“Joh, eentje kan toch wel?!” of “Ja maar, deze wijn is écht heel erg lekker!”. Tja, ik verbaas me er regelmatig over dat het blijkbaar écht een ding kan zijn als je geen alcohol drinkt. Al sinds mijn puberteit drink ik niet. Inmiddels heb ik de mazzel dat iedereen in mijn sociale omgeving dat weet. Maar vóór die tijd heb ik regelmatig vragende blikken en opmerkingen gekregen. Of je nu bij een bedrijfsborrel staat, op een bruiloft bent of een filmavond hebt met vrienden, op allerlei momenten komt de fles alcohol om de hoek kijken. Hoe deal je dan met de sociale druk als jij tijdelijk of permanent niet drinkt? Als ervaren niet-drinker deel ik graag hoe ik daar de afgelopen 15 jaar mee leerde om te gaan.

Ik drink niet en dat is soms een ding

Ik drink niet. En gek genoeg is dat regelmatig een issue. Niet voor mijzelf. Ik laat zonder enige moeite de biertjes en de glazen wijn staan. Maar ik ben er inmiddels aan gewend dat niet elke vage kennis even enthousiast reageert als je “heel ongezellig” een drankje laat staan. Blijkbaar geloven sommige mensen dat je écht een paar druppels alcohol nodig hebt om de gezelligheid zelve te zijn.

Ik moet wel zeggen: alcohol weigeren is een stuk makkelijker nu ik 31 ben dan toen ik als 19-jarige nog de leeftijd van een feestende student had. Ik was zelf allesbehalve de feestende student, en sloeg zowel de feestjes tot in de late uren als de alcoholische versnaperingen graag over. Maar ja, als 19-jarige was dat best uitdagend als de drankjes om je heen rijkelijk vloeien en jij je de enige voelt met een glas sinaasappelsap in haar hand. Ik vond dat soms maar een uitdaging op schoolfeesten of als ik weer eens ongemakkelijk meedeinde op ‘Foute Uur’-achtige muziek in de kroeg tussen aangeschoten medestudenten. Ik was zelfs een tikkeltje opgelucht toen ik later mijn rijbewijs haalde en voortaan het excuus “Nee sorry, ik ben de BOB!” kon gebruiken om de biertjes aan me voorbij te laten gaan.

Inmiddels ligt de tijd van feestjes en aangeschoten studenten al bijna tien jaar achter me. Maar ook als dertiger stuit ik nog weleens op situaties waarin anderen het blijkbaar ongemakkelijk vinden dat ik niet drink.

Ik herinner me nog mijn afscheidsetentje van een werkplek. We gingen met vier man uit eten bij een poepchic restaurant. Al snel kwam de wijn op tafel. “Doe maar een grote fles!”, riep een collega uit. Hij mocht de wijn voorproeven en de ober stond al klaar om alle vier de glazen in te schenken. “Nee nee, sorry, ik hoef niet!”, kon ik nog net zeggen voordat de wijn ook de bodem van mijn glas raakte. Drie paar verbaasde ogen keken me aan toen er in mijn glas water in plaats van dure wijn belandde. Later bleek ik daar met drie ware wijnkenners te zitten. “Pfoeh, ik proef hier een aroma van…”, hoorde ik vanaf de andere kant van de tafel. Een andere collega liet de wijn rondgaan door haar mond. En weer een ander beaamde dat ze inderdaad “een ondertoon van weet-ik-veel-wat proefde”.

Wat ongemakkelijk tuurde ik naar buiten, tussen de wijnliefhebbende collega’s, nippend aan mijn water en me afvragend of mijn glaasje mineraalwater misschien ook een aroma en ondertoon zou hebben.

De sociale druk die je soms cadeau krijgt als je niet drinkt

Als jij ook af en toe, vaak of zelfs altijd de alcohol afslaat, herken je die ongemakkelijke opmerkingen misschien wel. Wat voor opmerkingen je zoal cadeau kunt krijgen als je (soms) niet drinkt? Dit zijn de bekendste die ik allemaal al eens of zelfs vaker dan eens te horen heb gekregen:

• “Joh, doe niet zo ongezellig!”
• “Eentje kan wel, toch?!”
• “Ah joh, doe toch mee!”
• “Maar dit is écht goede wijn, hoor!”
• “Oh, maar ik weet zeker dat je dit biertje wel lust.”
• “Kom op! Ik schenk je gewoon een heel klein beetje in.”
• “Ben je zwanger ofzo?”

In het begin geneerde ik me vaak als ik de enige was die geen prosecco hoefde om te proosten, of die de dure wijn bij het diner liever inruilde voor een glas ordinair kraanwater. Tegenwoordig probeer ik er positiever naar te kijken. Ik ben best trots dat ik ook in mijn tienerjaren niet ben gezwicht voor de groepsdruk en trouw ben gebleven aan mijn behoefte om alcohol te laten staan. Ik ben trots dat ik mijn plan trek, ongeacht de meningen die er toch wel komen. En sinds ik dat voel, is het sowieso makkelijker om de druk meer te laten voor wat hij is.

Hoe ga je goed om met de sociale drink-druk?

