jezelf ontwikkelen 3 scaled

Jezelf ontwikkelen (zonder dure lifecoaches): 10 mooie manieren

  • 8 april 2022
  • 9 Reacties

Verder komen dan waar je gisteren was, is een prachtige uitdaging. Als mens heb je altijd nieuwe dingen te leren. Of je nu 3, 31, 63 of 95 jaar bent – het leven is één grote ontdekkingstocht. Maar hoe blijf je jezelf ontwikkelen, bijvoorbeeld als je toe bent aan een nieuwe uitdaging of gewoon liever niet stilzit? Ik – zelf ook een bezig bijtje en een zelfhulpjunkie – deel 9 manieren die ik fijn vind om mezelf te ontwikkelen. En dat kan een stuk eenvoudiger (én goedkoper) dan een duurbetaalde lifecoach inschakelen of opnieuw de collegebanken in gaan.

Jezelf ontwikkelen: elke dag een stapje verder

Als kind had ik al een enorme behoefte aan nieuwe dingen in me opnemen. Ik vond het alleen al fantastisch om een willekeurige Wikipedia-pagina tot de laatste letter te lezen of om nieuwe hobby’s te vinden waarin ik nog bij het allereerste begin moest beginnen. Wat is er nu mooier dan je vastbijten in iets waar je nog niet het fijne van weet, en daar stap voor stap meer wegwijs in worden? 

Het schijnt volgens dé tv-psycholoog Erik Scherder ook nog goed voor je brein te zijn om nieuwe dingen te leren. Maar ook los van die gezondheidsvoordelen, is het fijn om steeds verder te komen dan waar je gisteren stond. Zolang het op een haalbaar en niet te rap tempo gaat en je er plezier van hebt.

Bij jezelf ontwikkelen denk je misschien aan een dure studie of een heel uitgebreide opleiding waarvoor je wekelijks een avond op locatie moet zijn. Maar zo tijdrovend en prijzig hoeft zelfontwikkeling helemaal niet te zijn. Je kunt het zo groot of klein maken als je zelf wilt. Kijk vooral wat binnen jouw drukke schema en budget passend is, en waar je blij van wordt. 

Dit zijn 10 manieren waarop jij jezelf kunt ontwikkelen als persoon.

1. Boeken, boeken, boeken!

Dit is voor mij een van de fijnste en meest laagdrempelige manieren om mijn hoofd te vullen met nieuwe kennis. Ik heb een kast vol boeken over onderwerpen als persoonlijke groei, timemanagement, productiviteit, zelfliefde en mindset. Bijna elke avond lees ik er een klein stukje uit (al zijn het maar tien pagina’s). Ook al is niet elk boek het meesterwerk dat je op basis van de flaptekst zou verwachten, vaak steek je uit ieder boek wel op z’n minst iets op. 

Weet je niet welk boek je moet kiezen met een bol.com-aanbod van miljoenen titels? Bepaal over welk onderwerp jij het liefst zou willen bijleren, en kijk online of vraag aan anderen welk boek over dat thema zij aanraden. Op die manier heb ik bijvoorbeeld al veel tips voor copywriting-boeken gekregen. 

2. Plan een wekelijkse check-in

Deze tip heb ik te danken aan – jawel! – een boek, namelijk ‘Grip’ van Rick Pastoor. Hij adviseert om elke week een vast reviewmoment te plannen van 30 minuten of een uur, waarbij je bij jezelf incheckt. Hoe ging deze week? Waar liep ik tegenaan? Wat ging goed? Wat zou ik volgende week anders willen? En is dat waar ik mee bezig ben ook wat ik werkelijk wil? Zo’n moment kan helpen om koers te houden. Als je alsmaar doordendert, besef je misschien niet eens dat je het luisteren naar je gevoel ergens onderweg bent verloren. Door bewust stil te staan, wordt veel duidelijker waar jouw groeikansen liggen en welke kant je op wilt groeien. 

Zo’n check-in kan zowel zakelijk als privé zijn. Je kunt op beide vlakken tegen hobbels aanlopen of dingen willen omgooien, en vaak hebben ze ook invloed op elkaar. Dus juist mooi om ze samen te nemen en naar de juiste balans te blijven zoeken. 

