Afgewezen worden is voor niemand een pretje. Toch krijgen we allemaal soms afwijzing voor onze kiezen. Met de afwijzing van je sollicitatiebrief voor een zo-zo-baan of de afwijzing van je spontane idee om naar de bioscoop te gaan kun je vast nog wel leven. Maar wat als de angst voor afwijzing soms zo aan je vreet dat je er jezelf voor aan de kant zet? Het kan je zelfs zo in de weg zitten dat je meer bezig bent met pleasen dan met leven. Afwijzen dus, die angst voor afwijzing. Maar hoe? 

Angst voor afwijzing: op zich niet gek

Dat je liever geen afwijzing te verwerken krijgt, is hartstikke logisch. Als je jouw geweldige nieuwe plannen aankondigt, hoop je natuurlijk dat je familie en vrienden net zo blij opveren als jij. En als je een foto plaatst op Instagram, heb je ook liever likes en lovende reacties dan dat iemand kritisch reageert.

We willen allemaal sociaal geaccepteerd worden, leuk gevonden worden en goed liggen in de groep. Toen we nog als neanderthalers achter bizons aan renden, was het ongetwijfeld broodnodig dat de rest je mocht. Je wilde niet de volgende dag als lunch voor je groepsgenoten eindigen. Maar nu we eten gewoon in de supermarkt kopen en mensenvlees geen dagelijkse kost meer is, hoef je gelukkig niet meer zo bang te zijn voor de gevolgen van afwijzing. Toch is daar die angst. Want hoewel het je niet de kop kost als iemand jou niet goedkeurt, hebben we liever dat de ander je leuk vindt.

Waarom je van de tergende angst voor afwijzing af wilt?

Dat je rekening houdt met anderen is hartstikke normaal (en wel zo sociaal). Maar angst voor afwijzing kan ook als een blok aan je been hangen wanneer je maar blijft afwegen wat Pietje en Truus wel niet zullen vinden van je keuzes. Zelf heb ik ook ervaren dat angst voor afwijzing je zowat kan verlammen. Ik kwam er een aantal keer door klem te zitten in situaties waar ik niet gelukkig van werd, puur en alleen omdat ik bang was voor de afkeurende reacties van anderen. Nog steeds is mensen teleurstellen iets wat ik graag voorkom, maar niet meer koste wat kost. Gelukkig is de angst voor afwijzing bij mij niet meer voortdurend op de voorgrond aanwezig. Ik vind het nog wel rot als ik afgewezen word, maar kan het in veel situaties beter naast me neerleggen.

Blij dat er wat te doen is aan die angst voor afwijzing (nog los van dat je er een therapeut voor kunt inschakelen als je er echt aan onderdoor gaat). Ik deel vanuit mijn ervaring 9 tips om een eind aan die angst te maken en meer keuzes te maken vanuit jouw geluk.

1. Onderzoek je angst voor afwijzing

De angst voor afwijzing gaat vaak over iets groters. Er gaat meestal meer achter schuil, zo is mijn ervaring. Ga op onderzoek uit (en graaf ook diep in je verleden) om te ontdekken waar die angst voor afwijzing vandaan komt. Heb je een grote angst om er alleen voor te staan? Bevestigt afwijzing jouw innerlijke criticus die beweert dat je alles maar middelmatig doet? Of ben je een eeuwige twijfelaar en hecht je daarom extra waarde aan bevestiging van anderen?

Voor mij voelde een afwijzing vaak alsof iemand mij als persoon afkeurde; dat gaf me een eenzaam gevoel. Ook al wist ik best dat de communicatiehoofden achter de keiharde sollicitatiebriefafwijzing mij echt geen stom mens vonden, het voelde toch alsof ik als mens aan de kant werd gezet. Ik was al niet zeker van mijn eigen kunnen. Elke afwijzing maakte mij met mijn kleine beetje zelfvertrouwen nog wankeler, en dat wilde ik koste wat kost voorkomen. 

Door dat patroon te doorzien, lukt het me nu al een hele tijd beter om angst voor afwijzing de baas te zijn. Ik heb die bevestiging niet meer nodig om mezelf staande te houden, waardoor de angst minder opspeelt.

2. Ga na wat jij werkelijk wilt

Angst voor afwijzing kan je nogal belemmeren bij de keuzes die je maakt. Als je bang bent door je familie uitgekotst te worden wanneer je – bijvoorbeeld – je baan opzegt, dan blijf je misschien wel jaren in een net-niet-baan plakken. Weggaan voelt simpelweg niet als een optie omdat je niet wilt dat mensen die stap afkeuren. 

Doordat je geneigd bent te doen wat anderen willen, kun je je eigen behoeften en dromen compleet uit het oog verliezen. Probeer die daarom terug te halen.

