Uitgeblust. Overprikkeld. Doodmoe. Leeggezogen. Geef er een naam aan, maar het komt erop neer dat sommige dingen je bakken met energie kosten. Denk aan dagen vol lange vergaderingen of een gesprek met die ene tante die altijd ongemakkelijke vragen over je liefdesleven stelt. Tja, er zijn een paar dingen die voor iedereen als energievreters zullen gelden. Van die situaties of activiteiten waar je altijd vermoeider uitkomt dan dat je er in ging. Hoe voorkom je dat je agenda daarmee dichtslibt en hoe zorg je dat je meer doet van wat je leuk en fijn vindt? Het begint met weten wat je energievreters én energiegevers zijn. Wie weet helpt dit lijstje jou daarbij.

Wat zijn energievreters?

Energievreters zijn situaties of activiteiten die veel energie uit je trekken. Het zijn die activiteiten of situaties waar je tegen opziet als ze in je agenda staan en die je eerder vermoeidheid, frustratie en “Ik móet nu koffie!”-neigingen brengen dan een dosis positieve energie. Kortom: energievreters zijn de activiteiten waarvan je er liever zo min mogelijk hebt in je leven.

Energievreters heb je niet altijd door

Het venijnige is dat je niet altijd zelf in de gaten hebt wat je zoveel energie kost. Misschien voel je je vaak overprikkeld, snel geïrriteerd en moe, maar heb je geen idee waar dat vandaan komt. Ik ben er zelf bijvoorbeeld pas een paar jaar geleden achter gekomen dat ik introvert ben en daarom na een sociale afspraak vaak even tijd alleen nodig heb om daarna weer te bruisen van de energie. Jaren geleden had ik structureel propvolle weekenden. Ik zat regelmatig uitgeblust bij een spelletjesavond met vrienden, omdat ik vond dat die er óók nog tussen moest proppen. Toen ik mijn agenda meer afstemde op mijn energiegevers en energielekken, ging ik me veel vrolijker en fitter voelen.

Volgens de Amerikaanse psychiater Tyson Lippe weten we vaak wél heel goed wat ons energie geeft (gezond eten, voldoende bewegen, genoeg slapen, etc.), maar hebben we minder goed in de smiezen welke dingen ons energieniveau saboteren. Denk aan enge tv-series kijken voor bedtijd of continu onderbroken worden door notificaties op je telefoon. En dat zijn nog lang niet alle energievreters.

Voor je het weet, zit je agenda vol met langdradige meetings waar je niet op zat te wachten of met lange telefoongesprekken met een vriend met wie je al vijf jaar de klik mist. En natuurlijk horen sommige energievreetdingen erbij. Ik krijg ook bijzonder weinig energie van de was ophangen, belastingaangifte doen of drie dagen op een rij op kringverjaardagen zitten. Maar soms moet je iets nu eenmaal doen. Alleen zijn er gelukkig ook veel energievreters die je wél prima uit je leven kunt zwaaien.

Ontdek jouw energiegevers en energievreters

Het positieve nieuws is dat er tegenover energievreters ook iets mooiers staat: energiegevers. Oftewel: de activiteiten die je energie opleveren. Je wordt er blij van en laadt ervan op. In het ideale geval zijn de energiegevers en -vreters in balans. Dan heb je niet te veel energievreters en wel voldoende energiegevers in je agenda staan.

Als je je regelmatig overweldigd, overprikkeld of oververmoeid voelt, dan ligt dat vaak aan een disbalans van energiegevers en energievreters. Je doet veel dingen die je leegzuigen en maakt te weinig tijd voor iets waar je plezier en energie uit haalt. Iedereen werkt daarin weer anders. Waar iemand anders misschien lekker gemotiveerd en opgeladen bij een netwerkborrel vandaan komt, kost verplicht sociaal doen met mensen die ik niet ken mij juist veel energie. En terwijl ik veel energie krijg van mijn werk, is dat vast anders als jij niet op je plek zit in je baan. Dus het gaat er vooral om dat je weet wat voor jou werkt én wat niet.