3. Luister podcasts over zelfontwikkeling

Oortjes in en groeien maar! Nou, zo simpel gaat het ook weer niet. Maar podcasts zijn wel een leuke en laagdrempelige manier om jezelf te ontwikkelen. En het fijne is: deze manier van jezelf ontwikkelen kun je ook oppakken terwijl je de was vouwt of in een frustrerend lange file staat wortel te schieten. Alhoewel het bij echt inspirerende podcasts wel aan te raden is om een notitieblok bij de hand te hebben, zodat de inzichten niet alleen eenmalig je hoofd binnenvliegen, maar je ze ook kunt houden.

Een paar van mijn favoriete podcasts over jezelf ontwikkelen zijn deze:

  • Steeds leuker: fijne praktische tips die je leren om je leven steeds leuker te maken en makkelijker om te gaan met obstakels.
  • De 100% Lefwijf Show: een fantastische dosis cheerleading voor als je twijfelt aan jezelf.
  • Kick Ass Bussiness Coaching Podcast: heerlijk eerlijke inzichten voor ondernemers over hoe je je zaak goed voor elkaar hebt. 
  • Podcast Psycholoog: wetenschappelijke inzichten over psychologische thema’s waar iedereen mee kan worstelen.
  • Celine Charlotte: fijne persoonlijke en écht verrassende tips over zelfontwikkeling, perfectionisme, introvert zijn en jezelf zijn.
  • Bedrock Magazine: gesprekken over hoe je als twintiger of dertiger omgaat met de lastige vraagstukken van het leven (van werkstress tot klimaatangst). 
jezelf ontwikkelen

4. Volg via het STAP-budget een gratis cursus

Een cursus volgen is een mooie manier om jezelf te ontwikkelen in iets waar jij beter in wilt worden. Of dat nu pottenbakken is of dat je eindelijk die ene softwaretool zonder handleiding wilt kunnen gebruiken. En een cursus volgen kan nu zelfs gratis. Ik heb in maart het STAP-budget aangevraagd bij de overheid, en op 2 mei is die aanvraagmogelijkheid er weer. Iedereen tot 65 jaar (of je nu in loondienst werkt, ondernemer bent of werkloos bent) kan dit cursusbudget gratis aanvragen. Belangrijk is wel dat je er snel bij bent (de volgende aanvraagperiode start op 2 mei om 10.00 uur en ik weet uit ervaring dat je er het beste meteen klaar voor kunt zitten!).

Na goedkeuring van je aanvraag kun je op kosten van de overheid één van de geselecteerde en erkende cursussen volgen en krijg je daarvoor € 1000 vergoed. Veel cursussen kosten € 1000 of minder en vallen dus volledig binnen dit budget.

Gratis trainingen volgen bij Growth Tribe

Dankzij het STAP-budget kun je bijvoorbeeld diverse gratis trainingen volgen over marketing en data via Growth Tribe. Handig als je een eigen bedrijf hebt, maar ook als je in loondienst bezig bent met data en communicatie, of als je plannen hebt om een bedrijf te starten. Growth Tribe is marktleider in trainingen rondom marketingonderwerpen, zoals Growth Marketing en Data Analytics. Kenmerkend is dat hun trainingen nooit eindeloze theoriesessies zijn, maar dat je vooral praktische kennis en tools krijgt aangereikt.

Je kunt bij Growth Tribe de volgende trainingen volledig gratis volgen met het STAP-budget:

  • Digital marketing: ontdek hoe je via online marketing meer klanten kunt aantrekken en je zichtbaarheid verbetert.
  • Growth Marketing: leer praktische marketingmethodes waarmee je jouw bedrijf of werkgever kunt laten groeien. 
  • Business analytics: ontdek hoe je op basis van data en statistieken de juiste koers en verbeteringen bepaalt om het bedrijf te helpen groeien.
  • Data fundamentals: krijg praktische tools en inzichten om zoveel mogelijk uit data-inzichten te halen en deze om te zetten in praktische verbeterpunten.
  • Data visualization & Storytelling: leer hoe je statistieken vertaalt naar een aantrekkelijk verhaal in woord en beeld, waarmee je mensen beter kunt overtuigen. 
  • Digital Leadership: leer vaardigheden die juist in deze digitale fase essentieel zijn en ontdek hoe je jouw bedrijf of team zo voorbereidt op de toekomst.
  • Design Thinking: ontdek hoe je nog beter op je klant bent ingespeeld door design thinking op de juiste manier toe te passen. 

