Het maandelijkse feestje. Die uitdrukking is vast bedacht door iemand die zelf niet ongesteld wordt, want ik ken gezelligere feestjes dan dit maandelijks terugkerende festijn. Ik heb er zelf geen geheim van gemaakt dat ik last heb van hevige menstruatiekrampen. Door mijn adenomyose ben ik soms twee weken zoet met dit feestje en dat is – ehm – niet bepaald een feest. Iets wat het me wel heeft geleerd, is om goed voor mezelf te zorgen als de periode daar is. Dit zijn 10 zelfzorg-dingen die ik doe om de menstruatiekrampen te verzachten en de “feestelijke” tijd fijner en kalmer door te komen.

Hevige menstruatiekrampen – wanneer is je ongesteldheid niet normaal?

Dat is een vraag die ik Google (en mijn huisarts) de afgelopen twee jaar tig keer heb gesteld. Er is natuurlijk niet één antwoord op te geven, alhoewel dit NOS Stories-filmpje in mijn ogen wel een goede concrete definitie geeft. Ik zou zeggen: praat er vooral over met andere mensen die menstrueren. Klinken jouw klachten hetzelfde of heftiger? En sowieso: als je ongesteldheid je belemmert in je functioneren, dan heb je alle reden om aan de bel te trekken. Er hoeven niet meteen ernstige dingen aan de hand te zijn. Maar het is goed om te beseffen dat pijn er niet altijd bij hoort, zelfs al heb je dat altijd geleerd.

Zelf heb ik me twee jaar laten afschepen met het “ongesteld zijn doet nu eenmaal pijn”-idee voordat de gynaecoloog mijn bloederige maandelijkse bedoening eindelijk een stempel gaf: adenomyose. Een vorm van endometriose dus. Het houdt kort gezegd in dat zich slijmvlies ophoopt in mijn baarmoeder dat je normaal gesproken zou afstoten. Daardoor heb ik hevige menstruatiekrampen, lange menstruaties, veel buikpijn, veel bloedverlies en daardoor soms ook bloedarmoede. Die reis langs medisch specialisten heeft me één ding geleerd: neem je eigen dit-is-niet-pluis-gevoel altijd serieus.

Dus los van de tips hieronder wil ik je nog dit meegeven als jij elke maand veel pijn hebt: ga ermee naar de huisarts. En als je huisarts je terugstuurt met adviezen waar je niets mee kunt (“Probeer eens lijnzaad, wondermiddel!”), ga dan naar een andere huisarts of sla nog harder met je vuist op tafel.

Wat doe ik zelf om mijn menstruatiekrampen te verlichten?

Goed, dat gezegd hebbende, ik heb zelf de afgelopen jaren van alles geprobeerd wat hevige menstruatiekrampen betreft. Ik kan en wil uiteraard geen medische adviezen geven (er staat nog steeds Nederlandse Taal & Cultuur op mijn diploma, geen geneeskunde) en voor iedereen zal weer wat anders werken. Dus dit artikel is zeker niet bedoeld als hét recept tegen menstruatiekrampen (had ik dat maar!). Maar omdat ik zelf ook veel heb gehad aan allerlei handige huis-tuin-en-keuken-tips die ik door trial and error leerde, noem ik puur dingen die deze periode van de maand voor mij prettiger maken.

1. De kruik: mijn beste vriend

Ik zou niet weten wat ik zonder dat ding moet. Bij mij is een kruik een van de weinige dingen die de menstruatiekrampen écht verlicht. Als ik vol in de ongesteldheid zit, zit ik bijna de hele dag met een warme kruik op mijn buik. De warmte van de kruik verlicht de buikkrampen en zorgt ervoor dat ik mijn focus beter kan verleggen. Van de pijn naar de warmte. Voor mij werkt het als een trein. Het is natuurlijk niet zo dat ik er geen pijn doorheen voel (was het maar zo!), maar het maakt de krampen wel minder voelbaar.

Ook bij prikkelbare-darm-klachten is een ouderwetse kruik overigens tot nu toe de enige huis-tuin-en-keuken-truc die mijn opgeblazen buik vermindert. Dus mocht je er nog geen hebben, go get yourself een kruik!

