Het nieuws over het klimaat vliegt je bijna dagelijks om de oren. Om eerlijk te zijn, baart het me regelmatig zorgen. Ik pak als het even kan de fiets, laat al 15 jaar vlees en vis staan en mijn halve kledingkast komt van tweedehands winkels. Maar soms vraag ik me in een pessimistische bui af hoeveel zin die duurzame stappen hebben. Je kunt altijd nóg meer doen, niet iedereen doet met je mee en de berichtgeving wordt er ook niet positiever op. Wat doe je tegen klimaatangst of klimaatdepressie? En hoe houd je hoop? Ik deel 7 tips. Want ik geloof echt dat er hoop is.
Klimaatdepressie: als je je meer dan alleen zorgen maakt
Klimaatverandering heeft gevolgen voor de wereld om ons heen. Ik ben vast niet de enige die vorige zomer regelmatig puffend van de hitte verkoeling zocht achter een ventilator. En dan zat ik gewoon in mijn flatje in Aalsmeer, niet op een zonovergoten Spaans eiland. We merken allemaal iets van de impact van uitlaatgassen, CO2 en andere stoffen op het klimaat. Niet vreemd dus dat het veel mensen angst inboezemt. En meer dan dat: dat de gevolgen van klimaatverandering ook mentaal wat met je doen.
Uit cijfers van het CBS blijkt dat het klimaat 75% van de Nederlanders zorgen baart. Maar wat als de angst verder gaat dan enkel “je zorgen maken”? Ik moet eerlijk zeggen: ook bij mij slaat het weleens door in meer dan enkel “zorgen”. Ik kan me er oprecht soms flink over opwinden of me afvragen of ik nog wel kinderen op deze aarde wil zetten. Gelukkig ebt dat gevoel vaak na een relativerend gesprek met Bart (de held!) weer weg. Maar het doet zeker iets met me. En daar ben ik schijnbaar niet de enige in.
Positief tegengeluid
‘Klimaatdepressie’, ‘klimaatangst’ en ‘klimaatstress’ zijn labels voor één en hetzelfde probleem: de impact van klimaatverandering op onze mentale gezondheid. Da’s geen officiële diagnose die de huisarts in je medisch dossier zet of die je jezelf zomaar kunt opleggen. Maar die labels laten wel zien dat er behoefte is aan een tegenbeweging. En misschien ook aan een tegengeluid.
Zo heeft het mij enorm geholpen om te minderen met nieuws. Tijdens mijn studie Nederlands leerde ik al: negatieve dingen zijn eerder nieuwswaardig. De positieve dingen zie je ddan ook niet snel op de NOS-voorpagina staan. Dus als je gevoelig bent voor slechte berichtgeving over het klimaat, doseer het nieuws. Je hoeft niet de NOS-app van je telefoon te gooien. Maar kijk er hooguit 1-2x per dag op, niet elk half uur. Dan ben je wel geïnformeerd, maar word je hopelijk minder meegesleept door negativiteit.
Nog beter: ga op zoek naar positieve en inspirerende berichtgeving, en mooie mensen die laten zien wat je wél kunt doen. Zeker niet om je kop in het zand te steken, eerder het tegenovergestelde: je angst kunnen omzetten in iets positiefs voor de wereld om ons heen.
Wat kun je doen tegen klimaatdepressie?
Wat kun je doen om van nare gevoelens rondom klimaatverandering af te komen? Dit zijn 7 tips die mij helpen om de zorgen rondom het klimaat om te zetten in acties en me niet té erg te laten beïnvloeden. Ze draaien om één ding: klimaatdepressie tegengaan, zonder struisvogelpolitiek te spelen.
1. Laat het gevoel er zijn
Dat je bang bent voor klimaatverandering en er verdriet van hebt, is niet vreemd. Het is moeilijk om geen controle te hebben over iets groots en bedreigends. Besef dat je er verdrietig, boos en ook angstig over mag zijn. Maak het gevoel niet weg. Luister ernaar, praat erover, laat er een traan om. Zo kunnen juist mooie dingen ontstaan: open gesprekken, verbinding en soms ook innovatieve ideeën.
2. Focus op wat jij kunt doen
Het is verleidelijk om te wijzen naar anderen en je over hun gedrag te frustreren. Waarom eet zij nog steeds zeven dagen per week vlees? Waarom stapt hij nog altijd vijf keer per jaar in het vliegtuig? En waarom komt je nichtje nog elke week met een volle Primark-tas thuis? Het ding is alleen: het gedrag van anderen kun je niet veranderen. Jouw eigen gedrag wel.
