“Ben ik mezelf verloren?”. Je staart in de verte door het raam van je woonkamer. Het is niet de eerste keer dat die vraag vluchtig door je hoofd schiet. Je voelt je niet meer jezelf. Dingen voelen anders of spannend. Misschien heb je het idee dat je niet op je plek zit. Op het werk, in een relatie, in je huis of in een situatie waarin je jezelf steeds opoffert. Je herkent jezelf soms niet meer. En je weet niet of dat nu een positieve verandering is of dat je nodig een grootscheepse zoektocht moet starten naar de echte jij. Als je dit herkent, dan is dit artikel voor jou. Over jezelf verliezen, je afvragen of dat wel écht zo is en scherf voor scherf jezelf weer bij elkaar rapen. Inclusief 15 tips voor dat laatste!

Hoe weet je of je jezelf bent verloren?

Ik denk dat je het vaak zelf wel voelt als jezelf wegcijferen of blijven plakken in een baan, relatie of situatie niet goed voor je is. De woorden “verloren verloren” hebben zich misschien al eens aan op je opgedrongen. Misschien heb je niet voor niets dit artikel aangeklikt.

Ik denk dat er twee vormen van jezelf verliezen zijn:

1. Een gezonde vorm die je doormaakt als je nieuwe fases ingaat of een grote verandering doormaakt. Die vorm ervaar je misschien bij een eerste baan, als je verandert van baan, als je gaat samenwonen, wanneer je kinderen krijgt, een relatie verbreekt, verhuist of een spannend avontuur aangaat. Of die je misschien ook – helaas – ervaart als je een dierbare verliest en (nog) niet weet hoe je je leven moet vormgeven zonder iemand van wie je van je kruin tot je tenen hield.
2. Een ‘Actie graag!’-vorm die je ervaart als je niet goed in je vel zit. Als je bijvoorbeeld vastzit in een relatie waarin je niet volledig jezelf kunt zijn. Als je elke dag op een kantoor zit waar jouw werkgeluk ver te zoeken is. Als je de intense zorg voor een dierbare op je moet nemen en daardoor nauwelijks aan jezelf toekomt. Of als je om een andere reden in een situatie zit die jou niet goed doet. Je voelt dat je niet volledig jezelf kunt zijn. Jouw ruimte om te doen wat je nodig hebt, voelt te beperkt.

Je kunt je bijvoorbeeld verloren voelen als je van een aantal punten uit dit rijtje last hebt:

• Je zit niet goed in je vel en weet niet waar het aan schort.
• Je haalt weinig zingeving uit je werk, uit hobby’s, uit relaties of uit andere dingen in het leven.
• Het voelt alsof je zelfvertrouwen nogal is afgebrokkeld, zeker in vergelijking met eerst.
• Je bent veel bezig met wat anderen van je vinden en of je wel aan verwachtingen voldoet. Ondertussen kun je nauwelijks nog bedenken of jij hier zelf wel happy van wordt.
• Andere keuzes maken voelt haast niet als een optie. Het lijkt soms alsof de weg al voor je is bepaald en alsof jij weinig kunt bijsturen.
• Je vindt het lastig om te voelen wat je werkelijk wilt. Je zit vooral in je hoofd en wilt keuzes vooral logisch beredeneren in plaats van te luisteren naar je gevoel of naar signalen van je lijf (zoals een hoog stressniveau).
• Je merkt dat bepaalde kanten van jou wel heel erg naar de achtergrond zijn verschoven. En dan niet omdat jij dat wilt of omdat de situatie daar standaard om vraagt (zoals wanneer je net een kind hebt gekregen), maar omdat je er zelf de ruimte niet meer voor voelt. Denk aan kanten als spontaniteit, creativiteit of op avontuur gaan.
• Je voelt je moe, leeg, energieloos en vaak geïrriteerd. Je weet het even niet meer. Je weet dat er dingen moeten veranderen om je weer fijn te voelen. Maar wát er dan anders moet? Geen idee!

Ben je jezelf wel écht verloren?

Oké, toch nog even dit! Jezelf verliezen klinkt heel dramatisch. En ja, dat kán het ook zijn. Maar soms is het verloren gevoel zo erg nog niet en gebeurt het met een reden. Je kunt je bijvoorbeeld verloren voelen als je op een belangrijk kruispunt in je leven staat. Dat voelt spannend, nieuw en bij vlagen doodeng. Regelmatig vraag je je misschien af: “Is dit wel wie ik ben?”.