• Wat zou jou op dit moment gelukkig maken? 
• Wat geeft je energie op een rotdag? 
• Wie zou jij het liefst om je heen hebben? 
• Wat is je grootste droom?
• Wat moet er veranderen om die droom dichterbij te halen?
• Welke stap voelt haalbaar genoeg om een klein stukje die kant op te gaan?

Zo kun je weer voor ogen krijgen wat jij wilt en de meningen van anderen heel even parkeren. Als anderen dan toch je keuze afwijzen, dan kun je voor jezelf beter beargumenteren waarom jij dit toch een strak plan vindt.

3. Raar maar waar: zoek de afwijzing op

Deze tip kwam ik een tijdje geleden tegen bij Happinez en ik vond ‘m direct geniaal. Angst voor afwijzing gaat vaak over de gevolgen die je verwacht als iemand je afwijst. Maar wie zegt dat jouw afwijzingsangstige brein het bij het juiste eind heeft? Misschien heeft afgewezen worden helemaal niets met de nachtmerries te maken die jij je in je hoofd haalt.

Ervaren dat het best kan meevallen, lukt pas wanneer je de afwijzing opzoekt. Happinez geeft als tip om daarvoor simpele situaties te creëren waarin de kans groot is dat je afgewezen wordt, maar dan zonderen anderen doelbewust te kwetsen of op de kast te jagen. Een paar voorbeelden die zo in mij opkwamen:

• Zeg ‘nee’ tegen iets waar je geen tijd/puf/zin voor hebt.
• Vraag spontaan heel kort van tevoren aan een vriend(in) of je kunt langskomen (met een groot risico dat hij/zij niet kan). 
• Informeer bij een voorstel of aanbieding of je korting kunt krijgen. 
• Begin een gesprek met een vreemde, ook al ziet diegene er gehaast uit. 
• Pak een spoedding niet op en geef aan dat je nu geen tijd hebt.

Op die manier kun je hopelijk ervaren dat afwijzing misschien wel jammer en even vervelend is, maar dat het geen ramp is als iemand je even niet mag of jouw vraag of voorstel afwijst.

4. Knoop in je oren: afwijzing gaat niet over jou

Dat iemand je afwijst, heeft vaak allerlei redenen. Maar wie jij bent als persoon, is daar meestal niet één van.

• Als een klant niet blij wordt van mijn teksten en daarom niet met mij als tekstschrijver in zee gaat, dan is dat vaak een kwestie van smaak. Het betekent niet dat ik belabberde teksten schrijf of dat ik als persoon niet leuk ben.
• Als je ouders jouw relatie, werk of iets anders afkeuren, dan heeft dat vaak te maken met hun meningen. Het is niet zo dat óf hun mening óf die van jou goed of fout is. Je verschilt met elkaar van mening, en dat is oké.
• Soms gaat afwijzing over de zakelijke relatie die je met iemand hebt. Je collega baalt dat je een dag vrij neemt, omdat zij daardoor meer werk op haar bord heeft. Of je klant is er niet over te spreken dat je je tarief verhoogt, omdat hij al krap bij kas zat. Dat alles maakt jou geen slecht mens: jij mag meer geld vragen of vakantiedagen opnemen. Wat de consequenties daarvan doen met iemand, is van de ander, niet van jou.
• Verwatert een vriendschap of verbreken jullie het contact? Uit elkaar groeien hoort erbij. Jullie zijn allebei als mens oké, maar zijn samen geen match meer. Dat is niet erg en is ook niet alleen aan jou te wijten. Jouw pad gaat verder, dat van de ander ook.

Nog iets wat ik ben gaan beseffen: je hoeft niet te zijn wie je altijd was. Terwijl jij verandert, zal je omgeving niet altijd met je mee veranderen. Dat maakt soms dat relaties, vriendschappen of andere contacten niet meer werken. Soms groei je met elkaar mee, soms groei je andere kanten op. Daar is niets mis mee. Jij bent goed, de ander is goed.

5. Bedenk: wat betekent afwijzing echt? 

Als je bang voor afwijzing bent, hang je daar vaak van alles aan. Een afwijzing zou betekenen dat je niet goed genoeg bent, dat je nergens wat van bakt, dat niemand jou leuk vindt of dat je nooit een baan vindt. Maar in werkelijkheid hoef je niet zo zwaar aan een afwijzing te trekken. Kijk eens heel nuchter wat afwijzing concreet betekent.