Leg daarom je focus op wat binnen jouw mogelijkheden ligt. Klimaatverandering tegengaan kan ‘m al zitten in kleine veranderingen die jij kunt doorvoeren. Zet eens vijf dingen op een rij die je vanaf vandaag anders kunt doen om jouw steentje bij te dragen.
Ik heb zelf de laatste jaren best wat duurzame stappen gezet. Ik eet vegetarisch, ik koop bijna al mijn kleding tweedehands of bij duurzame winkels, ik let goed op mijn stroomverbruik, zit bij Vandebron voor mijn energie en probeer zoveel mogelijk voedselverspilling te voorkomen (liever iets vaker restjesdag dan een volle kliko!). Maar het kan altijd in veel meer opzichten duurzamer.
Deze vijf stappen wil ik komende tijd doorvoeren om mijn bijgedragen steentje te vergroten:
- Vaker cadeautjes kopen bij lokale winkels of boekhandels in plaats van online (scheelt ook een berging vol karton!).
- Minimaal 4x per week vegan eten in plaats van vegetarisch (dat is me de afgelopen maanden al goed gelukt!).
- Vaker bakken met eivervangers en plantaardige kaas.
- Afbreekbare vuilniszakken kopen.
- Weer vaker met het OV reizen als die mogelijkheid er is.
Allemaal kleine dingen die me nauwelijks moeite kosten en waar ik weinig van merk, maar die toch van betekenis zijn.
3. Maak het niet te groot
Het klopt – helaas – dat je niet in je eentje een stokje kunt steken voor de volledige bio-industrie. Je kunt ook niet complete fast-fashion-ketens om zeep helpen door daar in je eentje niet meer te winkelen. Maar kijk naar kleinere acties die wel zoden aan de dijk zetten én realistisch zijn.
Realiseer je ook dat de impact van jouw “kleine” stappen groter is dan je denkt. Alleen al voortaan één dag per week je stukje vlees laten staan heeft een enorme impact. Met één dag per week geen rundvlees meer eten bespaar je in een jaar tijd al evenveel water als dat je verbruikt met een maand lang douchen (zie: NRC).
4. Wees zelf een inspiratiebron
De stappen die jij zet voor de wereld van morgen, doen er meer toe dan je denkt. Dat heeft alles te maken met het ripple effect. Met jouw duurzame acties kun je ook anderen inspireren. Denk maar aan zonnepanelen. Als jij ziet dat de buren panelen op hun dak laten installeren, denk je misschien eerder: “Dát wil ik ook!”.
Actie ondernemen is besmettelijk. Door anderen te vertellen over – ik noem maar wat – je favoriete vegetarische recepten of je tweedehands vondsten, kun je hen inspireren om soortgelijke stappen te zetten. Dus nee, je stappen zijn zeker geen druppel op een gloeiende plaat.
5. Vertrouw op de generatie van morgen
Dat je buurman twee huizen verderop geen oog lijkt te hebben voor klimaatverandering, betekent niet dat niemand dat heeft. Steeds meer mensen staan op voor de gevolgen van de klimaatcrisis. Sta maar eens stil bij alle extra aandacht voor het klimaat de laatste jaren en de vele duurzame initiatieven die in het leven zijn geroepen.
Kijk ook naar het aantal vleesvervangers in de supermarkt. Dat is minimaal verdriedubbeld ten opzichte van vijftien jaar geleden (yay!), toen de keuze-opties nog enkel bestonden uit tofu of een kaasburger. En wat dacht je van de vele duurzame start-ups en eerlijke kledingmerken die als paddenstoelen uit de grond schieten?
Heb vertrouwen dat er meer mensen zijn zoals jij die concrete stappen zetten. En dat er ook steeds meer van die mensen bij komen. Samen maken we een verschil. Echt.
6. Laten we elkaar opzoeken
Het label ‘klimaatdepressie’ laat het onterecht klinken alsof er iets mis is met jou. Maar zie jezelf niet als die ene iets te angstige einzelgänger. Zoek mensen die denken zoals jij. Volg inspirerende Instagram-accounts van andere groendoeners, luister naar podcasts en doe online tips op bij andere mensen die zich om het klimaat bekommeren. Samen kun je meer bereiken, maar herkenning kan ook prettig zijn om je minder eenzaam te voelen in je zorgen.