Als je hier inzicht in hebt, wordt het makkelijker om je weekinvulling aan te passen aan jouw unieke energiehandleiding. Ongetwijfeld glippen er nog steeds energievretende activiteiten tussendoor. Die horen ook bij het dagelijks leven. Maar je kunt er dan wel voor zorgen dat je bijvoorbeeld niet alle energievretende dingen op één dag propt, maar ze goed over de week verspreidt. En dat je een activiteit die veel van je vraagt altijd laat volgen door iets waar je positieve energie uit haalt.

Hoe breng je energiegevers en energievreters in balans?

In mijn ogen begint het ermee dat je jouw energiegevers en -vreters op een rij zet, bijvoorbeeld met zo’n energiedagboek. Herhaal dat gerust regelmatig. Je energieniveau is tenslotte niet altijd gelijk. In een drukke periode raak je waarschijnlijk eerder overweldigd dan als je je fit voelt en geen overvolle agenda hebt.

Dit zijn een paar dingen die mij helpen om, ook als mijn agenda dreigt dicht te slibben met minder leuke dingen, weer fitter door het leven te gaan:

• Kijk aan het begin van de week kritisch naar je agenda. Word je blij van hoe het geheel eruitziet? Zijn er dagen waar je nu al tegen opziet? Kijk of je nog kunt schuiven, aanpassen of zelfs cancelen als alleen al een blik op je agenda aanleiding genoeg is voor een diepe zucht.
• Zorg dat je na een energievretend ding direct iets doet wat energie geeft. Gun jezelf na een lastig gesprek bijvoorbeeld een grote kop thee en 10 minuten pauze. Of plan na een uitstelwaardige rottaak een taak waar je meer plezier uit haalt en die je makkelijker afgaat.
• Bouw genoeg rust in je agenda in. Juist als je dingen doet waar je uitgeblust van wordt, is het belangrijk dat je niet van het ene in het andere doordendert. Zorg voor rustmomenten, zodat je de tijd hebt om bij te tanken voordat je je op iets nieuws stort.
• Ontdek jouw manieren om energievreters minder energievretend te maken. Experimenteer daarmee. Kun je bijvoorbeeld eerder weggaan bij een drukke kringverjaardag? Helpt het als je telefoontjes niet vóór half 10 ’s ochtends plant? Lukt het misschien om het gesprek met een energievretend persoon meer langs je heen te laten gaan, zodat er minder energie van jou aan opgaat?
• Vind jouw beste en slechtste momenten op een dag. We hebben allemaal momenten waarop je niet vooruit te branden bent én momenten waarop de benzinetank goed vol zit. Weet jij van jezelf wanneer je productief en energiek bent, en wanneer juist niet? Ik gok bijvoorbeeld dat veel mensen aan het eind van een werkdag niet hun meest energieke zelf zijn. En als je geen ochtendmens bent, dan heb je misschien vóór 9.30 uur wat opstartproblemen. Als je dat van jezelf weet, kun je je agenda daarop aanpassen. Plan dan bijvoorbeeld uitstelwaardige taken rond 10.00 uur en bewaar de meest luchtige taken voor het moment dat de middagdip toeslaat.
• Check meerdere keren op een dag bij jezelf in. Hoe zit je nu qua energie? Loop je leeg of ga je best lekker? Als je merkt dat je de energie uit je kleine teen moet halen, is het handig om kritisch te kijken wat nu echt moet gebeuren vandaag. Of kun je misschien beginnen met de taak waar je tegen opziet, zodat het daarna minder tergend wordt?

Ook belangrijk: accepteer dát je energievreters hebt. Veroordeel jezelf niet als je moe wordt van iets wat een ander juist energie geeft, als je de enige lijkt die het niet zo naar de zin heeft op dit verjaardagsfeest of als je meer behoefte hebt aan tijd alleen dan “gemiddeld”. Iedereen is nu eenmaal anders.

