Zenuwen en spanning hebben we allemaal weleens. Maar faalangst gaat verder dan dat. Je bent irrationeel bang dat iets je niet gaat lukken. Je krijgt het benauwd. Voelt je gespannen. Begint misschien niet eens aan dat ene spannende ding, omdat de gedachte alleen al je een halve hartverzakking bezorgt. Hoe kun je van dat jammerlijke stemmetje in je hoofd afkomen? Ik deel 9 tips voor je faalangst overwinnen.
Faalangst: het riedeltje waarin je klem zit
Een ellendig ding dus, die faalangst. Het kan een cirkeltje worden waarin je maar blijft ronddraaien. Je bent bang dat iets zal mislukken, en dus doe je het niet. En doordat je het niet doet, zal je ook nooit het vertrouwen krijgen dat dit je wél goed afgaat. De volgende keer dat de kans zich aandient, probeer je het dus ook maar niet.
Zo blijf je in hetzelfde faalangstriedeltje hangen. Als bij een irritant melodietje dat je maar niet uit je hoofd krijgt. Of je nu wilt of niet, het steekt steeds weer de kop op.
Faalangst overwinnen
Bij ellendige dingen is niets zo fijn als ze een enkeltje naar de maan gunnen. Daarom ga ik het in dit artikel hebben over faalangst overwinnen. Met wat praktische tips vanuit mijn eigen ervaring. Maar voordat ik met tips strooi, eerst kort iets over wat faalangst voor mij betekent. Of eigenlijk vooral wat het heeft betekend in het verleden.
Ik prijs me gelukkig dat ik nooit intense faalangst heb gehad bij tentamens of presentaties. Toch ben ik er niet helemaal faalangstvrij van afgekomen in mijn studententijd. Vooral in een paar specifieke situaties stak het bij mij de kop op.
Mijn ervaring met faalangst
De eerste keer was bij mijn rijlessen. Ik was gewoon niet dat natuurtalent dat de auto al vóór haar eerste rijles volledig begreep. Dat mijn rij-instructeur dat graag duidelijk maakte, hielp ook niet mee. En dan waren er ook nog de drie rij-examens waar ik voor zakte (en nee, dat scheelde niet een haar!). Na een tijdje verloor ik volledig het vertrouwen dat ik hier nog iets van zou bakken.
Diezelfde faalangst heb ik op meerdere momenten in mijn studie gehad. Bij mij was het niet zo dat ik er vanuit faalangst maar niet aan begon. Het was eerder een perfectionisme-ding. Ik had in die tijd in mijn hoofd “Als ik iets doe, moet ik het 100% goed doen”. De lat lag daarmee zo hoog dat ik vervolgens bang werd niet aan mijn eigen standaarden te kunnen voldoen.
Gelukkig speelt faalangst tegenwoordig niet meer zo’n grote rol in mijn leven. Hoewel ik nog weleens last heb van het imposter syndrome (de gedachte “Mensen komen er vast nog eens achter dat ik X of Y helemaal niet kan”), is van echte faalangst geen sprake meer.
Dat komt mede doordat ik in de loop der jaren de nodige trucjes heb ontdekt om faalangst te overwinnen. Die tips voor faalangst deel ik graag met je.
Tip 1. Bedenk wat jouw grootste nachtmerrie zou zijn
Klinkt wat tegenstrijdig: je voor de geest halen wat het vreselijkste is wat er zou kunnen gebeuren, terwijl je al last hebt van faalangst. Toch kan het heel goed werken. Als je namelijk helder hebt wat de grootst mogelijke ramp zou zijn, dan kun je ook een plan van aanpak bedenken voor die situatie. Met zo’n noodplan op de plank voelt dat ergste doemscenario soms al minder erg.
Die tactiek werkte voor mij bijvoorbeeld heel goed toen ik voor mezelf wilde beginnen. Ik vond het doodeng om de zekerheid van mijn kantoorbaan vaarwel te zeggen. Toen ik me ging bedenken wat het ergst mogelijke zou zijn dat er kon gebeuren, vond ik de stap meteen minder lastig.
Het ergste wat er kon gebeuren, was dat ik inderdaad niemand op mij zou zitten te wachten. Wat zou ik in die situatie kunnen doen? Solliciteren naar een “gewone” baan op een kantoor. Niet mijn droom. Maar als het zou moeten, dan moest dat maar. Die gedachte gaf me rust. Al zou het ondernemen volledig in de soep lopen, dan nog zou ik mijn weg daar wel in vinden.
