Als er iets is waar ik al vijftien jaar tegenaan loop, dan is het dit: nee zeggen. Het werd zo’n ding dat ik besloot er wel wat hulp bij te kunnen gebruiken. En dus ben ik serieus aan de slag gegaan met leren nee zeggen. Stoppen met pleasen, uit gemakzucht altijd maar ‘ja’ roepen en vaker bij mijn gevoel blijven en toch maar roepen “Nou nee”. Punt. Zonder uitleg. Zonder terug te krabbelen. Dat klinkt nu stoerder dan het is, want ik zweet me ook vaak zat peentjes. Maar wat ik (met zweetdruppels op mijn bovenlip) kan, kun jij ook leren. Dit zijn mijn 9 tips om te leren nee zeggen. Ook als pleaser.

Verzoekjes krijg je elke dag voor je kiezen. Mensen willen altijd wel iets van je. Maar of je er ook halsoverkop alles voor uit je handen moet laten vallen, is een tweede.

Nee leren zeggen: een kwestie van mindset

Mijn lippen kunnen prima het woord ‘nee’ produceren. Ik kan ook heel goed een ‘nee’ voelen. Vaak in de eerste minuut al. Hoe kan het dan dat het toch zo lastig is om dat ene woord in een gesprek uit te spreken? 

Bij mij is het vooral een mindset-ding. Ik heb altijd op de verkeerde manier tegen nee zeggen aangekeken. Ik zag het als dwarsliggen. Moeilijk doen. Zó egoïstisch zijn dat ik anderen met hun problemen laat zitten.

Maar nee, dat is niet waar een ‘nee’ om draait. 

Nee leren zeggen gaat over voor jezelf kiezen. Aangeven wat jouw behoeften zijn. Grenzen trekken. Duidelijkheid geven. En ook je tijd bewaken. Het is geen vorm van dwarsliggen. Het is een manier om jezelf te beschermen. Dát kan niemand anders voor jou doen dan jijzelf. 

Hoe zou het zijn als ‘ja’ niet meer je standaard antwoord is, maar als je het omdraait: ‘Nee, tenzij…’.? Tenzij niemand anders dan jij het kan, tenzij je er direct een hiep-hiep-hoera-gevoel van krijgt, tenzij je plek hebt in je agenda, tenzij het nu echt van levensbelang is of tenzij je deze persoon oprecht heel graag wilt helpen. Maar in al die andere gevallen…

Nou nee.

Zo kun je leren nee zeggen op een fijne manier

“Nou nee, geen zin in. Doei!” Bij sommige verzoekjes zou je die woorden er misschien het liefst uit gooien. Maar als mede-niet-graag-nee-zegger krijg je ze vast, net als ik, je strot niet zomaar uit. Gelukkig bestaan er fijnere en toch duidelijke manieren om nee te leren zeggen. En meer in het algemeen kun je jezelf een handje helpen om dat drieletterwoord makkelijker over je lippen te krijgen.

Ik pas zelf deze 9 tips toe om vaker nee te zeggen. Mij gaat het de laatste maanden steeds beter af. Ga je de uitdaging met me aan?

Tip 1. Koop tijd

Deze tip werkt voor mij fantastisch. In het gesprek zelf ben ik vaak al snel geneigd om mee te gaan met de ander. Jeetje, ze zit ook wel echt met haar handen in het haar. Tja, deze opdrachtgever wil ik wel graag te vriend houden. En die vriend, ik weet dat hij het heel erg waardeert als ik erbij ben… Voor ik het weet is er alweer een ‘ja’ over mijn lippen gekomen en heb ik me aan een taak van 5 uur gecommitteerd die helemaal niet past en waar ik eigenlijk geen zin in heb. 

Van mijn businesscoach leerde ik om daarom áltijd tijd te vragen. Als je weet dat je in het gesprek zelf bijna geen ‘nee’ over je lippen kunt krijgen, geef dan aan dat je erop terugkomt. Mij helpt het als ik uit de energie van het gesprek stap. Dus als ik even niet die zielige persoon voor me zie of de opdrachtgever die me zo waardeert of de vriend die ik altijd graag help. 