Dit is hoe jouw energiehandleiding werkt. Zoals voor elke handleiding geldt: you gotta deal with it. Accepteer dat dit is hoe jij in elkaar steekt en probeer er het beste van te maken, zónder je energietank alsmaar de bodem te laten bereiken.

15 energievreters om de nek om te draaien

Het helpt dus als je om te beginnen weet wat jou energie kost. Wat zijn jouw grootste energievreters, misschien wel onbewust? Uiteraard is dat lijstje voor iedereen anders. Maar om je alvast op weg te helpen, zijn dit 15 energievreters waar bijna niemand een “Yes, zin in!”-gevoel van zal krijgen. Inclusief tips om ze minder (of zelfs niet) meer in je agenda te laten sluipen.

1. Piekeren over dingen die je energie niet waard zijn. Ben jij van het plafondstaren ’s avonds omdat je hoofd nog vol gedachten en “Wat als?”-scenario’s zit? Piekeren is vaak totaal niet nodig, zonde van je tijd en ook zonde van alle energie die het kost. Bedenk hoeveel energie eraan opgaat als je maar blijft peinzen over dingen die misschien (nee, waarschijnlijk!) nooit werkelijkheid worden. Het helpt om meer te leven in het hier en nu. Probeer niet te blijven stilstaan bij wat er gisteren gebeurde of wat er morgen mis zou kunnen gaan. Of je er nu wel of niet over piekert, het verandert de situatie toch niet.
2. Scrollen door social media (en je daar rot door voelen). Zelf vind ik social media een leuk tijdverdrijf, maar dat komt doordat ik alleen maar accounts volg waar ik blij van word. Ik denk dat social media wel energievretend zijn als je vooral accounts volgt die je onzeker maken of waar je je aan stoort. Ontvolg accounts die frustratie bij je oproepen. En merk je dat je je veel vergelijkt met anderen op social media? Demp dan de accounts waar het om gaat of beperk je social-media-tijd tot bijvoorbeeld een kwartier per dag.
3. Activiteiten waar je wel ‘Nee!’ op had willen zeggen, maar dat niet deed. Ik weet dat ik niet de enige ben die ‘nee’ zeggen maar stom vindt. Toch doe ik veel vaker dan eerst, omdat het woord ‘Nee’ jou én de ander veel brengt. Als je direct doorhebt dat iets niet in je agenda past of dat je hier totaal geen zin in hebt, luister dan naar dat gevoel en antwoord ‘Nee!’. Desnoods nadat je hebt gezegd ‘Mag ik er later op terugkomen?’, om het jezelf makkelijker te maken. Ik weet uit ervaring dat dingen doen die je het liefst had geskipt automatisch veel energie kosten. Dus voel je de volgende keer een ‘Nee!’, luister daar dan – waar dat kan – ook naar. Zowel jij als de ander hebben er weinig aan als van je gezicht af te lezen is dat je je tijd liever anders had besteed.
4. Alsmaar bezig zijn met hoe de ander zich voelt. Ik ben zelf hoogsensitief en dat speelt bij mij vooral in groepen veel op. Ik merk het direct op als er spanning heerst of als iemand niet lekker in zijn vel zit. Dan voel ik me haast verantwoordelijk om de sfeer goed te houden. De laatste jaren leerde ik om mezelf vaker af te vragen “Wat is van mij en wat is van de ander?”. Jij hoeft het rotgevoel of verdriet van een ander niet altijd op te lossen, ook niet als het een reactie is op jouw actie of keuze. Bied een luisterend oor als iemand daar behoefte aan heeft, maar besef ook dat dit uiteindelijk iets van de ander is en blijft.
5. Emoties binnenboord houden. Van gevoelens wegstoppen wordt volgens mij niemand een gelukkiger mens. Ook als je het spannend vindt om frustratie, boosheid of verdriet te uiten, is het goed om het eruit te gooien. Daarmee voorkom je dat het er ooit – ongetwijfeld net op een onhandig moment – als een niet zo constructieve bomuitbarsting uit knalt. Als je alsmaar doorrent en misschien zelfs “Ja hoor, goed!” antwoordt wanneer iemand vraagt hoe het met je gaat, moet je in je eentje dealen met alle lastige gevoelens die door je lijf gieren. Daar worden ze meestal niet minder op. Spreek er liever over. Dat kan een enorme opluchting zijn en is vaak een stap dichter bij een oplossing of relativering.
6. Gestoord worden door appjes, belletjes en op je schouder tikkende collega’s. Ik denk niet dat er ook maar iemand is die zen wordt van continu tussendoor gestoord worden. Gelukkig bestaat voor telefoonnotificaties een praktische oplossing: de ‘Notificaties dempen’-knop of zelfs de optie om je telefoon op stil te zetten. Hetzelfde kun je doen als je even echt niet telefonisch gestoord wilt worden. We mogen dan in een altijd bereikbare wereld leven. Dat betekent niet dat jij daar ook aan mee hoeft te doen. Een andere oplossing, ook voor die collega die om de haverklap achter je staat met alweer een vraag? Geef aan dat het nu niet uitkomt en stel een ander moment voor.

