Wassen is (helaas) een noodzakelijk kwaad als je in schone kleding wilt rondlopen en onder een fris dekbed wilt slapen. Nu is de wasmachine meestal niet het meest zuinige en duurzame apparaat in huis. Daarom verdiepte ik me toen ik hier kwam wonen in de beste manieren om duurzaam te wassen. Ik heb in de afgelopen vier jaar heel wat milieu-sites uitgeplozen op zoek naar tips. Want het goede nieuws: met kleine aanpassingen kun je soms al flink wat water én stroom besparen voor je wasgoed, terwijl je er toch dagelijks in een fris kloffie bij loopt. Dit zijn 14 tips die ik zelf toepas om duurzaam te wassen.

Tip 1. Gebruik colour catcher-doekjes

Deze doekjes zijn een van de beste huishoudtips die ik van mijn moeder meekreeg. Ik gebruik ze sinds mijn allereerste wasbeurt en ben groot fan. Vaak denken mensen dat je allerlei bonte kleuren niet bij elkaar kunt gooien. Dat kan dus prima als je dit soort doekjes gebruikt. Je koopt ze voor een paar euro per pakje (onder andere bij Action) en hebt bij elke wasbeurt één doekje nodig. Het colour catcher-doekje neemt eventueel afgegeven kleuren op, waardoor je bijvoorbeeld prima je knalroze T-shirt en gele overhemd bij elkaar kunt wassen. Ideaal als je, zoals wij, geen enorme bergen wasgoed per week hebt.

Wij kunnen dankzij deze doekjes elke week één bonte was doen voor kleding. Alleen de zwarte of donkerblauwe items was ik apart van de gekleurde dingen en witte dingen spaar ik op voor een witte was. Maar verder mik ik alle gekleurde kleding gewoon bij elkaar. Werkt ook perfect bij handdoeken, theedoeken en microvezeldoekjes trouwens!

Overigens neemt het doekje meestal niet eens zo heel veel kleur op, omdat de meeste items nauwelijks afgeven. Vaak is het doekje bij ons alleen verkleurd als ik iets nieuws met een fel kleurtje bij de was gooi. Dus waarschijnlijk kun je ook zonder colour catcher-doekje al meer gekleurde items bij elkaar gooien dan je denkt.

Tip 2. Dé standaardtip: was op 30 graden

Ha, die heb je vast eerder gehoord in elk ander willekeurig artikel over duurzaam wassen. Ik hoor nog vaak om me heen dat mensen bang zijn dat wasgoed dan niet schoon wordt, maar wij krijgen het meeste wasgoed prima schoon op 30 graden. Alleen vieze handdoeken en dergelijke was ik iets warmer. Ook die hoeven trouwens echt niet altijd op 60 graden. Soms is 50 graden ook al prima.

Volgens Milieu Centraal is de temperatuur waarop je wast, het meest bepalend voor de hoeveelheid stroom die je voor de wasmachine verbruikt. Dit kan dus echt flink schelen.

Tip 3. Kies voor een energiezuinige wasmachine

Misschien is daarmee de meeste winst te behalen. Je kunt nog zo duurzaam wassen. Maar als je wasmachine stroom vreet, dan tikt zelfs het kortste wasje nog flink aan voor je stroomrekening en waterverbruik. Qua wasmachines zou ik zelf nooit voor de goedkoopste optie gaan, maar altijd kijken wat de beste wasmachines zijn en welk energielabel een wasmachines heeft. Het meest zuinig is het label A; G is het minst zuinig. (Overigens liepen de energielabels tot begin 2021 anders: van A+++ tot D. Wat nu valt onder energielabel C, staat gelijk aan wat eerder ongeveer A+++ was.) Volgens Milieu Centraal is het daarnaast slim om te kijken naar het stroomverbruik per 100 wasbeurten. Dat helpt om daadwerkelijk een energiezuinig apparaat in huis te halen.

Tegenwoordig wordt er bij bijna alle nieuwe wasmachines sterk gelet op energiezuinigheid. Wasmachines met een label lager dan B komen nauwelijks nog voor. Dus als je weet dat jouw wasmachine een grootverbruiker is, is dat misschien een goede reden om een vervanger te zoeken.

Tip 4. Verdiep je in duurzame wasmiddelen

Nu geef ik deze tip met een kleine kanttekening. Laatst zag ik in een video van Keuringsdienst van Waarde dat duurzame wasmiddelen lang niet altijd zo duurzaam zijn als je zou willen. Ook daarin komen vaak nog schadelijke stoffen voor. Verdiep je dus goed in het wasmiddel voordat je iets koopt. Maar over het algemeen zit je bij merken als Marcel’s Green Soap, Seepje of Ecovero alsnog wel duurzamer dan bij bijvoorbeeld Robijn. Overigens verkopen ook de huismerken van supermarkten tegenwoordig vaak eco-opties.

