzettend spannend. Ik moest daarvoor mijn geliefde eerste eigen huis te koop zetten. Dat vond ik nogal een stap en een groot risico. Wat als het nieuwe huis niet zo fijn zou zijn als mijn oude stekkie? Als ik spijt zou krijgen? Of er mijn draai niet zou vinden?

Natuurlijk blijft een nieuw huis kopen een gok. Eentje met mogelijke consequenties. Maar in plaats van te blijven nadenken over alles waar je niet 100% zekerheid over hebt, kun je ook kijken naar de dingen waar je wél zeker van bent. Ik wist dat we op een plek zouden wonen die aan alle wensen op ons lijstje voldeed. Ik wist dat ik ook in het nieuwe huis zou samen leven met mijn twee lievelingswezens (Bart en Pippa). Ik wist dat ik in een plaats terecht zou komen waar ik me thuis voel. En ik wist dat we het hele interieur konden maken zoals wij daar blij van worden. Dat alles gaf me meer vertrouwen om het ‘Te koop’-bord daadwerkelijk aan het raam te hangen.

7. Doe iets ontspannends om weer in het nu te komen

Soms raak je door angst in een eindeloze piekerstroom verzeild. Althans, dat is hoe het weleens bij mij gaat. Het ding is alleen dat dit soort angst vaak vooral gaat over dingen die nog moeten gebeuren of misschien zelfs helemaal nooit gaan gebeuren. Stilstaan bij realistische angsten en je angst toelaten is goed. Maar soms slaat angst door in eindeloos piekeren en maak je jezelf alleen maar gek. Voor dát soort angst steek ik graag een stokje door mezelf bewust tot de orde te roepen.

Zo heb ik als ondernemer zeker twee keer per jaar een acute paniekvlaag als ik een keer een rustige week heb. Opeens zie ik levendig voor me dat ik nóóit meer klanten krijg, dat ik zonder werk zit, dat mijn spaarrekening een bodem kent, dat ik dan ander werk moet zoeken, en… en… Een week later is het vaak alweer druk als vanouds en bleek mijn angst totaal ongegrond. Maar toch, op het moment zelf is die doelloze piekerwervelwind door mijn hoofd bijzonder vervelend.

Wat ik op zulke momenten doe om me niet door mijn gedachten te laten meeslepen? Een anti-piekerwandeling maken! Daarbij verlaag ik bewust mijn tempo en kijk ik écht heel goed om me heen. Ik neem bewust elk blaadje, iedere vlinder en alle vogelgeluiden in me op. Dat kan ik je van harte aanraden. Kijk om je heen naar alles wat je ziet, luister naar wat je hoort en ruik aan de geuren die je omgeving biedt. Gebruik al je zintuigen. Dat is voor mij altijd een fijne manier om tot rust te komen en mijn hoofd af te leiden. Het helpt om minder mee te gaan in stress en weer rationeler te kijken naar je angst.

8. Vier je angst-overwinningen om angst los te laten

En is het gelukt om tegen je angst in te gaan? Of pakte iets waar je bang voor was tot je eigen verbazing heel goed uit? Vergeet dan niet om daarbij stil te staan. Geef jezelf een schouderklopje, kijk trots naar wat je voor elkaar hebt gekregen en laat goed tot je doordringen dat jouw angst het bij het verkeerde eind had. Vier het. Wees trots. En laat dit besefmoment je helpen om steeds meer van je angst los te laten.

Heb jij nog meer tips voor angst loslaten?