Jouw leven, jouw tempo, jouw pad. We weten het allemaal. Toch is het in de praktijk niet altijd makkelijk te accepteren dat dingen anders gaan dan je had gepland of gehoopt. Dat sommige wegen naar de top gepaard gaan met heel veel haarspeldbochten en heuvels. Met loopings misschien zelfs. En dat het dan lijkt alsof er – terwijl jij met horten en stoten vooruitgaat – altijd wel iemand is die jou op een fancy e-bike zonder vuiltjes aan de lucht voorbij racet. Ik heb in mijn leven vaak het gevoel gehad dat ik die ene treuzelaar was die puffend achter de meute aan trapte. Die persoon die alles net een tandje trager of later deed. En waar ik me eerst schaamde voor mijn “laatbloeier” zijn, ben ik daar nu mee gestopt. Want hoezo laat? Hoe kun je nu laat zijn in je eigen leven?

Ik vond mezelf een laatbloeier

Laatbloeier is een term die ik vaak zat op mijn eigen voorhoofd heb geplakt. Ik had er zo mijn redenen voor en gebruikte het woord misschien ook wel om mezelf in te dekken. Als mensen dan vonden (of mogelijk zouden kunnen vinden) dat ik aan de late kant was, dan kon ik altijd nog schermen met de uitspraak “Oh ja maar, ik ben ook gewoon een laatbloeier”.

Eind goed, al goed. Dacht ik. Maar nee, daarmee praatte ik mezelf regelmatig onnodig naar beneden.

Achteraf denk ik alleen maar “Het is toch goed gekomen? Waar maakte ik me druk over?”. Ik kan inmiddels champignons prima temmen. Ik bel dagelijks. Zonder trillende handen ook. Ik weet wat voor werk bij me past. Ik doe wat me gelukkig maakt. Soms zou ik willen dat mijn twintigjarige ik had geweten “Ook al gaat het niet altijd zoals je plant, het komt heus goed.”

Als je nog moet uitvogelen wie je bent

Maar de belangrijkste oorzaak voor mijn laatbloeierij was in mijn geval dat ik in mijn puberteit tamelijk werd opgeslokt door anorexia. Ik had eerst nog een heel zwaardgevecht te bevechten met de stemmetjes in mijn hoofd voordat ik kon denken aan jongens, huizen, grote-mensen-banen, ondernemingen, nieuwe hobby’s en meer van al dat.

Toen ik de kilo’s en daarmee mijn levensenergie terugkreeg, begon de ontdekkingstocht pas. Waar veel mensen in hun puberteit hun grote “Wie ben ik?“-zoekactie starten, kwam die vraag bij mij pas rond mijn 22e naar de oppervlakte drijven. In een jaar tijd studeerde ik af, kreeg ik 15 kilo meer aan mijn botten, veranderde mijn totale leven en startte ik ook nog met solliciteren. Ik was amper gewend aan mijn nieuwe ik. Laat staan dat ik een flauw idee wie ik was en wat ik wilde.

In die tijd vond ik dat maar stom. Ik vond dat ik meteen moest meedraaien. Ik had al lang genoeg achter de menigte aan gehobbeld. Achteraf denk ik “Hoezo?”. Ik moest van mezelf leren houden voordat ik überhaupt ruimte had om datingapps op mijn telefoon te zetten. Ik moest eerst meer vertrouwen krijgen in mezelf (en oké, ook gewoon geld sparen!) voordat een plekje voor mij alleen een serieuze optie werd. En als je nooit hebt nagedacht over wat je precies wilt met je leven, dan is het niet gek dat je twee loondienstbanen nodig hebt voordat je ontdekt dat jouw droombaan anders is dan je altijd dacht.

Dat je niet het pad van de gemiddelde leeftijdsgenoot bewandelt, betekent niet dat je te laat bent. Dat betekent gewoon dat je jouw eigen – voor jou logische – volgorde loopt. Althans, zo kijk ik er nu naar.

Het leven kent geen deadlines

Oké, werkdeadlines daargelaten. En vooruit, ook kinderen krijgen kent een deadline (waarvan je vooraf niet weet waar die ligt). Dat heeft Moeder Natuur nu eenmaal zo geregeld.

Maar los daarvan ben je niet pas “goed gelukt in het leven” als je vóór een zekere leeftijd bepaalde dingen hebt bereikt. Wat is er mis met op je 55e je droombaan vinden? Dan ben je alsnog een hoop levens- en werkervaring rijker geworden. Waarom zou het erg zijn als jij niet op je 31e met een kind in je armen zit, maar pas op je 35e of 38e toe bent aan die stap? Of als je op je 28e afstudeert in plaats van een paar jaar eerder? Of als je op je 70e nog in therapie gaat voor dingen in je jeugd speelden? Het is toch juist mooi en stoer dat je daarin luistert naar wat goed voelt voor jou?!