De term ‘duurzaam’ is dus alleen nooit een garantie dat je ook echt volledig ecologisch spul in huis haalt. Check dus zeker de keurmerken die een wasmiddel wel of niet heeft.

Ook een goede tip: waspoeder is terug van weggeweest. Dat was vroeger dé standaard, maar heeft toen langzaamaan plaatsgemaakt voor vloeibaar wasmiddel. Als je duurzaam wilt wassen, is waspoeder in meerdere opzichten beter. Het scheelt een plastic verpakking en het vervoer kost vaak veel minder CO₂ (omdat de verpakkingen makkelijker te transporteren en compacter zijn).

Daarnaast bestaan er allerlei innovatieve opties, zoals wasballen. Met dat soort dingen is het vooral een kwestie van uitproberen. Ik hoor mensen die er laaiend enthousiast over zijn, maar zelf vind ik het tot nu toe geen doorslaand succes. Dus kijk vooral wat voor jou prettig is in gebruik.

Tip 5. Gebruik een wasrek in plaats van de droger

Wij leven al vier jaar zonder droger en hebben dat prima volgehouden. Tuurlijk, het drogen van de was duurt iets langer op een droogrek. Ik kan me dus best voorstellen dat een droger wel heel handig is als je kleine kinderen hebt en dagelijks wasjes staat te draaien. Maar voor ons tweepersoonshuishouden is de droger zeker geen must. Wij hangen alles gewoon te drogen op een ouderwets wasrek (nadat we eerst de was hebben gecentrifugeerd). Dat scheelt kreukels (en dus strijken) en de was is vaak alsnog binnen een dag droog. Op zomerse dagen hangen we de was buiten te drogen, waardoor alles zelfs al binnen een paar uur weer gevouwen de kast in kan.

Als je wel een droger hebt, kun je natuurlijk ook kijken of je die minder kunt gebruiken. Als een was niet direct droog hoeft te zijn, is het wasrek misschien ook een optie. De droger iets minder vaak gebruiken kan al aanzienlijk schelen op je energierekening.

Ben je bang om veel vocht in huis te krijgen in de winter door het wasrek met drogend wasgoed? Haal dan een luchtontvochtiger in huis, zodat je daar geen of minder last van hebt.

Tip 6. Was met een volle trommel

Als je ook een één- of tweepersoonshuishouden hebt, dan herken je misschien wel dat de wastrommel niet in één keer vol zit. Bij ons bestaat de zwarte was bijvoorbeeld vaak grotendeels uit sokken en onderbroeken. Daarmee is na één week nog niet eens één derde van de wastrommel gevuld. Mij is altijd verteld dat dat soort kleine wasjes het minst duurzaam zijn. De wasmachine staat dan volop te werken voor maar een paar items. Beter kun je dus wachten totdat de trommel beter gevuld is. Daarom wacht ik voor de zwarte was vaak totdat er wat extra bij is gekomen, en was ik bijvoorbeeld om de anderhalve week of twee weken de donkere was. We hebben genoeg ondergoed en sokken in de kast liggen, dus dat redden we prima.

Voorkom tegelijkertijd wel dat je je wasmachine té vol stouwt. Dan kan je was niet echt schoon worden en werkt het juist averechts.

Lees ook: Je ecologische voetafdruk verkleinen? 75+ tips voor duurzaam leven

Tip 7. Gebruik de eco-stand

Ik vroeg me altijd af of de snelle stand niet veel duurzamer is dan eco-stand. Anderhalf uur wassen in plaats van 3,5 uur moest toch wel duurzamer zijn? Maar volgens Milieu Centraal is de eco-stand bij een normaal vervuilde was alsnog duurzamer. Bij de eco-stand was je op een lagere temperatuur en draait de wasmachine iets langer om die lagere temperatuur te compenseren. Vooral de temperatuur is heel bepalend voor het energieverbruik van je wasbeurt; de wastijd doet daarvoor minder toe. Daarom gebruik je in de eco-stand alsnog minder water én minder stroom.

Overigens is de eco-stand niet altijd de beste optie. Als ik bijvoorbeeld iets heel kleins snel gewassen moet hebben, doe ik dat op onze wasmachine op de Daily Express-stand. Die draait een wasje in een kwartier. Dat is sowieso zuiniger dan 3,5 uur wassen op de eco-stand met een nauwelijks gevulde trommel. Het kan dus lonen om alle onbekende standen op je wasmachine eens goed te bestuderen.

Tip 8. Reinig je wasmachine regelmatig

Dit doen wij trouw een paar keer per jaar en dat bevalt heel goed. Als we dit niet doen, gaat de wasmachine na een tijdje stinken en wordt je was ook minder goed schoon. Daarom draaien we eens in de drie maanden een keer een programma op 90 graden met een scheutje wasmachinereiniger. Het schijnt dat je wasmachine daardoor langer meegaat en dat bacteriën of vetluis in de trommel gedood worden.