7. Mensen die veel energie uit je zuigen. Je hebt een vriend die vaak ongevraagd commentaar geeft op een niet bepaald constructieve manier. Of je tante heeft altijd wat aan te merken op je gebrek aan een liefdesleven, gezin of eigen woning. Of misschien heb je een collega die altijd maar klaagt en nooit iets positiefs in te brengen heeft. Die mensen volledig uit je leven bannen, kan vaak niet zomaar. Wel kun je proberen om je zo min mogelijk met die mensen te omringen en vooral mensen om je heen te verzamelen met wie je goed klikt. Probeer in andere gesprekken opnieuw bij de ander te laten wat van de ander is. Dat iemand anders een rotdag heeft en daar graag in geuren en kleuren over vertelt, betekent niet dat jij je in het pesthumeur moet laten meezuigen. Geef het ook gerust op een subtiele manier aan (“Hé, zullen we het even over iets anders hebben?”) om het gesprek bij te sturen.

Ook leuk: lees het boek ‘Omringd door energievreters‘ over dit thema. Dat is geschreven door Thomas Erikson, die al veel boeken heeft geschreven over hoe collega’s van elkaar verschillen en hoe je zelfs met die collega die je niet kunt luchten nog door één deur kunt.

Dit is een affiliate link.

8. Puntjes op de ‘i’. Het schijnt dat veel mensen 20% van hun tijd aan 80% van hun werk besteden, en 80% van hun tijd kwijt zijn aan de laatste 20%. Oftewel: de puntjes op de ‘i’. Het Pareto-principe noemen ze dat. Tegelijkertijd zijn het juist die puntjes op de ‘i’ die veel energie vreten. Je blijft maar zoeken naar dingen die beter kunnen, twijfelt alsmaar en levert uiteindelijk het resultaat alsnog in met het idee dat het beter had gekund. Het helpt echt enorm als je voortaan ‘goed’ ziet als ‘goed genoeg’. Stop met onnodig veel tijd steken in dingen waarbij het echt niemand uitmaakt of jij 3 uur met de details hebt zitten stoeien. De taart die je op een verjaardag serveert, hoeft echt geen meesterwerk te zijn. Je e-mails naar collega’s hoeven niet 5x gedubbelcheckt te zijn op spelfouten.
9. Een te volle agenda. Als je te veel plant op een dag – zelfs als het dingen zijn waar je blij van wordt – dan kost dat sowieso veel energie. Je geniet minder van de leuke dingen als je meteen daarna moet door racen naar iets anders. En zelf krijg ik vaak al van tevoren stress als ik nadenk hoe ik dat alles ooit in één dag voor elkaar moet krijgen. Dus: gewoon niet doen! Probeer tijd leeg te houden en dubbelcheck of alles wat je in je agenda neerpent te doen is in binnen de tijd die je hebt. En probeer stress te voorkomen als je het druk hebt. Vaak wordt je hoofd er niet leger en je takenlijst er niet korter op.