Ik weet nog dat ik het best spannend vond om na 4,5 jaar single zijn weer een relatie aan te gaan. Hoe groot de roze verliefdheidswolk ook was waarop ik vertoefde, ik vond het óók heel spannend om mijn leven weer met iemand te delen, me open te stellen en het toe te laten dat er soms voor me gezorgd wordt in plaats van dat ik áltijd mijn eigen boontjes dop. Ik was mezelf zeker niet kwijt. Ik was gewoon mijn weg aan het vinden in de nieuwe situatie. Ik wilde dolgraag bij Bart zijn, maar dat betekende ook (met liefde!) een stukje inleveren van de bérgen alleentijd waaraan ik gewend was.

In nieuwe situaties is het logisch dat je jezelf een klein beetje verliest. Of beter gezegd: dat het zo voelt. Je blijft gewoon jezelf, maar past je een klein beetje aan om je naar de situatie te voegen.

Verandering betekent soms jezelf verliezen

Bij veel veranderingen neem je afscheid van een oud stukje van jezelf. Soms is dat verdrietig of pijnlijk, maar het brengt ook vaak mooie dingen met zich mee. Het is normaal om te groeien, stappen te zetten in je leven en soms niet meer te zijn wie je eerder was. Het is ook normaal dat je soms terugverlangt naar de persoon die eerder in jou zat. Of dat mensen je zelfs een bezorgde blik toewerpen: “Goh, zo ken ik je helemaal niet!”.

Jezelf verliezen is soms juist een manier om jezelf steeds meer uit te vinden. Om stappen te zetten die je heel graag wilt, maar die misschien ook spannend (of nieuw in elk geval) voelen.

Soms ligt de puzzel even uit elkaar omdat je bijvoorbeeld van student naar werkende gaat, van vrouw naar moeder, van single naar in een relatie, van samenwonend naar weer alleen. Dat is oké. Een nieuwe situatie kost tijd om aan te wennen. Maar vertrouw erop dat je beetje bij beetje de stukjes weer op hun nieuwe plek kunt leggen.

Maar wat als je jezelf verliest op een minder positieve manier?

Maar oké, soms is het een ander verhaal. Dan gaat jezelf verliezen niet over spannende dingen doen en nieuwe kanten ontdekken. Het gaat dan over niet lekker in je vel zitten, jezelf wegcijferen en regelmatig met de handen in het haar zitten. Je bent bijvoorbeeld zo veel bezig met het anderen naar de zin maken en aan verwachtingen voldoen, dat je niet eens meer weet wat je zelf met je leven wilt. Of je bent zo druk met werk, to-do-lists, zorgen voor je kinderen of andere familieleden, of doen wat de ander het liefst ziet, dat je jezelf ergens onderweg bent kwijtgeraakt.

Ik had dat gevoel bijvoorbeeld toen ik niet op mijn plek zat in een baan. Ik zat tegen een bore-out aan en dat trok alle energie uit me. Ik voelde me futloos, werd klagerig, en de creatieve bezige bij die ik van mezelf ben was naar de achtergrond verdwenen. Toen ik – van mezelf een tikkeltje overambitieuze workaholic – merkte dat ik op een zondag in tranen uitbarstte omdat ik de dag erna moest werken, wist ik: “Hier moet ik iets mee!”.

Waarom verlies je jezelf dan?

Vaak komt het door een opeenstapeling van gebeurtenissen waarin je niet écht jezelf bent. Als je bang bent voor afwijzing en graag mensen tevreden houdt, kun je jezelf soms zoveel aanpassen dat je vooral nog hún koers vaart. Wanneer je daar maar lang genoeg mee doorgaat, weet je niet eens meer welke koers van jou is.

Natuurlijk hoort het erbij om jezelf aan te passen aan anderen of aan omstandigheden. Maar wanneer je dit keer op keer doet, kun je jezelf verliezen. Dit kan bijvoorbeeld komen doordat je als kind hebt geleerd om niet té aanwezig te zijn, omdat bepaalde overtuigingen erin gedreund zijn vanuit je cultuur of omdat er in jouw (werk/privé)omgeving weinig ruimte was voor jouw ideeën en uitspattingen. Daarnaast kun je jezelf verliezen door nare gebeurtenissen, zoals een scheiding, verlies van je baan, een gedwongen verhuizing, het overlijden van een dierbare of een traumatische ervaring.

Gelukkig leerde die weg me ook iets moois:

Hoezeer de scherven van jouw spiegel ook overal door de kamer verspreid liggen, je kunt ze langzaamaan bij elkaar rapen om je weer meer jezelf en meer “heel” te voelen. Scherf voor scherf.

Naast lastig en soms pijnlijk, is die weg ook mooi. Jezelf terugvinden heeft ook iets bijzonders. Steeds weer een scherf kunnen inpassen. Meer terugkrijgen wie er in jou zit. Grappige kanten aan jezelf opnieuw ontdekken, net als vleugjes rebelsheid, creativiteit en plannen waarvan je niet wist dat je ze had.