Door er in je eentje over na te denken, kun je de extra lading die jij aan een ‘nee’ koppelt tijdelijk over de schutting kieperen. Want als je naar jouw gevoel luistert, los van de ander, wat kan en wil JIJ dan? 

Geef aan de ander aan dat je er later op terugkomt. Al vraag je maar tien minuten uitstel, soms is dat precies genoeg om de ‘nee’ zo sterk te voelen dat je hem beter kunt uitspreken.

2. Draai er niet omheen, wees eerlijk

Als je dan weet dat het een ‘nee’ is, dan is het misschien verleidelijk om met excuusjes te komen. Van die dingen die de halve waarheid wel dekken, maar niet het hele verhaal vertellen. Het bekende leugentje om bestwil. 

Nee ik kan niet, want…

• …ik heb helaas al wat anders staan vandaag.
• …ik heb op dit moment te veel opdrachten in mijn agenda.
• …ik zit net tegen een grote deadline aan te hikken.
• …ik ben zo moe vandaag en moet echt even uitrusten.

Als dat de hele waarheid is, helemaal prima om het te zeggen natuurlijk. Maar soms zit er veel meer achter dan dat. Ik ben de laatste tijd veel eerlijker geworden in waarom iets een ‘nee’ is. 

• “Ik pak deze opdracht niet op omdat het onderwerp me niet aanspreekt.”
• “Ik kan hier niet bij helpen, want mijn agenda zit vol en ik wil mijn focus liever leggen op andere projecten.”
• “Ik kan op zondag niet met je afspreken, want mijn zaterdag was nogal vermoeiend en ik heb de dag erna nodig om bij te komen.”

Geen stomme smoesjes, gewoon de waarheid. Wat daarbij ook meespeelt? Met smoesjes heb je kans dat het verzoek als een boemerang terugkomt. Het blijkt bijvoorbeeld dat deze minder leuke opdracht ook wel een paar maanden kan wachten. Of het dan wel lukt? Tja, dan zit je er alsnog aan vast. Dan maar beter eerlijk zijn dat dit gewoonweg niet jouw kopje thee is.

3. Zie nee niet als een persoonlijke afwijzing

Dat je iemand niet helpt, heeft vaak niets met die persoon te maken. Toch vind ik nee zeggen soms lastig uit angst anderen te kwetsen. Maar, zo ben ik gaan beseffen, een nee hoeft helemaal niet kwetsend te zijn. 

Zeggen dat je iets niet doet is simpelweg een kwestie van tijd en keuzes maken. Je zegt daarmee niet dat je de ander stom vindt of al het contact wilt verbreken. Je geeft gewoon aan dat dit ene ding nu niet past. Om welke reden dan ook. 

4. Laat er geen twijfel over bestaan

Oké, hier ging ik heel vaak de mist mee in. Ik zei wel ‘nee’. Maar eigenlijk kaderde ik die ‘nee’ misschien wel in met een paar ietwat onhandige woorden waardoor de ‘nee’ totaal naar de achtergrond verdween. (Spot je ze in deze in?)

Hoe meer je woorden gaat gebruiken als ‘misschien’, ‘eigenlijk’, ‘een beetje’, ‘ik denk dat…’ of ‘het zou misschien wel kunnen als…’, hoe meer onderhandelkansen je biedt.

Hoe duidelijker jij bent in je antwoord, hoe minder anderen je alsnog proberen over te halen. 

Bij het tweede antwoord zal de ander je waarschijnlijk direct met rust laten. Oké, Doritos-date it is. Bij de eerste optie kan de ander nog gaan zeggen “Oh, maar sporten is ook rustgevend toch?” of “Moet je morgen al vroeg de deur uit dan?”. Zo raak je verzeild in discussies die je niet wilt.

5. Stel een alternatief voor

Met nee zeggen gooi je niet altijd meteen de deur dicht. Je kunt ook een alternatief voorstellen of aangeven wanneer je wel tijd hebt. 