Op de website van Growth Tribe kun je meer lezen over hoe je zo’n STAP-budget aanvraagt en daarmee een cursus bij Growth Tribe kunt volgen. Meld je aan voor een gratis training bij Growth Tribe, zodat je zeker bent van je plek en straks op 1 mei het budget kunt aanvragen.

5. Zoek een sparringpartner

Voelt een stap vooruit mijlenver weg? Dan zit je misschien vast in je eigen hoofd en hersenspinsels. Hebben we allemaal weleens, denk ik. Ook ik herken het wel. Het voelt dan alsof ik voor geen meter verder kom. In elke mogelijke oplossing zie ik een levensgrote beer op de weg. Op zo’n moment helpt het mij om er iemand anders bij te betrekken. Daarvoor kun je een coach inschakelen (is soms heel fijn!), maar daar hangt ook een prijskaartje aan. Een alternatief is dat je spart met iemand uit je omgeving die je goed kent en die je juist op dit vlak kan helpen. 

Vaak kijkt een ander met een frisse blik naar de doolhof waar jij geen uitweg uit weet te vinden. Diegene komt misschien met suggesties waar je zelf nog niet aan had gedacht. Of hij of zij laat je inzien dat die beer op de weg misschien niet veel meer is dan een klein hobbeltje, waar je met een beetje extra vaart zo overheen bent. 

Dus zoek iemand in je omgeving die jou kan helpen. Dat kan bijvoorbeeld je partner zijn, maar ook een collega, je leidinggevende, een mede-ondernemer, een vriend of een familielid.

6. Probeer een nieuwe hobby

Wil je het wat laagdrempeliger aanpakken dan meteen een cursus volgen of complete doelenschema’s opstellen? Pak een nieuwe hobby op. Meld je aan voor een creatieve cursus of koop zelf wat spullen en gebruik YouTube als je leermeester. Er is vast een hobby die al lang op je moet-ik-nog-eens-doen-lijstje staat. Maak er tijd voor vrij. Een uur per week is vast haalbaar, hoe druk je schema ook is. Al is het maar omdat nieuwe dingen doen een mooie manier is om jezelf te ontwikkelen. 

Zo heb ik sinds een half jaar het koken/bakken en eten fotograferen helemaal ontdekt. Ik vind het fantastisch om er steeds wat over bij te leren, inspiratie op te doen en volop te oefenen om er steeds iets handiger in te worden. 

jezelf ontwikkelen

7. Verlaat je comfortzone om jezelf te ontwikkelen

Doe dingen die eng en onbekend zijn. Daag jezelf uit om wél die spannende presentatie te geven, ook al roept alles in jou “Nooit niet!”. Gooi je ochtend- of avondroutine drastisch om, om daarmee te experimenteren. Stap op iemand af die je normaal niet zou durven aanspreken. Of ga mee naar een uitstapje waarvan je eerste gedachte is “Niets voor mij!”.

Je hoeft niet bungelend uit een vliegtuig te hangen om je comfortzone te verlaten. Je kunt het zo simpel of groots aanpakken als jij wilt. Elke stap die je zet die spannend is, is er één waarmee je als persoon kunt groeien. Oh ja, en je ontdekt er ook nog door dat spannende stappen soms helemaal niet zo spannend zijn als ze bij voorbaat lijken. Alhoewel, ik kan me niet voorstellen dat ik na een parachutesprong zou zeggen “Dat viel me alles mee” 😉

8. Bedenk een doel en maak het concreet 

Groeien gaat over doelen behalen. En dat lukt uiteraard pas als je doelen hebt opgesteld. Je herkent misschien wel dat je snel geneigd bent je doel te laten varen als het vaag blijft. Zo riep ik ooit “Ik zou wel meer tijd voor mezelf willen”. Oké, leuk. Maar door de dagelijkse drukte komt die tijd niet zomaar aanwaaien.

Veel beter werkt het als je er een helder doel van maakt dat concreet richting geeft:

  • Maak het zo concreet mogelijk. Ik wil elke dag 20 minuten tijd nemen om iets te doen waar ik op dat moment blij van word.
  • Koppel er een datum en tijd aan. Dit wil ik elke dag gaan doen na werktijd, dus tussen 6 uur en 7 uur.
  • Bepaal hoe je dit gaat doen. Ik ga 20 minuten eerder stoppen met werken, waardoor er 20 minuten overblijven voor mezelf. 
  • Plan een evaluatiemoment in. Over 30 dagen zet ik in mijn agenda dat ik nakijk of het gelukt is. Is dat niet zo? Dan kijk ik wat er misging en maak ik een plan om het wél te laten slagen.