Drink-druk. Goede tongbreker hè?! Je gaat er haast dronken van klinken als je het uitspreekt, zelfs zonder die alcoholische versnapering. Maar goed, hoe ga je om met die drink-druk als je (tijdelijk of permanent) niet drinkt? Dit zijn 7 tips die mij de afgelopen jaren regelmatig van vervelende opmerkingen hebben gered:

1. Houd het kort, zeg “Nee, dank je!”

Mijn beste strategie om onder de alcohol uit te komen: maak er geen onnodig lang verhaal van. Gooi niet al je redenen op tafel om alcohol te weigeren. En laat überhaupt los dat je je moet verantwoorden voor het afslaan van dit glas. Zeg gewoonweg “Nee hoor, bedankt, ik hoef niet!” als je een glas wijn wordt aangeboden.

Vaak zijn we geneigd om redenen te noemen waarom we een andere keuze maken dan de rest. Maar dat is nergens voor nodig. Ik denk altijd maar zo: mij boeit het ook vrij weinig of iemand nu voor witte wijn, appelsap, Dubbel Fris of water kiest. Wat doet het er nu eigenlijk toe waarmee jij je dorst die avond stilt? Gewoonweg ‘Nee!’ is vaak voldoende. En is dat antwoord voor de ander niet genoeg en komen er vragen? Houd het dan opnieuw kort. Zeg gewoon iets als “Oh ja, ik heb besloten om niet meer te drinken” of “Ik heb niet zo’n behoefte aan alcohol”. Geen verdere uitleg nodig.

2. Draai er niet omheen en zeg eerlijk dat je niet drinkt

Voorheen kon ik me weleens (onnodig!) schamen als ik de enige niet-drinker was in een gezelschap. Dan had ik allerlei excuses waar ik er als een Russische roulette elke keer eentje uit pakte om in het gesprek te gooien. Ik mompelde dat ik geen bier lustte. Ik deelde mee dat ik nog voor BOB moest spelen (wat ook zo was). Ik zei dat ik niet van alcohol houd. Of ik benadrukte dat ik morgen weer vroeg de deur uit moest en dus graag nuchter bleef. Of dat ik het even een maand zonder alcohol probeerde. Allemaal kulredenen natuurlijk. Want ik wéét niet eens of ik wijn lust, omdat ik het nooit heb geprobeerd. Niemand had mij opdgedragen om voor BOB te spelen. En ik had geen alcoholvrije maand, maar een alcoholvrij leven.

Het ding met smoesjes is alleen dat je jezelf er nóg meer mee in de nesten kunt werken. Als ik aangaf dat ik niet van bier hield, dan kende iemand altijd wel een ander drankje dat ik ongetwijfeld wél lekker zou vinden. Als ik het gooide op een alcoholloze maand of een drukke dag morgen, dan moest ik de keer daarop weer een nieuwe kulreden bedenken.

Daarom ben ik er tegenwoordig veel simpeler in. Ik zeg gewoon glashelder “Ik drink geen alcohol” als iemand me vraagt waarom ik het alcoholische drankje afslaat.

Het mooie is: als je iets één keer heel duidelijk zegt, dan blijven de vervolgvragen vaak uit. Dan gaan mensen niet vissen of je die ene lekkere rosé wel wilt proberen. Ze trekken niet hun favoriete prosecco voor je uit de kast in de hoop dat je daar wel voor te porren bent. En ze gaan je ook niet overhalen om dan volgende maand wél een drankje mee te drinken. Nee, ze weten voor nu en voor de volgende keer dat de alcohol aan jouw neus voorbij mag gaan. Tegenwoordig haalt mijn schoonvader bijvoorbeeld standaard Jip en Janneke-champagne voor mij in huis met Oud & Nieuw. Dan proost ik alsnog gezellig mee, maar in mijn geval met alcoholvrije bubbels in mijn glas.

3. Houd in gedachten waarom jij geen alcohol drinkt (zodat je meningen makkelijker loslaat)

Niet voor niets zijn er initiatieven uitgeroepen als Dry January en is ‘Drink je alcohol?’ een standaardvraag bij gezondheidschecks. Alcohol is nou niet bepaald een vast onderdeel van een gezond dieet. Een glaasje op z’n tijd kan uiteraard geen kwaad. Maar het heeft heel veel voordelen om geen of zo min mogelijk alcohol te drinken. Welke zoal? Tja, ik vind het bijvoorbeeld fijn dat ik nooit met een kater wakker word, dat ik zeker weet dat ik nog in staat ben om te rijden, dat ik geen gekke dingen doe op feestjes (of laat ik het zo zeggen: geen gekke dingen die door alcohol komen). Verder is het voor je hele gezondheid (je hersenen, lever, gewicht, etc.) beter om zo min mogelijk alcohol te drinken. Dus ja, genoeg voordelen!

En mocht je meer de biologische effecten van alcohol willen weten, daar vertelt Arjen Lubach in deze video in geuren en kleuren over. Deze aflevering van Lubach sterkte mij nog meer in mijn overtuiging dat ik alcohol liever laat staan.

