“Wat is je slechtste eigenschap?” Over die vraag hoefde ik bij sollicitatiegesprekken nooit een seconde na te denken: mijn perfectionisme. De laatste tijd stak dat perfectionistische stemmetje in allerlei situaties weer de kop op. Maar toen was daar plots een onverwacht mailtje van Liza van der Veeken, lefwijfcoach en ex-perfectionist. Ik volgde haar intensieve online cursus ‘Doorbreek je perfectionisme!’. Soms confronterend, maar vooral waardevol! Ik deel 7 tips die ik van Liza leerde om je perfectionisme te overwinnen. En dan voorgoed!

Ben ik een perfectionist?

Ik denk dat iedereen die mij persoonlijk kent, driftig ‘ja’ zou knikken als antwoord op die vraag. Maar gek genoeg twijfel ik daar zelf weleens aan. Ik heb ook een pragmatische kant, ga snel over tot actie en ben niet iemand die bijvoorbeeld complete teksten in de prullenbak kiepert omdat ik ze één en al bagger vind.

Maar een perfectionist zit er zeker wel in mij. Al in les 1 van de perfectionismecursus die ik bij “lefwijfcoach” Liza van der Veeken volgde, werd ik met mijn neus op dat confronterende feit gedrukt. Er zijn namelijk twee soorten perfectionisten:

• Bevriezende perfectionist: je wilt dingen wel doen, maar kunt je er niet toe zetten doordat je blijft steken bij het maken van een perfect plan.
• Ploeterende perfectionist: je komt wel in beweging, maar slaat vervolgens door in de puntjes op de ‘i’ omdat het wel goed genoeg (nee: perfect) moet zijn. Je cijfert daarbij jezelf weg voor anderen en verliest je in dingen perfect willen maken – ook naar de mening van de ander.

Ik ben meestal de ploeterende perfectionist. Als ik een plan heb, hoef ik dat niet compleet uit te denken, maar begin ik gewoon. Maar wat ik doe, moet wel een tien met een griffel waard zijn. Vind ik dan.

En dat geldt niet alleen voor werk, maar ook vaak voor privédingen. Als ik iets bak, dan moet het eruit zien om door een ringetje te halen. Als ik een vriendin steun, dan wil ik dat perfect doen en ben ik bang er niet genoeg te zijn voor haar.

Dat leidt bij mij tot het volgende pretpakket:

• Soms knetterhard werken en geen ‘nee’ zeggen om mensen niet te hoeven teleurstellen.
• Geïrriteerd zijn naar mezelf toe als iets wat ik heb gemaakt niet zo uitpakt als ik had gehoopt.
• Het mezelf niet altijd toestaan om maar wat aan te klungelen, maar er direct écht goed in willen zijn.
• Soms de superwoman willen uithangen die ik niet ben en ook niet kan zijn, bijvoorbeeld door anderen werk uit handen te nemen of te veel alleen te willen doen.

Alle vier niet echt dingen die ik op mijn 80e nog met me mee wil dragen, dus leek het me de hoogste tijd om mijn perfectionisme te overwinnen.

Perfectionisme overwinnen | 7 praktische tips

De cursus heeft me veel meer gebracht dan ik in één artikel kan samenvatten. En aangezien ik je het niet zal aandoen om hier een heel boekwerk te lezen, houd ik het bij de 7 mooiste lessen die deze cursus mij leerde over je perfectionisme overwinnen. 

Tip 1. Omarm je perfectionisme niet meer

Als ik bij sollicitaties perfectionisme noemde als mijn slechtste eigenschap, dan deed ik dat vaak met een subtiele grijns om mijn mond. Ik wist ook wel dat perfectionisme door werkgevers vaak als iets positiefs wordt gezien. Ik was er in zekere zin zelfs trots op.

Liza leerde me dat perfectionisme allesbehalve een eigenschap is om te koesteren. Perfectionisme kost je heel veel en levert je vaak weinig op. Het vreet tijd energie, bezorgt je een deuk in je zelfvertrouwen en je wordt er geen leuker mens van.