Ik vind het bijvoorbeeld heel fijn om te merken dat er op Instagram en ook hier onder mijn blogvolgers meer mensen zijn die zich bezighouden met verduurzaming. Sterker nog: ik ken weinig mensen die er niets mee doen. Dat geeft hoop én levert me ook vaak zat tips op voor dingen die ik anders (lees: duurzamer) kan aanpakken.
7. Zie angst als de aanzet tot actie
Bang zijn over de wereld van morgen is niet prettig. Maar besef dat die angst ook een mooie voedingsbodem kan zijn voor iets wat wel mooi is: actie. Dat jij je bekommert om deze aardbol maakt dat je stappen zet om iets goeds voor haar te doen. Elke keer weer.
Zie klimaatangst of klimaatdepressie niet enkel als reden tot verdriet; zie de positieve kant ervan in. Steeds meer mensen maken zich druk over de aarde. Ze zoeken naar oplossingen, zetten stappen en maken elk op hun manier het verschil. Jij bent er daar één van. Daar mag je bovenal hartstikke trots op zijn.
Herken jij je in een bepaalde bezorgdheid of zelfs een klimaatdepressie?
BLIJF OP DE HOOGTE
Ik ben benieuwd wat jij vindt…
Recente blogs
Favorieten | Verjaardagstasje, vegan vla & Voor Hetzelfde Geld
Het is weer de hoogste tijd voor een rondje favorieten! En met een huis dat steeds meer af wordt, nieuw kijkvoer op tv én een verjaardag (inclusief cadeautjes) achter de rug, vallen er weer genoeg favorieten te delen. Zo heb ik tegenwoordig een tasje dat niet meer van mijn schouder te slaan is, heb ik tijdens de 'Kopen Zonder Kijken'-stop een ander leuk programma ontdekt, heb ik er een nieuwe kookboekfavoriet bij én werd ik erg gelukkig van de witte teddy-stoel die niet alleen mijn goedkeuring kreeg. Voilà, hét favorietenlijstje!
9 tips voor boeken om vrolijk van te worden
Een van mijn voornemens voor 2017 is om er vaker een boek bij te pakken. Sinds ik ben begonnen in het boek Nooit meer te druk heb ik een zwak gekregen voor non-fictieboeken over persoonlijke groei, zelfontwikkeling en positiviteit. Voor als ik straks de laatste pagina van dit boek heb bereikt, leek het me leuk om alvast een aantal nieuwe boekentips op een rijtje te zetten voor mezelf en voor jou. Dit zijn 9 non-fictie boeken om vrolijk van te worden.
Outfit | De hyper-hysterische roze top waar ik mezelf in Londen op trakteerde
Tegenwoordig koop ik nauwelijks nog nieuwe kleding in de winkel. De meeste aanwinsten voor mijn kledingkast scoor ik tweedehands. Maar ik heb een paar merken die ik zó geweldig vind dat ik nog weleens overstag wil gaan als ik in hun winkel rondloop. Ted Baker is zo’n merk. Eigenlijk te prijzig naar mijn smaak, maar o zo mooi! In Londen liepen we langs een Ted Baker-winkel die heel groot borden met “SALE” had hangen op de ramen. Ik besloot een gokje te wagen en wandelde zonder verdere koopplannen de winkel binnen. Wist ik veel dat ik er een heleboel euro’s armer, maar een prachtige knalroze top rijker weer uit zou lopen!
Als 75% van de Nederlanders zich echt zorgen maken en daaruit dus ook acties ondernemen, ja, dan komt het wel goed. Maar 50% van de Nederlanders schijnen dan ook weer met de boeren eens te zijn over het stikstofgedoe. Dus wat zeggen percentages?
Ik hoor al 50 jaar dat het niet de goede kant op gaat. Ergens ben ik dus altijd verbaasd als ik nu pas hoor dat mensen lichtelijk ongerust zijn. … niet dat ik per se pessimistisch ben. Maar … kom op.
Kijk. Je kan op 2 manieren er mee omgaan. Echt. Je constateert dat zomers warmer worden. Reactie 1 is je gedrag aanpassen. Reactie 2 is een airco instaleren.
Voor de goede orde: reactie 2 leidt uiteindelijk tot nog warmere zomers.