Maar hoe vind je jezelf terug?

Dat zal voor iedereen anders zijn. Toen ik zelf op dit punt stond, had ik ook het liefst ergens een handleiding gevonden met een driestappenplan waarmee je jezelf binnen 48 uur gegarandeerd hebt teruggevonden. Niet goed, geld terug! Maar het is en blijft een zoektocht die je alleen zelf kunt afleggen.

Soms zal je er hulp bij nodig hebben van een psycholoog of coach. Soms moet je je misschien eerst loswrikken uit de situatie die jou niet goed doet (door te stoppen op een vervelende werkplek, een lastig gesprek aan te gaan, een vriendschap of relatie te verbreken of door simpelweg iets op een lager pitje te zetten). De één zal niets liever willen dan drie dagen in de wifi-loze bush bush in een boshuisje zitten om tot zichzelf te komen. Een ander wil juist vrienden de oren van het hoofd praten over wat er speelt.

Dit zijn nog een paar dingen die misschien helpen (maar nogmaals: vind vooral – al proberend – je eigen recept):

1. Vraag hoe jouw meest dierbare personen je zien. Wat maakt jou echt JOU in hun ogen? Wanneer ben jij volgens hen op en top jij? Wat zijn je talenten? Zien zij dat je veranderd bent? In welk opzicht? Stel de mensen die het allermeest voor je betekenen eens dat soort persoonlijke vragen. Soms kan dat tot inzichten leiden en ga je bijvoorbeeld opeens beseffen dat je spontane kant er onbewust minder is en dat jij die ook mist.
2. Neem onderbuikgevoelens serieus. Voel je een baksteen in je maag, een brok in je keel of een ander onprettig gevoel in je lichaam? Luister ernaar en vertrouw erop dat het iets te zeggen heeft: dat dit niet oké is of dat er iets anders moet. Hoe vaker jij luistert naar wat je lijf je zegt, hoe makkelijker het wordt om die signalen op tijd op te pikken en er iets mee te doen.
3. Laat je gevoelens toe. Spreek je boosheid uit, laat je tranen rollen in plaats van ze snel weg te vegen. Spring op en neer van geluk als je blij bent. En denk nooit dat dat dat “té” is. Wees er met al je emoties en buien. Dat lucht op en voorkomt dat allerlei emoties zich gaan opstapelen en alleen maar erger worden.
4. Volg vaker je eerste “Wauw, ik heb zin in…”-gevoel. In elk geval bij kleine, onschuldige dingen. Of je nu niets liever wilt dan een sprong op een schommel, een lange wandeling of een raketijsje op de hoek, geef er eens aan toe. Zonder dubben. Soms zijn dit de kleine geluksmomenten waarop je je weer even jij voelt.
5. Neem vaker rust. Op de automatische piloot doordenderen brengt je meestal niet dichter bij wat je wél wilt. Ga niet klakkeloos door met wat je altijd deed. Hoe druk je ook bent in het dagelijks leven, het is áltijd haalbaar om 15-20 minuten op een dag rust te pakken. Het zijn die momenten waarop je veel beter kunt aanvoelen waar je tegenaan loopt, wat je fijn vindt en wat je anders wilt.
6. Stap uit een situatie, al is het maar tijdelijk. Je hoeft niet direct je baan op te zeggen of andere rigoureuze beslissingen te nemen. Maar neem een pauze uit een situatie waarin je je niet fijn voelt. Twijfel je over een relatie of vriendschap? Zorg voor een dag of langer alleen, zodat je er vanaf een afstandje naar kunt kijken. Neem een week vrij van je werk en kijk wat dat met je doet. Vaak is het uit de situatie makkelijker om te zien wat iets met je doet, wat je nodig hebt en welke opties je hebt om iets te veranderen.
7. Praat. Dat sowieso. Spreek je gedachten of twijfels uit, vertel wat er in je omgaat en gooi het eruit. Natuurlijk ben jij degene die uiteindelijk de knopen moet doorhakken. Maar het is soms al een opluchting dat je niet in je eentje deze situatie hoeft door te komen.
8. Overweeg een coach of psycholoog. Oei, misschien roept dat weerstand op. Zit je daar met tissues in je ene hand en een met mascara bevlekte andere hand tegenover iemand in een ouderwetse fauteuil je grootste geheimen uit de doeken te doen… Maar nee hoor, gelukkig zijn coaches er in allerlei soorten en maten. Ik weet dat het soms nog een taboe is om een coach of therapeut in te schakelen. In mijn ogen is niets mooier en dapperder dan besluiten dat jij dit niet alleen hóeft te doen.
9. Lees boeken. Misschien ben je er nog niet aan toe om jouw situatie compleet uit te diepen en met betraande ogen te bespreken. Dan is een goed boek lezen een prachtige eerste stap om meer inzicht te krijgen en te ontdekken hoe anderen omgaan met waar jij nu mee worstelt. Het hoeft niet meteen een diepgaand zelfhulpboek te zijn waarmee je je eigen psyche grondig gaat uitpluizen. Je kunt ook een roman lezen over dit thema of een biografie van iemand die iets soortgelijks heeft meegemaakt.