9. Leer negatieve overtuigingen herprogrammeren

Vaak is ons verleden een van de grootste in-de-weg-zitters van groei. Dingen die vroeger zijn gezegd, kunnen soms jaren later nog door ons hoofd zingen en groei barricaderen. Jezelf ontwikkelen kan ook gaan over leren het verleden loslaten. Of nou, ‘loslaten’ klinkt alsof je al die ervaringen zo met Ctr + Alt + Delete van je harde schijf kunt wissen. Zo simpel gaat dat niet. Maar je kunt wel stukje bij beetje leren hoe je vervelende situaties van vroeger niet meer onbewust projecteert op situaties in het nu. 

Ik weet als geen ander dat dit alles niet met een paar simpele tips in een blogartikel gefixt is. Als belemmerende overtuigingen je flink dwarszitten, zou ik aanraden om ermee naar een psycholoog of coach te gaan. Je verleden onder ogen zien is een van de moeilijkste dingen, maar het is ook één van de dingen die je het meest kan brengen. 

10. Jezelf ontwikkelen vraagt ook om rust en terugkijken

Zelfontwikkeling gaat niet altijd over van mijlpaal naar mijlpaal vliegen en elke dag kijken hoe je morgen een betere versie van jezelf kunt zijn. Plan ook momenten van stilte en rust. Check op die momenten of je – ook met je ambitieuze groeidoelen – nog wel een blij en uitgerust mens bent. Is dat niet het geval? Wees lief voor jezelf, kijk kritisch naar wat wel/niet moet en zie dit punt van disbalans als jouw groeikans. Ontdekken hoe je liever voor jezelf wordt en meer rust creëert, is óók een manier van jezelf ontwikkelen.

Denk maar aan hardlopers. Die zijn ook niet voortdurend aan het rennen. Ze eten vooraf drie energierepen, zorgen dat ze goed slapen en pakken na de sprint hun rust om bij te komen voordat ze opnieuw in de startblokken staan. Zo geldt dat voor iedereen. Jezelf ontwikkelen betekent ook soms stilstaan, trots over je schouder kijken en heel even uitrusten voordat je het volgende sprintje trekt. En bovendien: groeien gaat niet altijd over sprintjes. Soms is wandeltempo meer dan goed genoeg.

In welke dingen ben jij jezelf aan het ontwikkelen?

Dit artikel bevat een samenwerking met Growth Tribe.

jezelf ontwikkelen

BLIJF OP DE HOOGTE

Laat je e-mailadres hieronder achter. Dan stuur ik je een mailtje zodra ik een nieuw bericht heb geplaatst.

blogger romy vakervrolijk

Door Romy

Tikgrage theeleut. Nooit uitgekletst. Ik inspireer je graag om vaker vrolijk in het leven te staan. Dat doe ik door goudeerlijke en persoonlijke teksten te schrijven en liefdevolle tips te delen. Mét een vleugje humor.

Ik ben benieuwd wat jij vindt…

  1. Daenelia 8 april 2022 op 9:02 am - Beantwoord

    Vorig jaar heb ik met de subsidie een cursus Data Analytics gedaan, waar mee gesuggereerd werd dat je jezelf dan Junior Data Engineer mocht noemen. Ik heb best veel geleerd, maar om nou te zeggen dat je dan meteen aan de slag kan als Data Engineer is echt een paar stappen te ver. (En ik zag ze echt op LinkedIn voorbijkomen: de deelnemers die nu dachten dat ze daarmee alleen aan de slag konden. Het is maar een stapje om verder te leren.)
    Ik ben niet zo heel bewust bezig met ontwikkeling. Ik grijp meer links en rechts leuke dingen bij elkaar en daar steek ik wat van op, Vaak komt het voort uit het willen oplossen van een probleem en dan zoek ik daarbij naar de oplossing. Zo leer ik het meest. Ik weet niet eens meer hoe ik Engels geleerd heb. Het voelt alsof ik dat al kon voor ik er les in kreeg …