Tip 2. Leg je lat niet zo hoog
Faalangst heeft – in elk geval bij mij – vaak iets te maken met onrealistische doelen. Zodra ik doelen ga stellen, komt mijn perfectionistische stem al snel om de hoek kijken. “Ik neem aan dat je dit wel perfect gaat aanpakken, hè?”. Als ik die stem vrolijk haar gang laat gaan, is er geen sprake van dat ik maar wat kan aanrommelen en klungelen.
Niet gek dat je dan bang bent om te falen. Hoe groot is de kans nou dat als je iets voor het eerst doet er meteen al niets op je werk aan te merken is? Ik bedoel: mensen die voor het eerst hun hardloopschoenen aantrekken, kunnen ook niet meteen een marathon lopen. En een chefkok is vast ook ooit begonnen met een AVG-tje waarbij de aardappels veel te flauw smaakten.
Sta het jezelf toe dat jouw eerste pogingen niet meteen perfect zullen zijn. Wees er zelfs oké mee dat je eerste poging misschien totaal niet is wat je ervan had verwacht.
Bedenk dat je iets gaat proberen en daar wat van zult leren. Dan is de angst om het te doen wellicht al kleiner dan wanneer je van jezelf meteen een topprestatie of Picasso-stuk moet afleveren.
Tip 3. Zie fouten niet als het einde van de wereld
Tja, de kans is altijd aanwezig dat het tóch niet zo gaat zoals je had gewild. Misschien struikel je inderdaad gaandeweg heel hard of heb je toch niet de kennis in huis die je nodig hebt en kun je daardoor niet anders dan toegeven “Ik heb gefaald.”
Waar je wél invloed op hebt, is de manier waarop je aankijkt tegen fouten maken. Heb jij het gevoel dat de wereld vergaat als jouw receptprobeersel meer weg heeft van een smaakloos Olvarit-prutje? Of als je de nieuwe uitdaging op het werk hebt verprutst en tegenvallende resultaten levert? Kijk of het wel echt zo’n drama is als je er in je hoofd van maakt. Moet je er wel zo zwaar aan tillen?
Fouten maken is niet leuk, maar soms wel nodig. Wie het er altijd zonder schrammen en blauwe plekken van afbrengt, zal ook minder leren. Fouten maken is hét recept om te groeien. Zie het als ontdekken wat niet werkt en daardoor een stap dichterbij een beter passende manier komen.
Tip 4. Laat anderen je helpen
De spannende weg die voor je ligt als je iets nieuws of engs doet, wordt nog spannender als je er moederziel alleen voor staat. Maar het goede nieuws is: er zijn vaak wel mensen die je kunnen helpen. Het slechte nieuws: om die hulp vragen, is dan weer lastiger.
Daarom als één van de tips voor faalangst: schakel anderen in. Deel je plannen met iemand en vertel in geuren en kleuren over hoe knikkende-knieën-en-tintelende-vingers-spannend je dit allemaal vindt. Mijn ervaring is dat mensen om je heen de beren op de weg vaak beter kunnen wegwerken dan jijzelf. Zeker als je eenmaal in het negatieve cirkeltje bent gezogen van angst dat het je niet lukt.
Er niet alleen voor staan heeft trouwens nog een groot voordeel: mocht het toch anders uitpakken dan gehoopt, dan kunnen anderen er ook dan voor je zijn.
Tip 5. Maak je eigen successendagboek
Je bent je er misschien niet van bewust, maar ik durf te wedden dat je heel wat mooie successen op je naam hebt staan. En nee, dat hoeft niet altijd iets te zijn wat een ereplaats op je LinkedIn-profiel verdient. Succes kan ook inhouden dat je als persoon bent gegroeid, iets spannends hebt gedaan of op creatief vlak wat hebt bereikt. Elk van die successen is het waard om bij stil te staan. Langer dan een paar seconden.
Houd voor jezelf een successendagboek bij, waarin je elke dag noteert wat er die dag goed is gegaan. Hoe meer je je zelfvertrouwen op die manier kunt voeden, hoe makkelijker het ook wordt om je faalangst te overwinnen door het faalangst-stemmetje er flink van langs te geven.
6. Ga vól tegen de angst in om faalangst te overwinnen
Weet je wat het rottige is met faalangst overwinnen? Het wordt meestal niet minder als je het niet aangaat. Hoe langer je het voor je uit schuift om een spannende uitdaging aan te gaan, hoe hoger de drempel vaak komt te liggen. En hoe meer je hoofd ook een loopje met je neemt door je de ergste doemscenario’s voor te schotelen. “Nee joh, dit is zó eng, dat moet je echt niet proberen.”