In één van de oefeningen in het begin moest ik aangeven wat perfectionisme me allemaal heeft gekost. Een confronterende oefening! Zo besteed ik door perfectionisme niet altijd genoeg tijd aan mezelf, mis ik er soms leuke uitjes door en bezorgt het me stress.

Denk ook eens na wat je perfectionisme je allemaal nog kan kosten. In het ergste geval kan het je zelfs overspannen maken, eindeloos veel frustraties opleveren of je diep ongelukkig maken over je eigen prestaties. Je geniet minder van het moment en dwarsboomt je eigen groei.

Tip 2. Bedenk: wat doet er écht toe?

Want hoe wil je eigenlijk dat er over je gesproken wordt aan het eind van je leven? Wil je herinnerd worden als de controlfreak die altijd alles pérfect voor elkaar had? Of als een leuk mens dat heus weleens fouten maakte, maar altijd in was voor leuke dingen? Wil je door mensen gezien worden als iemand die vrolijk is juist omdat ze ook tijd voor zichzelf neemt? Of als iemand die altijd maar gestrest aan het rennen was?

Tijdens de cursus deed ik een oefening waarbij ik me mijn eigen begrafenis moest voorstellen. Geen vrolijk beeld, wel helpend!

Daarover nadenken deed mij inzien hoe onbelangrijk perfectie is. Mijn nabestaanden zal het ooit (hopelijk pas over honderd jaar!) vast een worst wezen of mijn bananencake op 1 januari 2022 goed was gelukt en of ik die ene tekst al bij versie 1 perfect had opgeleverd.

Tip 3. Begin de dag met een visualisatie

Hoe zou jouw ideale leven eruitzien als je loslaat dat alles perfect moet zijn? Zeg je glashard ‘nee’ tegen je overvragende collega? Sta je vol zelfvertrouwen voor een groep te presenteren met de overtuiging dat dit je vlekkeloos afgaat?

Dát rooskleurige beeld kun je jezelf voor de geest halen door elke dag te beginnen met een visualisatie-oefening. Daarbij stel je je jouw ideale leven voor. Je beeldt je bijvoorbeeld in dat jij barst van het zelfvertrouwen. Zelfs al lijkt dat op dit moment nog een ver-van-je-bed-show.

‘s Ochtends neem je vijf minuten de tijd om aan dat beeld te denken. Dat kleine moment helpt je om je de hele dag door meer bewust te zijn van waar je naartoe wilt en waarom je dit zo belangrijk vindt. Je gaat dan niet meteen mee in de ratrace van het leven, maar hebt op je netvlies waar je het allemaal voor doet.

Zelf merk ik dat ik met dat doel voor ogen beter ‘nee’ kan zeggen tegen opdrachten die niet bij mijn doel passen en dat het me ook makkelijker afgaat om dingen die niet perfect gaan los te laten. Want door de visualisatie weet ik weer: dát is niet waar het allemaal om draait.

Tip 4. Las overdag micropauzes in

Deze tip uit de cursus is zo simpel, maar hij helpt mij enorm om mijn perfectionisme te overwinnen. Je kunt de dag nog zo goed starten met het plan om het vandaag allemaal volledig anders te doen. Maar we weten allemaal: door de waan van de dag kun je dat doel om één uur ‘s middags al compleet uit het oog verloren zijn. Tja, tussen alle telefoontjes, deadlinedruk en de overstroming aan e-mails door denk je er niet snel aan om ook nog eens na te gaan of je je wel aan je voornemens houdt.

Liza bezorgde me een eureka-moment: die incheckmomenten met jezelf kun je gewoon de hele dag door doen. Neem drie keer op een dag vijf minuten om even stil te staan en jezelf een paar vragen te stellen:

• Hoe gaat het nu met me?
• Wat loopt er lekker, en wat niet?
• Wat heb ik nu nodig en hoe kan ik mezelf dat geven?

Die drie keer vijf minuten heb je zelfs op een bizar drukke dag nog wel. En ze kunnen precies genoeg zijn om overprikkeling of een enorme energiedip te voorkomen.