    • Romy 22 april 2022 op 9:50 pm - Beantwoord

      Het is inderdaad dubieus bij sommige cursussen of je jezelf wel of niet meteen een naam mag toedichten. Maar ik snap dat zo’n cursus niet meteen de basis legt voor een nieuwe functietitel. Het zou wat zijn als ik me na mijn Pinterest-cursus van 15 uur meteen Pinterest-expert noem 😉
      Juist mooi toch hoe je gaandeweg hier en daar wat nieuws leert. Bij mij is zelfontwikkeling ook meestal geen vooropgezet plan, maar eerder een samenraapsel van dingen die ik boeiend vind. De ene keer zit ik bij een cursus timemanagement, de andere keer bij een cursus foodfotografie. Als ik er maar blij van word 😉

  2. Naomi 8 april 2022 op 9:36 am - Beantwoord

    Wat leuk zeg, dat je altijd al graag Wikipedia ‘doorbladerde’. Ik leer zelf vooral door dingen te zien of te lezen. Wat ik lees/zie, sla ik op. In die zin probeer ik het ook juist te beperken wat ik zie en lees (qua non-fictie dan bij lezen), om mijn hoofd niet al te vol te proppen.

  3. johanna 8 april 2022 op 9:57 am - Beantwoord

    Een wekelijks check-in moment ga ik eens uitproberen. Ik ben verder altijd met cursussen bezig, niets nieuws leren is voor mij onmogelijk, en met een thuiscursus gaat dat het beste. Ook wil ik zelf nog extra talen leren, maar daar is de motivatie toch te laag. Waarschijnijk moet je een goed plan maken en een vakantie er aan vast knopen. Succes!

  4. Nikita 10 april 2022 op 6:25 pm - Beantwoord

    Ik wil me zeker nog verder ontwikkelen in tekenen, maar het jaar dat ik dat wilde gaan doen brak de pandemie uit en was alles via afstandsonderwijs. Prima, maar voor mij werkt dat niet. Dus ik wilde wachten tot fysiek lesvolgen weer mocht en kon. Ondertussen kan dat, maar daartussen ben ik in een rollercoaster van rouw, verdriet gekomen en nu ben ik trauma’s aan het verwerken. En dat is ook mijn belangrijkste focus nu. Dat samen met de kneepjes van leren met mijn ziekte omgaan. Hoewel ik die kneepjes nooit honderd procent in de hand zal hebben. Dus ik ben me op een totaal andere manier ook aan het ontwikkelen. Alleen valt dat weinig in stappen en cursussen te gieten, want dat doen we allemaal op onze eigen manier. Ik heb zowel goede als slechte dagen en dagen dat ik in tranen ben omdat ik last heb van herbelevingen of flashbacks krijg. Het komt goed, echt waar. Met veel tijd en geduld. Ik leer omgaan met dat negatieve stemmetje in mijn hoofd dat ik heb overgehouden aan mijn trauma en soms ben ik zelfs sterker. Afgelopen week heb ik een stap in de juiste richting gezet en ik was zo trots op mezelf dat ik wel kon huilen. Ik ben het aan het doen, na jaren van mezelf haten en altijd mijn eigen ramen inschoppen te leren van mezelf te houden. En vooral te leren dat ik oke ben zoals ik ben, en mensen echt om mij geven. Dat zijn dingen die ik pijnlijk genoeg altijd niet heb geloofd. Dat ik oke ben zoals ik ben, het is nog altijd iets wat me doet huilen van geluk om eerlijk te zijn.

    • Romy 22 april 2022 op 9:45 pm - Beantwoord

      Je hebt groot gelijk: alles op z’n tijd. Soms vragen andere dingen al je energie en is er daardoor even geen ruimte voor persoonlijke ontwikkeling op andere vlakken. Dan is herstellen en jezelf staande houden alles wat je focus nodig heeft.
      Het komt goed, dat weet ik helemaal zeker. Maar bij het verwerken van trauma’s gaat het helaas vaak eerst wat slechter en daarna pas een heel stuk beter (ik heb dat zelf ook zo ervaren). Je bent onderweg en je bent misschien ook nu al zoveel verder dan je denkt <3

  5. Simone 12 april 2022 op 9:11 pm - Beantwoord

    Leuke ideeën en tips heb je! Inmiddels heb ik toch wel een coach in de armen genomen (ben ik trouwens de enige die coach een vreselijk woord vind?). Ik heb gemerkt dat, ondanks het lezen en luisteren van allerlei onderwerpen in deze richting dat ik niet tot actie kan komen. Ik voel me tegengehouden, vooral door mezelf. Lang verhaal in elk geval. Maar ik ben wel benieuwd waar het naar toe gaat leiden.