Niemand bepaalt dat je mislukt bent als je stappen later zet dan mensen om je heen. Of als je zelfs besluit ze niet te zetten, omdat jij bijvoorbeeld hartstikke happy single bent en echt geen zin hebt in date-ellende. Of omdat je nooit een vurige kinderwens hebt gehad, of niet de ambitie voelt om eens een driedubbele promotie te maken die het goed zal doen op LinkedIn. Doe vooral JOUW ding.

Sterk staaltje verwachtingsmanagement

Dat ik mezelf een laatbloeier noemde, had bij mij alles te maken met verwachtingen. Verwachtingen van de buitenwereld, maar – ik moet toegeven – eigenlijk vooral verwachtingen van mezelf.

Laat ik beginnen met de verwachtingen van buitenaf, vaak vakkundig in goedbedoelde opmerkingen gegoten. In de 4,5 jaar die ik single door het leven ging, heb ik ontelbaar vaak de vraag gekregen “Of ik al aan het daten was?”. Of soms het iets minder subtiele “Joh Romy, die droomman komt niet vanzelf op je pad hè – daar moet je wel achteraan”. En toen ik als 23-jarige nog thuis woonde, is me vaak gevraagd of ik al aan het zoeken was, hoe het ging met mijn huizenjacht en of ik niet minder kritisch moest zijn. Dat ik niet eens op zoek was (en amper een jaar hersteld was), wisten veel mensen niet. Ik durfde het ook niet te zeggen. Alles om aan de maatschappelijke latten te voldoen.

Maar eerlijk gezegd ging ik vooral gebukt onder mijn eigen verwachtingen. Ik had een strak uitgewerkt verwachtingenplan voor mezelf. Daarvan afwijken voelde als een absolute no-go. Ik had ooit bedacht dat kinderen krijgen voor je 30e moet gebeuren. Dat je trouwen vaak doet met een highschool sweetheart (ja, ik keek te veel Lizzy McGuire-achtige series in mijn jeugd!) met wie je op je 25e al tig jaar samen bent. En dat je je leven toch op z’n minst compleet op orde hebt zodra je de 35 nadert.

Ik vergeleek mezelf veel met anderen en baseerde daarop de overtuiging dat “Ik er wel heel laat bij was”. Dat jezelf vergelijken nergens op slaat, moest ik daarna nog leren. Toen ik in mijn eentje op huizenjacht ging, voelde ik me soms de mislukte single tussen de stelletjes (terwijl ik achteraf denk “Wat stoer dat ik dat gewoon deed!”). En dat ik nog worstelde met onzekerheden die anderen al tien jaar achter zich leken te hebben gelaten? Na ja, dat kon echt niet.

Nog steeds soms laat op mijn eigen feestje

Ondanks dat ik de term ‘laatbloeier’ inmiddels het raam uit heb gekieperd, heb ik heus zo mijn momenten waarop ik me afvraag of ik er niet eerder bij had moeten zijn. Als ik hoor dat anderen van mijn leeftijd soms al drie kinderen hebben rondlopen, vraag ik me weleens af waarom mijn eierstokken nog altijd geen neiging tot rammelen hebben. Er zijn ook momenten dat ik opschrik van de “Wil jij eigenlijk geen kinderen?”-vraag. Dan schrik ik ervan dat ik met een paar keer knipperen al de leeftijd heb bereikt waarop mensen je blijkbaar inschatten als “iemand die nu met een zwangerschapsaankondiging zou kunnen komen”. Ahum, in mijn hoofd ligt mijn studententijd nog steeds amper achter me.

En als ik soms zie hoe zelfverzekerd en allemachtig stoer en dapper mede-net-dertigers soms uit de hoek komen, kan ik weleens achter mijn oor krabben. Had ik mijn onzekerheden niet állang in de prullenbak moeten kieperen? Hallo, ik loopt al dertig jaar rond op deze planeet. En hállo, dat grenzen aangeven mag ik toch eindelijk een keer begrijpen op deze leeftijd. Maar vervolgens besef ik dat ook dáár geen cijfers aan hangen. Het mag dan lijken alsof anderen van je leeftijd alles op orde hebben en jij niets, maar schijn bedriegt. Niemand is perfect. Zoals jij je soms te laat voelt op je eigen feestje, zo hebben anderen dat ook vaak zat.

Iedereen doet maar wat

Wat mij op andere gedachten bracht, is vooral het besef dat iedereen maar wat doet. En nee hoor, dat is niet bedoeld om te beweren dat jij zonder Google Maps en überhaupt zonder bestemming met je auto doelloos rondjes blijft rijden. Ik bedoel ermee te zeggen dat we het allemaal weleens niet weten. Dat we allemaal soms zoekende zijn naar het antwoord op de vraag ‘Wie ben ik?’. En zelfs als je nog zo stellig denkt het antwoord gevonden te hebben, kan er altijd iets gebeuren waardoor je die complete klopjacht naar antwoorden moet herstarten.