Dit zijn 3 mooie boeken die ik kan aanraden voor als je jezelf voor je gevoel kwijt bent:

1. ‘Onderweg’
2. ‘Dan ga ik nu maar eens lekker van mezelf zitten houden’
3. ‘De jongen, de mol, de vos en het paard’

10. Mediteer, staar voor je uit (of doe iets anders om je hoofd “uit” te zetten). Als je beter wilt voelen wat jij wilt en waar jij voor staat, helpt het om je hoofd leger te maken en alle piekergedachten, meningen, verwachtingen van anderen, zorgen over morgen en andere onbenullige hersenspinsels de laan uit te sturen. Doe iets waarbij je hoofd – heel eventjes maar – uitstaat. Mediteren werkt daarvoor bij mij het beste. Of ik ga 10 minuten met mijn ogen dicht en mijn handen op mijn buik op het vloerkleed liggen en adem naar mijn buik. Klinkt dat niet als iets voor jou? Naar buiten staren of een boek lezen waarin je compleet opgaat werkt ook!
11. Plan incheckmomenten op een dag. Prik drie momenten op een dag waarop je één minuut bij jezelf incheckt. Stel jezelf drie vragen: 1) Hoe voel ik me?, 2) Hoe gaat het nu?, 3) Wat heb ik nodig?. Die vragen helpen je om eerder op te merken dat een bepaalde situatie niet fijn is. En ze helpen je om op tijd bij te sturen of in actie te komen en niet pas ’s avonds te denken “Deze dag was véél te druk” of “Ik vond het eigenlijk niet fijn hoe dat bij de lunch ging”.
12. Spreek vaker “nee” uit. Als jij een pleaser bent, is het fijn om vaker bij jezelf af te tasten of je “Ja” zegt omdat je het echt wilt (of omdat het écht niet anders kan), of omdat je bang bent voor afwijzing of teleurgestelde reacties. Probeer in dat laatste geval vaker “Nee” te zeggen. Doe dat gerust op jouw manier. Je mag best “lief” nee zeggen door aan te geven dat je het ook lastig vindt of door een alternatief voor te stellen. Maar zeg “nee”. Jouw grenzen mogen er zijn. En hoe vaker je ze uitspreekt, hoe meer je het gevoel hebt dat jij wél de regie hebt over je leven.
13. Bedenk een stap 1. Als je weet dat je iets moet veranderen, is de eerste reactie vaak spanning. Want oh nee, kun je dat wel? Waar moet je beginnen? Probeer in zo’n geval niet direct te denken aan de eindbestemming en hoe lang de weg daarnaartoe wel niet is. Focus op een eerste stap. Welke stap voelt haalbaar genoeg én niet te spannend om nu al te zetten? Plan die stap in je agenda in en ga ervoor!
14. Weet dat jezelf verliezen nooit voor eeuwig is. Prent jezelf in dat het gevoel dat je nu hebt niet voor altijd is. In één jaar tijd kun je al heel ergens anders staan dan nu. Het zal stapje voor stapje gaan en misschien merk je op het moment zelf niet eens dát je vooruitgaat. Maar weet dat er met elke stap dingen veranderen. Alleen al door je gevoelens er te laten zijn en je te verdiepen in de vraag “Goh, ben ik mezelf verloren?”, zet jij een stap.
15. Besef dat iedereen zichzelf soms verliest. Het is heel logisch en oké om soms niet meer te weten wie je bent en wat je wilt. We doen allemaal maar wat, slaan soms een onhandige afslag in of lopen tegen onzekerheid of imperfecties aan. Of er gebeuren dingen die je leven om welke reden dan ook op z’n kop zetten. Het hoort er – helaas – bij. Maar het betekent niet dat je vastzit. Kijk hoeveel mensen na een rotsituatie zijn opgekrabbeld of juist door nare gebeurtenissen nieuwe kanten van zichzelf ontdekken. Jezelf verliezen is geen ramp. Laat het er zijn en neem de tijd die je nodig hebt.

Heb jij weleens het gevoel (gehad) dat je jezelf bent verloren?

De links naar bol.com zijn affiliate links. Dat betekent dat ik een heel klein bedrag ontvang als jij via die link het boek bestelt. Je betaalt er zelf niets extra’s voor 🙂