    • Romy 21 april 2022 op 10:26 pm - Beantwoord

      Wat goed dat je de stap naar een coach hebt gezet! Soms is het ook gewoon heel fijn als een coach persoonlijk meekijkt en je helpt om concrete stappen vooruit te zetten. Ik hoop dat het je op een fijne manier helpt in de richting waar jij op wilt <3

  6. Jordy 26 mei 2022 op 6:45 pm - Beantwoord

    Jezelf ontwikkelen door in God te geloven en de bijbel te lezen en toe passen lijkt me verstandig.

    Ik geloof in God en dit is wat ik geloof:
    Want alzo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij Zijn eniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat een iegelijk die in Hem gelooft, niet verderve, maar het eeuwige leven hebbe.
    (Johannes 3:16 SV)

    Verduidelijking:
    God houdt van mensen. Maar wij mensen hebben een probleem: we doen verkeerde dingen. Mensen die verkeerde dingen doen behoren straf te krijgen, maar God wil de mensen niet straffen, Hij wil ze juist vergeven. Daarom stuurde Hij Zijn Zoon Jezus Christus naar de wereld. Jezus Christus betaalde voor de zonden van de mensen met Zijn leven, door de straf te ondergaan die wij allemaal verdient hebben op basis van onze zonden: de doodstraf. Hij stierf aan het kruis, werd begraven en op de derde dag werd Hij opgewekt uit de dood.

    Als je je bekeert (je “omkeert”, je ongeloof in God en je zondige levenswandel achter je laat) en gelooft dat Jezus voor jouw zonden is gestorven, heb je eeuwig leven en ga je niet verloren.

Recente blogs

Dag huis, dag bijzonder hoofdstuk (nou ja, binnenkort!)

13 november 2023|Persoonlijk|

Over minder dan twee maanden hebben we een nieuwe voordeur. En dat uiteraard niet alleen: achter die nieuwe voordeur gaat ook een nieuwe woning schuil. En een nieuw hoofdstuk waarvan ik nog geen idee heb wat het allemaal gaat brengen. Ik kijk er ontiegelijk naar uit, maar zie er soms ook tegenop. Niet tegen het nieuwe hoofdstuk; daar heb ik onwijs veel zin in. Wel tegen een hoofdstuk afsluiten. Afscheid nemen van vijf jaar van mijn leven en de plek die bij de periode hoorde. Voor de één is een huis maar een verzameling bakstenen. Voor mij was dit huis een avontuur dat me een ander mens maakte. Daarom alvast een ongecensureerde, niet geheel emotieloze terugblik op mijn fijne plekkie.

Dankbaarheid | Waar was ik de afgelopen tijd dankbaar voor?

23 juni 2019|Persoonlijk, Positiviteit|

Dit is niet de eerste keer dat ik dankbaar stilsta bij een aantal dingen waarvoor ik absoluut in mijn handen mag wrijven. Dankbaarheidslijstjes helpen mij om me bewust te zijn van dingen die zo "gewoon" lijken, maar dat zeker niet zijn. Dat kunnen grote dingen zijn als het huis waar je woont of de partner naast wie je elke ochtend wakker wordt, maar er zijn ook piepkleine dingen die bijzonder genoeg zijn om dankbaarheid voor te voelen. Dit zijn 25 dingen waar ik de laatste tijd dankbaar voor was.

Van kaakfysiotherapie tot bitje tegen tandenknarsen | Mijn ervaringen

25 maart 2021|Persoonlijk|

Overdag zit ik meestal met een glimlach achter mijn computer, maar 's nachts neemt mijn mond blijkbaar andere vormen aan. Al zolang ik me kan herinneren, doe ik 's nachts aan kaakklemmen en tandknarsen. Toen mijn beugel er dit jaar uit mocht, startte ik mijn zoektocht naar een oplossing. Na behandelingen door de acupuncturist, mondmassages van de kaakfysio en twee maanden slapen met een bitje tegen tandenknarsen vond ik het tijd voor een recap. Wat heeft mij geholpen?