2. Praat over je menstruatiekrampen

Nee hoor, je hoeft niet op een kringverjaardag als gemeenschappelijk gespreksonderwerp in te brengen hoe bloederig jouw periode van de maand wel niet is. Maar tegen één persoon die je vertrouwt zeggen dat je nu veel last hebt, kan al enorm opluchten. Tot voor kort zweeg ik hier altijd over. Dan probeerde ik tijdens een gezellig gesprek uit alle macht mijn gezicht in de plooi te houden terwijl ik net een gigantische menstruatiekramp kreeg.

De laatste tijd pak ik dat anders aan. Ik ben sowieso naar Bart toe altijd heel open over mijn menstruatiepijn. Als ik er last van heb, zeg ik dat direct. Daardoor voel ik me in groepen al minder alleen. Ben ik bij bekenden en heb ik veel pijn, dan zeg ik dat ook gewoon. Niet om er een heel gespreksonderwerp van te maken, maar puur zodat ik voor mijn gevoel niet de schone schijn hoef op te houden.

Het klinkt misschien suf, maar enkel zeggen dát je pijn hebt, maakt het voor mij al een minder eenzaam tafereel. Als ik dan een keer wat minder eet (want buikpijn!) of juist enorm snak naar iets suikerachtigs (want acuut licht in mijn hoofd), dan hoef ik niet uit te leggen waarom.

Sowieso denk ik dat we meer open mogen zijn over ongesteld zijn. Ook ik heb heel lang meegedaan aan het taboe dat daarop ligt. Maar ik merk dat hoe meer we er met elkaar over praten, hoe makkelijker mensen ook kunnen ontdekken of hun ongesteldheid wel “normaal” is.

3. Pak je rust

Is de menstruatiepijn serieus? Gun het jezelf dan ook om je dag daarop aan te passen. Je hoeft niet acht uur lang vol gas te knallen op het werk als jouw hormonale situatie je het leven die dag zuur maakt. Kijk of je een uur eerder weg kunt gaan. Of kun je misschien thuiswerken in plaats van naar het werk te gaan? Ik ben zelf heel dankbaar dat ik volledig vanuit huis kan werken als zzp’er. Daardoor ziet niemand het als ik in een call zit met een kruik op mijn buik of als ik tussendoor even wat oefeningen doe om mijn buik rustiger te krijgen.

Ook los van werkdilemma’s is rust heel belangrijk. Je lichaam is superhard aan het werk tijdens deze periode, dus gun het de rust en energie die het nodig heeft. Maak tussen het werk door een wandeling, geef het aan als je agenda te vol zit en draag gerust thuis een klusje over aan je partner of huisgenoot als dat jou nu niet lukt.

Je hoeft niet altijd een superwoman te zijn – dat is echt iets wat ik heb moeten leren.

Ik vond dat ik altijd maar vol gas moest doorgaan en dat cancellen (van huishoudelijke taken, sociale dingen, werkafspraken, andere meetings, dingen die ik aan Bart heb beloofd, etc.) geen optie was. Daar ben ik nu wat beter in geworden. Had ik bijvoorbeeld met mezelf afgesproken om te stofzuigen, dan stel ik dat een dagje uit. Zouden Bart en ik misschien uit eten gaan? Dan zeg ik het eerlijk als dat niet lukt en gaan we een week later. Daar geniet ik liever echt van dan dat ik een abonnement op de tampon-verwisselplek (lees: het toilet) heb.

4. Move that body

Oké, het wisselt bij mij of dat wel of niet haalbaar is. Als ik hevige menstruatiekrampen heb, dan ben ik niet in the mood om eens fanatiek met een YouTube-work-out mee te doen. Maar over het algemeen kan sport of een korte wandeling wel verlichting geven. Ik kijk gewoon wat op dat moment voor mij haalbaar is. Soms is dat een korte wandeling, soms een paar yoga-oefeningen, soms een rondje hardlopen. Actief bezig zijn verlicht bij mij sowieso mijn buikklachten; mijn spijsverteringsstelsel gaat er beter zijn best door doen. Daarnaast biedt het afleiding. Als ik in hardloop of wandel en op die manier met mijn lichaam bezig ben, voel ik de menstruatiepijn minder.

Kijk in dit opzicht vooral wat voor jou fijn voelt. Ik weet dat er ook vrouwen zijn die op menstruatiedagen alleen maar opgekruld op de bank kunnen liggen van de pijn. Ga jezelf dan vooral niet pushen, maar kijk wat jij nodig hebt.

5. Doe ademhalingsoefeningen

Ook dit is een gevalletje “aandacht verleggen” voor mij. Als ik een hevige kramp voel opkomen, adem ik heel diep in (naar mijn buik toe) en adem ik daarna met een lange zucht uit. Dat herhaal ik net zo lang totdat de kramp voorbij is of minder wordt.