Je kunt pas ervaren dat je angst onterecht is door er volledig tegenin te gaan. Door het stemmetje keihard – desnoods met je vingers in je oren – te negeren en dát te doen waar het je van wil weerhouden. Dan pas kun je merken dat het je toch verrassend goed afgaat en daardoor het vertrouwen krijgen dat jouw stemmetje het bij het verkeerde eind had.
Hoe vaker je het probeert, hoe beter het zal gaan en hoe meer je faalangststem zich hopelijk koest kan houden.
7. Laat je brein je niet voor de gek houden
Faalangst komt voort uit je eigen gedachten. Er is helemaal geen bewijs voor dat je gaat falen. Het is iets wat je jezelf aanpraat. Misschien op basis van een paar – vaak compleet willekeurige en irrelevante – ervaringen uit een ver verleden. Je hersenen maken er soms maar een potje van: het schijnt dat ongeveer 70% van onze gedachten negatief zijn.
Maar omdat het om jouw eigen gedachten gaat, kun je er ook zelf een stokje voor steken. Jij kunt besluiten om niet klakkeloos mee te gaan in de negatieve gedachten over jezelf, maar er iets positiefs tegenover te zetten. Want naast de irrelevante niet-succesvolle ervaringen, heb je vast ook genoeg situaties op je netvlies staan waarin je jezelf positief verraste. Probeer dáár eens aan te denken in plaats van aan het negatieve.
Tips voor een positiever brein
- Bedenk wat jij in huis hebt wat je kan helpen om hier een succes van te maken. Doorzettingsvermogen? Bepaalde kennis? Een fijne eigenschap?
- Denk na over één of een paar eerdere situaties waarin iets wat je spannend vond tóch durfde. Hoe is dat je toen gelukt? Kun je iets van die succeservaring nu weer toepassen?
- Noteer 5 dingen waarvan je altijd dacht dat je ze nooit zou kunnen of durven, maar die je toch maar mooi hebt gedaan. (Zie mijn artikel van gisteren.)
- Maak een reversible bucketlist met mooie dingen die je al hebt bereikt.
Gebruik dat alles als bewijs voor het tegendeel: dat jij hier glansrijk in gaat slagen.
8. Wat is het mooiste wat er kan gebeuren?
Je hebt al uitgebreid stilgestaan bij wat er allemaal in de soep zou kunnen lopen. Laten we het positiever benaderen. Wat zou juist de allermooiste afloop kunnen zijn? Denk 5 minuten na over het prachtigste wat er kan gebeuren als jij je angst aangaat. Hoe zou het er voor je uitzien als jouw doelen uitkomen? Wat levert het je op?
Daar bewust over nadenken, kan een enorme stok achter de deur zijn om je faalangst het niet te laten winnen.
9. Stel doelen (zo concreet mogelijk)
Faalangst kan er ook mee te maken hebben dat je doel vaag en onhaalbaar lijkt. Hoe helderder je voor jezelf hebt wat je wilt bereiken, hoe minder spannend dat doel wellicht ook wordt.
Dus denk niet “Ik wil een geweldige presentatie geven”, maar zeg “Ik wil graag alles vertellen wat ik te vertellen heb, ongeacht hoe de presentatie eruitkomt.” Dat is een haalbaarder doel, en maakt het minder eng om de stap naar die presentatie te zetten.
Als je er daarnaast een datum aan koppelt (wanneer ga je dit spannende ding doen?), dan blijft het geen blok dat je kilometers lang met je meezeult, maar móet je wel. Dat helpt mij om uitstelgedrag te voorkomen bij dingen die ik spannend vind.
Nog een fijne bijkomstigheid van een doel stellen is dat je een concreet plan kunt maken om daarnaartoe te werken. Doelen bereik je niet in één dag; daar gaan wat stappen overheen. Zodra je weet waar je over een tijdje wilt staan, kun je de stappen daarnaartoe gaan uitwerken. Zie je doel daarbij niet als Het Grote Ding dat je in één keer moet bereiken. Het is een eindpunt waar je stapje voor stapje naartoe gaat afleggen.
Faalangst overwinnen, stap voor stap
Er bestaat geen medicijn waarmee faalangst overwinnen je in één keer lukt. Van faalangst afkomen, zal een kwestie zijn van vallen en opstaan. Uitdagingen aangaan, soms ontdekken dat het stemmetje toch nog harder tettert dan je had gehoopt, en daar dan opnieuw tegen ingaan. En nog een keer en nog een keer. Maar hoe vaker je jezelf laat zien dat de faalangst onterecht is, hoe meer je er afscheid van kunt nemen.