Het is moeilijk om nu iets te doen waar je pas later profijt van hebt. Mensen kunnen nog veel erger voorkomen. Dus ja. Hoop. Ik hoop het.
(Yay voor de aanpassing aan het reactieveld!)
Het zijn inderdaad reacties zoals die van de airco waar ik me soms aan stoor. Tegelijkertijd heb ik gemerkt dat het weinig oplevert als ik me voortdurend stoor aan dat soort reacties. Ik hoop heel erg dat mede door alle berichtgeving de laatste tijd mensen nog meer beseffen hoe belangrijk het nu is om iets voor later te doen.
Ik ben me wel bewust van de zorgen en probeer ook waar mogelijk mijn steentje bij te dragen. Dat voelt inderdaad vaak als een druppel op een gloeiende plaat, maar het is wat ik kan doen… En ja hoor, ik heb echt wel vertrouwen in de komende generatie. Ik denk dat jongeren zich heel bewust zijn van de wereld waarin ze leven. Tijdens mijn wandeling net hoorde ik een groepje jongens praten over de boeren en hoe dat probleem opgelost moet worden, enz. Dus ja, ik heb er wel vertrouwen in.
Ik deel je zorgen. Maar of vegan nu beter voor het milieu is? Al die palmvetten, amandel- en avocadoplantages etc, zijn ook niet goed, is monocultuur en wie controlleert dat? Voor mij geldt, uit de regio en uit het seizoen eten. Overigens zijn de grootste milieuproblemen, hier, de bankensector, incl. de Nationaalbank, die nog altijd massaal beleggen in de verkeerde produkten. En zo de situatie in stand houden. Ook veel “groene” beleggingen zijn veel minder groen, als je de kleine lettertjes leest. En in hoeverre wij überhaupt invloed hebben? Kijk nu naar al die branden in de Oekraine….wat komt daar niet allemaal vrij?
Ik heb er eerlijk gezegd weinig vertrouwen in iedere 15 seconden verdwijnt er een gigantisch stuk oerwoud in de Amazone en dat wordt gedaan voor landbouw (soja) en nee dat is niet de schuld van vegetariërs het wordt voornamelijk gebruikt voor het aanplanten van veevoer. Alleen minder vlees eten helpt maar het vlees is nog steeds veel te goedkoop. Ik ben al wat ouder en opgegroeid in de jaren 70 en mijn moeder braadde op zondag een rollade en daar werd tot woensdag of donderdag van gegeten. Op vrijdag aten we macaroni of nasi met een eitje en op zaterdag brood met soep. Maar het is weer zomer en het barbecuen wordt weer gepromoot. Recent (maandag) zag ik een paginagrote advertentie van de AH met een barbecue met daarop chipolataworstjes (varken) terwijl in een heel klein hoekje een verpakking met vegetarische groenteschijven stond. We hebben al dat vlees ook helemaal niet nodig. Als je toch vlees wilt eten ga dan voor biologisch beter voor het dier ook. En ook daar wordt soja als veevoer gebruikt maar die heeft minder impact op het milieu. En tweedehandskleding is nu hip en wordt vintage genoemd maar 20 jaar geleden kocht ik al ‘preloved’ kleding maar weet in de regel heel vies aangekeken en soms werd er gevraagd of ik wel goed bij mijn hoofd was, of dat er zeker vlooien in zouden zitten. Nu zag ik laatst bij Maison du Marin (Zeeman) vintage kleding.
Ook ik word er wel verdrietig van als ik soms zie hoeveel vlees er is, hoe erg het wordt gepromoot en ook hoeveel vlees er nog in de supermarkt ligt met maar 1 Beter Leven-ster. Voor Bart koop ik alleen maar bio-vlees; dat is tenminste nog iets beter voor het dierenwelzijn (hoewel van “welzijn” natuurlijk nog steeds niet te spreken valt). Ik hoop dat de belasting op vlees een keer omhoog gaat of de prijzen van vega-producten omlaag. Dat zou echt een mooie ontwikkeling zijn.
Grappig, met vintage kleding heb ik hetzelfde meegemaakt. Ik kocht al rond mijn 14e tweedehands kleding en dat werd toen vaak als “vies” gezien. En opeens werd het een aantal jaar geleden helemaal hip en geaccepteerd. Wel tof om te merken, en ik denk dat dat ook wel iets is wat blijft.