Overigens las ik laatst dat die wasmachinereiniger niet per se nodig is. Echt duurzaam is dat spul uiteraard niet. In plaats daarvan kun je schijnbaar ook baking soda of azijn gebruiken. Dat ga ik binnenkort zelf eens proberen!

Tip 9. Wees zuinig met wasmiddel

Uiteraard laten wasmiddelfabrikanten het lijken alsof je een flinke hoeveelheid wasmiddel nodig hebt om je wasgoed schoon te krijgen. In de praktijk heb je (net als met bijvoorbeeld shampoo) minder nodig dan soms wordt voorgeschreven. Voor een half gevulde wastrommel heb je bijvoorbeeld echt niet een compleet dopje gevuld met wasmiddel nodig. Check de verpakking of experimenteer er zelf mee voordat je te scheutig bent met het wasmiddel.

Tip 10. Laat wasverzachter zitten (of gebruik een eco-optie)

Zelf gebruiken wij helemaal geen wasverzachter, omdat ik daar al sinds mijn kindertijd allergische reacties van krijg. Maar ook los daarvan is het in mijn ogen lang niet altijd nodig om wasverzachter te gebruiken. Het is tamelijk milieuvervuilend spul, en het enige wat het doet is je was ietsje zachter maken. Voor kleding is wasverzachter meestal niet zo best; je hebt kans dat je kleding minder lang meegaat. Verder worden je handdoeken vaak ook al zacht als je ze buiten te drogen hangt. Als je een wasdroger gebruikt, is wasverzachter sowieso niet nodig voor zachte was.

Overigens bestaat er ook ecologische wasverzachter (bijvoorbeeld van Ecovero). Dat schijnt al beter te zijn voor het milieu.

Tip 11. Was minder vaak om duurzaam te wassen

Om er elke dag fris bij te lopen, hoef je echt niet dagelijks je complete outfit in de was te gooien. Soms is even laten luchten al genoeg. Ik zweet zelf bijvoorbeeld nauwelijks (alleen als de mussen echt van het dak vallen een beetje), waardoor ik blouses prima twee dagen achter elkaar kan dragen. Ik laat de blouse even luchten op het wasrek, waardoor hij de volgende dag gewoon weer net zo fris is.

Voor sommige kleding is het trouwens ook beter om het niet te vaak of zelfs helemaal niet te wassen. Zo kun je wollen kleding beter zoveel mogelijk laten luchten in plaats van het te wassen.

Check verder altijd het wasetiket. Bepaalde kleding kun je beter alleen met de hand wassen. Verder let ik bij kleding met kwetsbare stofjes op dat ik ze niet te vaak in de wasmachine gooi. Daar wordt het stofje meestal niet mooier op of gaat het van pillen.

Tip 12. Pas op met microplastics

Nog een mogelijke milieuvervuiler bij het wassen, zijn microplastics. Kleding van synthetische stoffen als polyester bevat deze heel kleine deeltjes plastic. Als je die kleding wast, komen die minuscule plasticdeeltjes in het riool terecht. Je kleding laat namelijk altijd wat vezels los tijdens het wassen. Daar wordt het onderwaterleven (vissen en andere dieren die zwemmen in de zee waar het riool op uitkomt) niet echt blij van.

Tip 13. Let bij de aanschaf op de grootte van je wasmachine

Let bij de aanschaf van een wasmachine ook op de grootte van de wastrommel. Als je met z’n tweeën bent, is het bijvoorbeeld zonde als je een overdreven grote trommel hebt. Is jouw huishouden haast een wasfabriek door de kinderen, dan is het soms juist wél verstandig om een grote wasmachine met een forse trommel te nemen. Je hoeft dan minder vaak wasjes te draaien om dezelfde hoeveelheid wasgoed gewassen te krijgen.

Tip 14. Was sommige dingen met de hand

Bij bepaalde kledingstukken is wassen in de wasmachine überhaupt geen optie. Maar ook als je een flinke vlek hebt op een kledingstuk, kun je daar vaak beter eerst met de hand mee aan de slag gaan. Gebruik bijvoorbeeld vlekkenverwijderaar om een chocoladevlek alvast grotendeels weg te krijgen. Verder kun je als je één enkel kledingstuk moet wassen, soms prima dat kledingstuk even laten weken in water of een handwasje doen. Dat scheelt al helemaal ontzettend veel water en stroom.

Nu is het wel erg back to the fifties om voor alles zelf met een teiltje en sop in de weer te gaan. Maar voor een enkel mini-wasje is dat soms een prima oplossing om de wasmachine niet te hoeven aanzetten.

Heb jij nog meer tips om duurzaam te wassen?