Geef het de tijd, ga niet zomaar mee in wat de angst je inboezemt, maar leer te vertrouwen op wat jij in je mars hebt. Dat is altijd véél meer dan je negatieve brein en faalangststem je laten geloven.
Heb jij nog tips tegen faalangst?
BLIJF OP DE HOOGTE
Ik ben benieuwd wat jij vindt…
Recente blogs
Wat ik anders zou doen bij een volgende verhuizing?
Verhuizen vond ik best wel een bijzondere aangelegenheid. De ene dag teken je in je meest nette kleding je koopcontract, de volgende dag sta je in je lelijkste outfit met verfspetters in je haar een muur te sausen. Dozen inpakken, meubelboulevards afreizen, elke week langs de bouwmarkt, Werkspot afstruinen en vervolgens de hele boel weer opbouwen om van je huis een thuis te maken. Het was een interessant, leuk en soms ook vermoeiend avontuur. Maar er zijn ook 7 dingen die ik bij een volgende verhuizing sowieso anders zou aanpakken.
Beter plannen | 7 dingen die ik anders ben gaan doen
Op een gemiddelde werkdag vind je mij met een notitieboekje aan de ene kant, een planner aan de andere kant en een computer in het midden. Ik ben dan ook elke dag aan het plannen, plannen, plannen. Maar een pro planner? Neuh, dat vind ik mezelf niet bepaald. Het kon allemaal wel wat efficiënter dan die lange en ongestructureerde lijstjes die ik dagelijks als geheugensteun gebruik. Beter plannen werd mijn missie. Dit zijn 7 dingen die ik anders ben gaan doen en die ik jou ook kan aanraden.
Angst loslaten – ook jij kunt het! (met 8 niet-zweverige tips)
Daar sta je dan. Op het punt om iets spannends te doen. Je drukt op de 'Send'-knop voor een alles-veranderende e-mail, gaat bijna 'ja' zeggen in een witte outfit voor een altaar, hakt de knoop door over een nieuwe werkuitdaging of gaat over één minuut in de schijnwerpers een presentatie geven. "Nee joh, dit kun jij helemaal niet!" of "Wat als de keuze niet goed uitpakt?", is wat je angst je wijsmaakt. "Houd je mond!", wil je schreeuwen. Maar het werkt niet. De angst blijft. De vraag is alleen: ga je erin mee of laat je je er niet de mond door snoeren? Dit zijn 8 tips voor angst loslaten. Geen zweverigheid, wel praktische anti-angst-handvatten.
Die rij-instructeur had volgens mij wel iets meer empathie mogen hebben, als ik het zo lees.
Verder mooie tips. Vooral het feit dat fouten niet het einde van de wereld zijn, moet ik af en toe nog even tegen mezelf herhalen.
In de taalmethode hadden wij overigens in groep zeven of acht (toen ik voor de klas stond) een tekst over faalangst in sociale situaties. Tip daarin was: zie de ander(en) voor je in pyjama. Geef die strenge vrouw een knalroze pyjama enz. Vond ik een leuke, kindvriendelijke tip:).
Hihi, wat een leuke tip inderdaad! Zo zei ook eens iemand tegen me: stel je voor dat iedereen om je heen in zijn nakie rondloopt. Dan wordt het geven van een presentatie opeens een stuk minder spannend 🙂
Ik had er vroeger heel erg last van, maar ik ben er eigenlijk min of meer ‘overheen gegroeid’, al geef je inderdaad wel goede tips;-)
Ik weet niet of ik angst had om te falen, maar ik dacht wel een paar keer zeker te weten dat ik een tentamen nietgehaald had, wat ik vervolgens dan prima gehaald had. Omgekeerd ook: ik was erg overmoedig en dacht dat ik mijn engelse vocab niet hoefde te leren (want: ik spreek echt goed Engels, altijd gedaan). Maar daar haalde ik dus net een 5 voor 😀 (Want: met mijn grote woordenschat had ik dus ook te kiezen uit veel meer woorden dan degenen die precies die woorden geleerd hadden die waren voorgeschreven. Dom.)
En dat je niet slaagt de eerste keer voor je rijbewijs is een gegeven. Dat je er soms 3, 4, 5 keer over doet is ook normaal. Ik rij prettiger mee met mensen die vaker rijexamen gedaan hebben! Mensen die de eerste keer zijn geslaagd, die vind ik niet prettig rijden :S Zelf heb ik geen behoefte om mijn rijbewijs te halen, maar dat heeft minder te maken met faalangst en meer met ‘waarom zou ik geld uitgeven aan lessen en een papiertje als ik niet van plan ben ooit te gaan autorijden?’