10. Drukke, rumoerige plekken. Denk aan de kantoortuin waar altijd wel iemand aan het bellen is. Vaak ook nog een tikkie te luid. Of een volle treincoupé in de spits, regelmatig gevuld met mensen die proberen hun niet zo lekker geurende kant-en-klaarmaaltijden naar binnen te werken. Of misschien een café waar het barst van de mensen en de muziek net iets te luid staat om erbovenuit te komen. Tja, als ik mijn stem drastisch moet verheffen om me verstaanbaar te maken, haak ik vaak al snel af. Heb je de kans om zelf een plek uit te kiezen waar je naartoe gaat? Doe het! Of zonder je even af op een rustig plekje, neem 5 minuten pauze op het toilet of vraag in het café of de muziek ietsje zachter kan.
11. Slaapgebrek. Niet in slaap kunnen vallen, ’s ochtends veel te vroeg wakker worden of jezelf gewoonweg weinig slaap gunnen omdat je die tijd liever gebruikt voor “nuttigere” dingen. Het zijn allemaal redenen waardoor je slaapgebrek kunt opbouwen. Of misschien heb je een baby, peuter of puber die je nachtritme verstoort (“Je krijgt er ook zo veel voor terug”). Dat kost vooral overdag heel veel energie. Ik interviewde laatst bioloog-psycholoog Martijn Arns, die onderzoek doet naar onder andere de effecten van slaap op onze concentratie en productiviteit. Hij vertelde dat mensen die structureel 2 uur te weinig slapen al na 2 weken net zo slecht presteren (qua focus en resultaten) als mensen die 2 nachten niet hebben geslapen. Best confronterend! Oftewel: slaap is zinvol. Ook in drukke tijden.
12. Rommel om je heen. Ben jij ook zo iemand die moeite heeft om de rust en focus te vinden als er allerlei spullen om je heen slingeren? Of dat nu stapels papieren, spullen die je nog moet uitzoeken voor de kringloop of oneindige kledingverzamelingen zijn – een huis vol spullen kan nogal onrustig maken. Daar is gelukkig een vrij simpele oplossing voor: start met opruimen. Zorg ervoor dat al je spullen een vaste plek hebben en maak er een gewoonte van om elke avond alles op zijn plek terug te hebben. Dan begin je de dag in een opgeruimd en net huis, en is troep niet het eerste wat je ziet als je je bed uitkomt.

13. Altijd voor anderen klaarstaan (vooral uit verantwoordelijkheidsgevoel). Als iemand anders een probleem heeft, wordt dat niet automatisch jouw probleem. Dat je collega in hoge nood zit door allerlei in haar nek hijgende deadlines, betekent niet dat jij haar brandjes moet blussen. En als je buurvrouw jou vraagt om haar plantjes ’s zomers water te geven, hoef je je niet verplicht te voelen daar ‘Ja’ op te antwoorden. Je kunt ook aanbieden het 2 in plaats van 6 weken te doen. Ga bij jezelf na of je ‘Ja’ zegt omdat je iemand graag helpt, of dat je het doet om een schuldgevoel voor te zijn.

Ga ook na of je er de energie wel voor hebt. Je kent het verhaal van de reddingsvesten in het vliegtuig vast wel. Zorg eerst dat jij zelf een reddingsvest aan hebt en dat je jezelf helpt, voordat je je op anderen stort en zelf mogelijk verzuipt.