Maar goed, ik ben hier niet om alcohol uit je hoofd te praten. Dat doet Arjen Lubach beter dan ik 😉 Maar ik wilde zeggen dat weten wáárom je geen alcohol drinkt enorm helpt om ongevraagde meningen over je drinkgedrag van je af te schudden. Als ik weer eens hoor “Doe niet zo ongezellig?”, kan ik dat makkelijker van me afzetten als ik zelf heel helder heb waarom ik niet voor dat wijntje of die cocktail kies.

De meningen van anderen kun je niet zomaar veranderen, en opmerkingen blijven toch wel komen. Naar mijn ervaring heeft het weinig zin om er fel tegenin te gaan en met argumenten te strooien. Wel kun je de meningen van anderen makkelijker van je af laten glijden als je zelf heel goed weet waarom jij voor minder/geen alcohol kiest. Houd dát vast!

4. Verschuif het onderwerp naar iets niet-alcohol-achtigs

Wat ik verder vaak doe, is snel overstappen op een ander onderwerp. Als iemand vraagt “Hé, waarom drink je niet?”, heb ik niet per se de behoefte om dat eens uitgebreid uiteen te zetten. Bovendien: zo spannend is mijn redenatie daarachter nou ook weer niet. En echt vurig en gepassioneerd kan ik er ook niet over vertellen. Om mezelf uit ongemakkelijke situaties te redden, stuur ik het gesprek daarom gewoon snel een andere kant op. “Oh, alcohol hoeft voor mij niet zo!”, roep ik dan. Vaak snapt de ander door zo’n kortaf-reactie ook wel dat ik er niet veel meer over kwijt wil dan dat.

Werkt die strategie niet meteen? Dan kun je altijd zelf subtiel een ander onderwerp opgooien: “Trouwens, hoe gaat het nu met je werk?”, “Heb je die date van Tinder nog een keer gezien?” of “Ben je er nog uitgekomen met die lastige opdrachtgever?”. Gooi je beste small talk-skills in de strijd om het over een andere boeg te gooien. En als de ander blijft doorvragen, dan zoek je gewoon een volgende gesprekspartner uit.

5. Vraag om een ander drankje in plaats van “Nee, dank je!” te zeggen

Bij afspraken vind ik het altijd heel erg zonde als “Ik drink niet” een gespreksonderwerp wordt dat tijd opslokt. Ik vind het dan veel leuker om over andere thema’s te praten en raakvlakken te vinden met de ander. Daar heb ik sinds een tijdje iets op gevonden. In plaats van “Nee bedankt, ik hoef geen wijn!”, zeg ik vaker wat ik wél wil. Dus bijvoorbeeld: “Hebben jullie ook sinaasappelsap?” of “Ik ben oké met water” of “Zou ik in plaats daarvan een beetje extra water mogen?”.

Dan hebben anderen misschien niet eens door dat je geen alcohol drinkt en haal je de focus daar totaal van af, terwijl je toch het niet-alcoholische drankje van jouw keuze krijgt.

6. Besef dat mensen jou ook mogen respecteren om de keuzes die je maakt

Ja, er zullen mensen zijn die het stom en saai vinden als je nooit een biertje achterover slaat en op feestjes altijd nuchter naar huis gaat, zelfs als je niet voor BOB hoeft te spelen. Maar ik ben ook gaan beseffen dat die mensen misschien mijn mensen niet zijn. Als iemand jou afkraakt om de inhoud van je drinkglas, is het dan wel een goede vriend? Is het dan wel de collega met wie jij graag een band wilt opbouwen? Is dit dan wel een leuke oom die je energie waard is? Misschien niet.

Soms is het goed om het om te draaien. Vraag je niet alleen af: “Ben ik wel leuk genoeg voor deze persoon?”. Maar stel jezelf ook de vraag: “Vind ik deze persoon eigenlijk wel leuk?”.

Is dit eigenlijk niet jouw persoon? Dan kun je 2 dingen doen:

1. Raap je moed bij elkaar om aan te geven dat je het stom en ronduit onnodig vindt dat iemand je hierom afkraakt.
2. Kies voor het radicalere scenario: run baby run.

Lees ook: Dicht bij jezelf blijven? Knoop jezelf deze 8 inzichten in de oren.

7. Fantaseer alvast over je katerloze ochtend morgen

Baal je even van jezelf omdat jij op dat feestje de enige lijkt te zijn die met een glas zonder drank rondloopt? Of baal je ervan dat het gesprek over de inhoud van je drankje ging of dat je er een rotopmerking over kreeg? Denk dan aan dat ene aangename voordeel dat jij morgenochtend vroeg hebt van jouw alcoholloze avond. Namelijk je ochtend zonder kater! Want terwijl een ander misschien morgen met lichte hoofdpijn wakker wordt of baalt dat de alcohol toch iets rijkelijker vloeide dan gehoopt of misschien moeite heeft met opstaan, kom jij morgenochtend fris en fruitig uit je bed. Dát is ook wat waard. Misschien zelfs die ene vervelende discussie over waarom er water in je glas zit.

Hoe ga jij om met sociale druk als je (een keer of überhaupt) geen alcohol drinkt?