• Een afwijzing op een sollicitatiebrief betekent dat het bedrijf voor deze functie andere kandidaten op het oog heeft op basis van feitelijke informatie. Heeft niets te maken met wie jij bent als persoon en met de talenten die je hebt!
• Een afwijzing van je keuze houdt in dat iemand een andere mening heeft dan jij. Logisch: het is onmogelijk dat we overal hetzelfde over denken.
• Een afwijzing van je verzoek of vraag betekent dat iemand nu geen tijd, zin of energie heeft. Dat zegt meer over diens agenda en alles wat er in het leven van die persoon speelt dan over jou. 
• Een afwijzing bij een date houdt in dat die persoon geen relatie met jou wilt. De match werkt niet met deze ene persoon, en het is goed om dat te weten zodat je niet heel veel energie in een relatie steekt die jou niet gelukkig maakt.
• Een afwijzing van je baas als je vraagt om loonsverhoging betekent niet dat hij je brutaal of arrogant vindt. Er is alleen nu geen budget voor; dat is een zakelijke afweging. (Een slechte afweging misschien, maar het is aan jou wat je daar vervolgens mee doet).

Als je van tevoren beseft dat een afwijzing zo groot nog niet is, dan wordt de angst ervoor ook minder verlammend.

6. Werk aan je zelfbeeld 

Angst voor afwijzing heeft vaak alles te maken met de manier waarop je naar jezelf kijkt. Als je niet al te zeker van jezelf bent, heb je misschien meer behoefte aan bevestiging van anderen. Je kunt alleen niet je leven lang keuzes maken die altijd maar de goedkeuring van anderen krijgen. Wat je wél kunt doen om die angst voor afwijzing te temperen, is werken aan je zelfbeeld. 

Zodra jij meer vertrouwt op je eigen keuzes en kunnen, ben je ook niet meer zo afhankelijk van de goedkeuring van anderen. Dus leer inzien dat jij een goed mens bent, ontdek welke talenten jij hebt en wees daar ook van overtuigd. Dan blijf je bij de volgende afwijzing rechtovereind staan. 

7. Trek de schoenen aan van een vriend(in)

Nee hoor, niet letterlijk. Zou wat zijn als dat je van je angst voor afwijzing afhelpt (alhoewel, je leven lang rondlopen in twee maten te kleine schoenen is vast niet heel comfortabel!). Maar verplaats je eens spreekwoordelijk in de schoenen van een vriendin. Is het wel echt zo dat die ene keuze die je nu maakt ervoor zorgt dat iemand anders nooit meer iets met je te maken wil hebben? Hoe zou het zijn als je vriendin dat zou doen?

Stel dat jouw vriendin een keuze maakt waar je niet achter staat of dat zij je een keer vraagt iets voor haar te doen. Zou jij dan meteen anders naar haar kijken? Haar nooit meer willen zien als vriendin? Of haar een egoïstisch monster vinden? Vast niet! Probeer dat in je achterhoofd te houden als jij een keer bang bent voor afwijzing. Misschien is die angst niet reëel.

8. Sta open voor betere kansen

Afwijzing is niet altijd slecht. Het kan een opstapje zijn naar iets mooiers. Dat is een gedachte die mijn vader me voorhield toen ik tijdens mijn niet al te succesvolle datingervaringen meerdere keren net niet de juiste aan de haak sloeg (en moederziel alleen door het Vondelpark liep omdat mijn date niet gereserveerd bleek te hebben bij het restaurant maar het wilde uitmaken #zielig). Sindsdien ben ik veel meer op die manier naar afwijzing gaan kijken (hoewel ik natuurlijk ook baal van afwijzingen en destijds het nodige liefdesverdriet had na het Vondelpark-debakel).

Maar als je over die tranen heen bent, besef dan ook dat er na afwijzing soms iets mooiers op je ligt te wachten. Als je wordt afgewezen, dan had het blijkbaar zo moeten zijn dat dit ‘m niet is geworden of dat deze persoon niet met jou verder wil. Wie weet moet je dé baan nog vinden, loopt er veel leuker relatiemateriaal rond (ik spreek uit ervaring!) of komen er mooie nieuwe contacten op je pad als je een vriend(in) kwijt bent.

9. Vertrouw dat het goed komt

Je angst voor afwijzing spiegelt je voor dat alles volledig in de soep loopt. Iedereen kotst je uit. Ze vinden je een egoïst, zijn in je teleurgesteld en kijken je met een verbeten gezicht aan. In je hoofd heb je dat scenario misschien al tig keer afgespeeld. Maar je kunt het ook omdraaien: vertrouw op een goede afloop. Geloof erin dat je niet afgewezen wordt, dat jouw leven er makkelijker en fijner op wordt en dat de ander dat ook prima vindt.

En mocht de afwijzing er wel komen, wees ook dan overtuigd van een goede afloop. Met of zonder de ander, jij bent sterk genoeg om hieruit te komen. Prent jezelf dat in, elke keer dat je bang bent voor afwijzing. Hoe angstig en spannend ook, jij komt er wel!

Heb jij last van angst voor afwijzing?