14. Sleur. Zeker als je van nature behoefte hebt aan avontuur en nieuwe dingen meemaken, kan het tergend zijn wanneer je voor je gevoel vastzit in elke dag hetzelfde riedeltje. Meteen een one way ticket naar de Bahama’s boeken of je baan opzeggen is ook niet dé oplossing. Maar kijk eens of je nieuwe dingen kunt proberen. Meld je aan voor een cursus, probeer een andere hobby, stort je op vrijwilligerswerk naast je baan, ontmoet nieuwe mensen… Er zijn zo veel manieren om de sleur te doorbreken.
15. Te veel binnen zitten. Ik geef mezelf regelmatig een schop onder mijn kont om na een kantoordag de buitenlucht op te snuiven, op de fiets te springen in plaats van de auto te pakken, of gewoon een rondje door het park te wandelen. Ik denk dat niemand veel energie krijgt van een hele dag zonder een snufje frisse lucht door te brengen. Voel je je na een dag futloos en gewoon niet zo fijn? Misschien doet een wandeling wonderen.

Wat zijn dan wél voorbeelden van energiegevers?

Genoeg gepraat over de energievreters die de meeste mensen eerder een lege batterij dan een opgeladen tank opleveren. Wat zijn dan juist voorbeelden van energiegevers die je, zelfs na iets stoms, saais of uitputtends, nog van frisse energie voorzien? Dit zijn een paar energiegevers die misschien helpen om je tank weer op te laden en opgeladen te houden. Ontdek vooral wat voor jou werkt, want iedereen heeft natuurlijk zijn eigen ultieme bijtankers.

1. Ontspannende hobby’s waar je plezier aan beleeft (van schilderen tot lezen tot dansjes maken)
2. Mindfulness, meditatie of yoga
3. Werktaken of projecten waar je voldoening uit haalt
4. In beweging zijn
5. Creatieve uitspattingen, zoals tekenen, haken, schrijven of fotografie
6. Slapen (lijkt me duidelijk, toch? ;))
7. Een mooi gesprek met iemand die je dierbaar is
8. Plannen maken voor leuke dingen
9. Een wandeling maken
10. In de natuur zijn (en dat kan ook je eigen tuin zijn)
11. Zingen, dansen of neuriën op muziek
12. In je eigen bubbel kruipen met een goed boek
13. Je terugtrekken met je favoriete serie
14. Tijd doorbrengen met je lievelingsmens(en)
15. Met aandacht een kop thee of koffie drinken
16. Gezond koken en eten
17. Nieuwe dingen voor het eerst proberen (van cursussen tot sporten tot wandelroutes)
18. Plekken ontdekken die je nog niet kent
19. Een leuk uitstapje met mensen bij wie je altijd jezelf kunt zijn
20. Knuffelen met je huisdier
21. Dingen van je af schrijven
22. Op tijd naar bed gaan
23. De dag op tijd starten met een moment voor jou alleen
24. Inspirerende gesprekken voeren over thema’s die jij belangrijk vindt
25. Op een bankje ploffen en om je heen kijken op een mooie plek (of dat nu je woonkamer of een idyllisch beekje in de bergen is)

Lees ook: Meer energie - 15 tips waar geen cafeïne aan te pas komt.

Je weet vast iets te bedenken wat jou direct een shot energie geeft (en wat geen koffie of Red Bull is!). Maak daar tijd voor vrij. Niet alleen vandaag of deze week, maar structureel. De energievreters vinden hun weg altijd wel in je agenda. Maar met genoeg energiegevers die ertegenover staan, zijn de energievreters minder fataal voor jouw energiebatterij. Het is net als met je telefoon. Als jij zorgt dat je batterij nooit onder de 40% raakt, dan is de kans klein dat zelfs de meest energievretende activiteit je batterij compleet leeg krijgt.

Wat zijn jouw ultieme energievreters?