Merk je bijvoorbeeld dat je aan het pleasen slaat of dat je toch weer telefoontjes aanneemt waar je geen tijd voor hebt? Dan kun je dat dankzij zo’n reflectiemoment veel makkelijker tussendoor bijsturen. Veel beter dan dat je weer aan het einde van de dag verzucht “Ik ga het morgen helemaal anders doen.” en de dag erna in dezelfde valkuilen trapt.

Tip 5. Vervang belemmerende door krachtgevende overtuigingen

Ontdekken wat je belemmerende overtuigingen zijn én die ombuigen naar overtuigingen die je juist kracht geven, is een mooi begin om je perfectionisme te overwinnen.

Een waardevol inzicht dat ik uit de cursus haalde, is dat je belemmerende overtuigingen vaak voortkomen uit waarden die voor jou belangrijk zijn. Die hebben een mooie kant, maar ook een keerzijde.

Een van mijn belangrijkste waarden is bijvoorbeeld autonomie. Ik vind vrijheid belangrijk en zorg ervoor dat ik in allerlei opzichten zelf mijn boontjes kan doppen. De keerzijde daarvan is dat ik er soms van overtuigd ben dat ik zoveel mogelijk alleen moet zien te redden. Hoor je de wannabe superwoman met te hoge eisen hier al in terugkomen?

Zo’n belemmerende overtuiging (“Ik moet het alleen doen”) kun je ook laten plaatsmaken voor een krachtgevende overtuiging. Eentje die je wél helpt.

Dat zou in mijn geval zijn “Ik mag om hulp vragen als dat nodig is” of “Ik mag trots zijn op waar ik sta”

Probeer elke keer dat je weer in de belemmerende overtuiging schiet, de krachtgevende overtuiging ertegenover te zetten. Of geef die krachtgevende overtuiging een plek voor jezelf. Zet ‘m in je telefoon als reminder of plak hem op je spiegel.

Tip 6. Ontdek hoe je weer in je zelfvertrouwen komt

Zelfvertrouwen is een handige medicijncocktail om je perfectionisme te overwinnen. Helaas gebeuren er vaak dingen die onzekerheid of angst triggeren. Er bekruipt je opeens een gedachte dat het allemaal in de soep loopt. Of je denkt terug aan de pinnige reactie van je collega vorige week toen er een foutje in je marketingplan was geslopen. Zie je wel, je kunt het niet.

Gelukkig kun je voor jezelf kijken wat jou helpt om op zo’n moment weer in je zelfvertrouwen te komen.

Sta eens 5 minuten stil bij deze vraag: wat helpt jou om weer in je zelfvertrouwen te stappen als de onzekerheid je bekruipt?

Voor mij is dat bijvoorbeeld praten over waar ik mee zit, opschrijven wat wél goed gaat, uitgebreid douchen of een podcast luisteren.

Heel even dat doen kan dan al helpen om uit de onzekerheid te stappen en met minder perfectionisme verder te gaan.

Tip 7. Zeg “Ik kan dit NOG niet”

Zelfs al ben je ervan overtuigd dat je ergens helemaal niets van bakt, wie zegt dat jij het niet kunt? En dat je het ook na een tijdje oefenen nog niet kunt? De thuisbakkers uit Heel Holland Bakt die de mooiste taarten met de hand maken hebben vast ook ooit in het begin nog gestoeid met het maken van een appeltaart.

Zodra je zegt “Ik kan dit niet”, raak je daar alleen maar meer van overtuigd. Elke keer dat je dat zegt over iets, wordt de kans kleiner dat je je daar vol vertrouwen op zult storten. Dus zeg liever “Ik kan dit NOG niet”. Je blinkt er nog niet in uit. Maar wie weet brengt oefening daar verandering in. Dat subtiele taalverschil geeft al een kleine mindshift: het laat je zien dat er voor bepaalde dingen ruimte is om iets te leren, in plaats van dat je denkt vanuit je eigen tekortkomingen.

Want hé, je bent gewoon goed. Je doet niet alles perfect. Niemand doet dat. Maar je doet je best, en dat is al aardig perfect op zich.

Heb jij ook last van perfectionisme?

Dit artikel is niet gesponsord. Wel mocht ik de cursus gratis volgen. Dat beïnvloedt mijn mening natuurlijk niet.