Als ik nog een tip heb dan is het: je leert echt meer van fouten en misbaksels dan van alles perfect doen in 1x. Dingen die ikzelf perfect doe in 1x gaan vaak daarna faliekant fout. (Nerd word: is faliekant niet een prachtig nederlands woord??)
Haha, ‘faliekant’ vind ik ook een heerlijk woord inderdaad. Ben altijd blij om te merken dat meer mensen dan alleen ik het gebruiken 😀
Enne, ik ben het helemaal met je eens dat je er uiteindelijk meer van leert als iets niet meteen vlekkeloos verloopt. Ik ben ook juist door mijn gefaalde rijexamens gaan zien wat er misging en wat ik beter kon doen. De dingen die ik toen verprutste, zal ik nu ik eenmaal mijn rijbewijs heb niet snel meer fout doen. Dus misschien had het gewoon zo moeten zijn dat het pas bij de vierde keer lukte 🙂
Ik heb ooit heel erge faalangst gehad samen met perfectionisme. Geen leuke combinatie, dat kan ik je wel vertellen. Perfectionisme zit in mij, daar raak ik nooit meer van af. En dat is prima, het hoort bij mij. Ik weet niet helemaal hoe ik minder last heb gekregen van faalangst. Ik denk door de combinatie dat ik twee jaar bij een psycholoog heb gezeten en daardoor meer in mezelf ben gaan geloven. En ook door andere dingen. Ik heb al zoveel moeilijke obstakels overwonnen, al zoveel moeilijke dingen doorstaan. Ik weet dat hoe hard ik het ook verpest, het wel weer goedkomt en ik sterk genoeg ben om me daar doorheen te vechten of oplossingen te vinden. En natuurlijk ben ik niet alleen. Maar leven met faalangst is niet gemakkelijk. Het is een dagelijkse strijd in je hoofd waar je geen vakantie van krijgt. Mooi om te horen dat jij er ook beter mee kan omgaan. En wat betreft tips: een hele moeilijke maar soms is het beste om er gewoon voor te gaan. Je zal soms in je leven op je bek gaan, maar zonder dat kan je ook niet leren en groeien. Maar ik heb zelf jarenlang met faalangst gevochten dus ik weet dat dat niet zo gemakkelijk gedaan is als gezegd.
Hoe ontzettend krachtig dat je qua faalangst – soms zelfs zonder dat je het zelf doorhad – enorme stappen hebt gezet. Dat is inderdaad iets wat niet zomaar weggaat, maar het is al zo fijn en waardevol dat het minder aanwezig is dan vroeger. En de laatste tip die je geeft, is zo’n waardevolle. Niet alles zal meteen vlekkeloos verlopen, maar dat hoeft ook niet. Ervoor gaan is altijd de belangrijkste eerste stap die je kunt zetten.
Ik heb in mijn tienerjaren erg last gehad van faalangst. Het is daarna wel minder geworden, een of andere manier laat ik deze angst niet meer toe. Goede tips!
De lat leg ik vaak wel voor mijzelf te hoog, herkenbaar. Maar ook wil ik te veel doen en dat ook alles nog eens heel goed. Waardoor ik juist soms niks doe. Goed tips om te lezen!
Wat een superfijne tips! Dit artikel is zo herkenbaar haha. Bij mij ook geen sprake van echte faalangst, maar ik ben wel heel perfectionistisch. Zodra ik dat loslaat heb ik ook veel meer plezier in wat ik doe, maar het is soms zo moeilijk..
Ik ben perfectionistisch en heb heel veel last van faalangst gehad. Daardoor studievertraging van een half jaar opgelopen, omdat ik geen letter op papier kreeg voor mijn scriptie. Het was in mijn hoofd nooit voldoende wat ik had uitgezocht en dus kon ik het ook niet opschrijven.
Daarvoor ben ik in therapie gegaan, want ik wist echt niet hoe ik dit beter kon maken.
Ondertussen is dat al weer ruim 20 jaar geleden en heb ik de faalangst wel beter in de hand (mijn perfectionisme blijft een lastig punt).
Ik kijk tegenwoordig naar wat is maximaal haalbaar in de tijd die ik voor de taak heb. Met dat resultaat moet ik dan tevreden zijn.
Wat mooi dat je sindsdien zoveel stappen hebt gezet richting het overwinnen van je faalangst. Perfectionisme is helaas niet iets wat zomaar weg kan, maar het klinkt alsof je er wel al grote stappen in hebt gezet. Wat een slimme tip ook trouwens om te kijken wat het maximaal haalbare is in de beschikbare tijd. Dat kan zeker helpen om niet meer tijd dan nodig in dingen te steken.