• “Vandaag lukt dit me niet, maar volgende week kan ik je wel helpen.”
• “Ik kan deze opdracht niet voor je oppakken. Maar ik ken iemand voor wie dit misschien een passende opdracht is.”
• “Ik heb helaas geen tijd om deze teksten voor je te schrijven. Maar ik kan je wel 3 gratis tips geven waarmee je zelf aan de slag kunt.”
• “Die klus past op dit moment niet in mijn agenda naast mijn andere werkzaamheden voor jullie. Maar misschien kunnen we een ander project verschuiven, zodat het wel past. Wat is jullie voorstel?”
• “Helaas kan ik je vanavond niet brengen met de auto. Je mag mijn auto of fiets eventueel wel lenen.”
• “Nee sorry buurvrouw, ik ben thuis aan het werk en kan nu geen koffie drinken. Maar we kunnen wel een keer in het weekend afspreken.”

6. Zie ook de positieve kanten van nee leren zeggen

Op het moment zelf lijkt het misschien alsnog fijner om er met een ‘ja’ maar gewoon van af te zijn. Maar nee leren zeggen heeft veel voordelen. 

Zo werd ik laatst gebeld door een leuke opdrachtgever met wie ik al langer samenwerk. Hij had een mogelijke opdracht voor me: blogs schrijven voor een technisch bedrijf. =Of ik tijd had. Mijn eerste gedachte was dat er onderwerpen zijn waar ik enthousiaster van word dan hiervan. En dus antwoordde ik “Sorry, maar deze opdracht past minder goed in mijn straatje. Een volgende keer help ik je graag, maar dit is niet mijn thema.” De opdrachtgever snapte het volkomen en vroeg me om een lijstje te sturen met onderwerpen waar ik wel en niet graag over schrijf. Zo leverde die ene ‘nee’ veel op: duidelijkheid voor de opdrachtgever in de toekomst en meer leuke opdrachten voor mij.

7. Benadruk het voordeel van nee zeggen voor de ander

Nee zeggen lijkt misschien egoïstisch, maar is dat lang niet altijd. Soms heeft de ander er ook belang bij dat jij nee zegt. Ik probeer er steeds meer op die manier naar te kijken en benoem het ook vooral als de ander er baat bij heeft.

8. Ga niet te veel uitleggen

“Nee is een volzin” las ik laatst in een meditatie-app. En zo is het eigenlijk wel, alhoewel ik – heel eerlijk – zelf ook nog in veel te veel uitleg verval. Niet doen eigenlijk! Hoe meer jij gaat uitleggen waarom dit je antwoord is, hoe meer je laat blijken dat jij ook vindt dat ‘nee’ geen passend antwoord is. 

Zoals je ‘ja’ als antwoord zonder toelichting kunt geven, zo kun je ook een ‘nee’ er zo uit laten komen. Zonder sorry te zeggen en zonder zorgvuldig afgewogen argumenten. Zoiets als “Ik heb er nu geen tijd voor” of “Iets anders vraagt al mijn aandacht” kan al voldoende zijn. 

9. Krabbel niet terug

Als je eenmaal nee hebt gezegd, kom er dan niet zomaar op terug. Ik ben zelf ook een overanalyseerder die daarna minuten- of zelfs urenlang kan twijfelen of het niet bot overkwam en of ik dit wel had moeten doen. Maar daar schiet je niets mee op. 

Je hebt het gezegd. Punt. Ga er niet een mailtje achteraan sturen dat je het onder voorwaarde X of Y wel wilt doen. Zeg niet sorry voor de manier waarop je het hebt gezegd (tenzij die echt niet door de beugel kon). Ga ook niet kijken of je iets kunt verschuiven waardoor het tóch lukt. 

Nee is nee. Wees trots dat je dat woord eruit hebt geperst en blijf bij je eerste gevoel.

Weet dat je op een ‘ja’ kunt terugkomen

Je weet heus dat je het beter kunt laten bezinken, en dat dit geen ‘ja leuk!’-project is. Toch floepte de ‘ja’ eruit voordat je er erg in had. Tja, leren nee zeggen doe je niet van de ene op de andere dag. Dat kost tijd en oefening.

Iets wat ik over dit soort situaties ben gaan leren, is dit: je mag altijd op je antwoorden terugkomen. Misschien was je in het gesprek enthousiast of bedacht je pas later bezwaren waarom je het liever niet doet. Dat is oké. Je hebt altijd een keuze, en daaronder valt ook de keuze om later alsnog nee te zeggen.

Hoe goed (of niet) ben jij in nee zeggen?