We maken allemaal fouten, ervaren allemaal periodes waarin dingen compleet anders gaan dan je had gedacht en gehoopt. We maken tegenslagen mee die geen rekening houden met planningen. Soms komen er juist onverwacht mooie dingen voorbij, waardoor je niet eens zin hebt om aan je eigen strakke schema’s vast te houden. En soms heb je even geen schema. Dat geldt voor jou en voor ieder ander.

Laat de perfecte plaatjes los

Vaak hebben we allerlei perfecte plaatjes in gedachten. Als je díe toch ooit waarmaakt… Nou, dan ben je wel echt met vlag en wimpel geslaagd voor het leven. Maar waarom zou dat perfecte plaatje werkelijkheid moeten worden?

Bij dat perfecte plaatje houd je geen rekening met de bijzondere omwentelingen die het leven soms neemt. De rotte tomaten die je weleens naar je toe geslingerd krijgt. Of juist de mooie ongeplande momenten waarvoor je met liefde je auto langs de vangrail parkeert. De uitdagingen waarmee je soms geconfronteerd wordt en waarin je op standje overleven gaat in plaats van op standje “Joh, laat ik mijn tien jaar geleden bedachte dromen eens waarmaken”. De omstandigheden die soms tegenzitten. En de dromen die ergens onderweg veranderen. Want misschien zie je je leven nu wel heel anders voor je dan hoe je het tien jaar geleden als broekie bij elkaar had gefantaseerd. Wil je wel echt nog steeds de dingen die je toen dacht te willen?

Aju, maatschappelijke maatstaf

Er is geen definitie van “het goed doen”. Ook niet van “op tijd zijn”. Een geslaagd leven leiden niet per se gelijk aan promotie maken of een hoogdravende titel op je LinkedIn-profiel kunnen zetten. Net zo min draait het om een koophuis, een knappe partner op de bank en drie goed gelukte kinderen die je uiteraard nóóit achter het behang hoeft te plakken. Je kunt ook als happy single een hartstikke geslaagd leven hebben. Als gescheiden persoon. Als werkloze of zieke. Als persoon met littekens of gevoeligheden. Als vrolijke fladderaar die überhaupt niets met settelen heeft en liever de wereld rondtrekt dan in een rijtjeshuis te zitten in een vinexwijk. Heb gerust eens schijt aan de verwachtingen.

Gaat het er niet gewoon om dat je gelukkig bent, hoe jouw plaatje er dan ook uitziet? Dat je jouw dromen nastreeft, ook als die niet binnen hokjes passen? En dat je bijstuurt als je gaandeweg ontdekt dat die ene droom toch niet meer zo goed bij je past als je ooit dacht?

Vaar mee met de stroom

Als ik terugkijk, dan gebruikte ik mijn verwachtingenlijstje vooral als houvast in het leven. Als jonge, onzekere twintiger was ik naarstig op zoek naar vastigheid voor hoe het verder zou gaan. Little did I know dat alles altijd anders loopt dan je vooraf denkt. Maar ook dat dat niet zo erg hoeft te zijn. Soms lopen dingen anders met een reden. Soms maken ze je sterker of komen er zelfs mooie dingen uit voort. Zonder al die jaren single zijn, had ik misschien minder aan mezelf gewerkt. Zonder mijn jaren in loondienst was ik anders gestart als ondernemer. Zonder de tien jaar herstel en alles wat het me leerde, had ik misschien mijn blog niet gehad.

En nu ben ik 30. Ssh, 31 zelfs bijna. En hoewel de controlfreak in mij nooit echt de biezen zal pakken, durf ik nu wel met recht hierin te geloven:

Het komt goed. Snel of traag. Hortend en stotend of in één keer met volle vaart vooruit. Hoe jouw pad ook loopt en of het nu gaat in de volgorde die je voor ogen had of niet, leef je leven. Zet de stappen waar jij je nu goed bij voelt. En vertrouw erop dat er voor de stappen die je nu nog eng vindt heus een moment komt waarop je beseft “Oké, let’s go!”.

Iedereen bewandelt zijn eigen pad. Iedereen heeft een ander tempo. Kijk niet gefrustreerd over je schouder naar mensen die tien keer verder lijken te zijn dan jij. Kijk liefdevol terug naar de persoon die jij eerder was. Wees oké met wie je toen was, tevreden met wie je nu bent, en trots op alles wat daartussen zit.

Heb jij weleens het gevoel gehad een laatbloeier te zijn? Waar lag dat toen aan?