Dat soort oefeningen doe ik overigens ook als er van ongesteldheid helemaal geen sprake is. Het is een supersimpele oefening om op drukke dagen binnen vijf minuten je overprikkelde hoofd tot rust te brengen.

6. Eet wat luchtiger

Ik hoor vaak verhalen over cravings naar chocola als je ongesteld bent. Geen idee of mensen dat echt hebben, maar ik heb zelf vooral veel minder honger (en dus ook zéker geen trek in chocola) als ik menstruatiekrampen heb. Lees: mijn buik is dan permanent opgeblazen en mijn verteringsstelsel lijkt tijdelijk met vakantie te zijn. Dus nee, mijn cravings naar chocola zijn niet aanwezig op zo’n moment.

Op de dagen dat ik ongesteld ben, stem ik mijn avondeten dan ook af op mijn gebrek aan eetlust. Ik vind het belangrijk om wel genoeg te eten, want je lichaam verbruikt nogal wat energie als het onbevruchte eitjes afstoot. Daarom kijk ik of ik dingen kan eten die wél vullen maar ook licht verteerbaar zijn. Rijst en risotto gaan er bij mij bijvoorbeeld beter in dan pasta. Bij rauwkost en salades gaat mijn buik acuut protesteren, dus dat vermijd ik. En heb ik geen zin in brood, omdat dat wat zwaar valt? Dan maak ik havermout of iets anders warms. Sowieso gaat warm eten bij mij vaak wat beter dan koud eten. Daarom eet ik ook zo graag warme havermout (ja, zelfs in de zomer!).

Ik ben zéker geen voedingsdeskundige. Dus dit zijn puur wat dingen die voor mij werken; neem ze dan ook zeker niet zomaar over. Maar je kunt altijd zelf of met iemand die wel deskundige is op dit gebied experimenteren wat voor jou wel en niet makkelijk te verteren is op je ongesteldheidsdagen.

7. Draag los zittende kleding

Dit is wél een tip die ik iedereen met ongesteldheidsklachten zou aanraden. Dat ik hier pas een half jaar geleden voor het eerst aan dacht! Ook op ongesteldheidsdagen deed ik altijd mijn best om er gewoon leuk uit te zien. Hup, strakke panty aan, jurk eroverheen, klaar voor de dag! Maar man, wat is het een opluchting als je je opgeblazen buik die paar dagen niet in een strak zittende panty of skinny jeans hoeft te proppen. Op zulke dagen leef ik thuis in mijn los vallende pyjamabroek (buitenshuis trek ik wel die panty aan, maar zodra ik weer thuis ben gaat die als de wiedeweerga uit).

Aan de ene kant voorkomt losse kleding extra buikpijn. Aan de andere kant kan ik daardoor het idee van een opgeblazen buik beter loslaten. Ik voel mezelf nooit op mijn aantrekkelijkst als ik dankzij mijn hormonale perikelen een drie-maanden-zwanger-buik cadeau krijg zonder kindje erin. Met een strakke panty of top aan word je daar extra mee geconfronteerd. Door ruime kleding te dragen en verder even geen blikken in de spiegel te werpen, hoef je niet óók nog in te zitten over je looks.

8. Neem je eigen Eerste Hulp Bij Ongelukjes-kit mee

Er is iets nog erger dan menstruatiekrampen: onvoorziene ongelukjes of ergens anders zijn en heel veel pijn hebben zonder dat je er daar wat tegen kunt doen. Gelukkig kun je die situaties soms voorzijn door goed voorbereid de deur uit te gaan. Tijdens mijn mentruatieweek zorg ik ervoor dat ik altijd spullen bij me heb voor als het om welke reden dan ook niet gaat. Dat zijn uiteraard tampons, maar in mijn geval ook:

• Pijnstillers. Naproxen en paracetamol of ibuprofen schijnen het beste te zijn. Overigens bestaat er ook Aleve Feminax, maar volgens mijn gynaecoloog is dat hetzelfde (maar dan in een duurder jasje) als de combinatie van naproxen en paracetamol slikken.
• Eten. Voor het geval je licht in je hoofd wordt vanwege je hard kelderende bloedsuikerspiegel en drastisch toe bent aan extra suikers. Bananen werken bij mij altijd!
• Een flesje drinken. Is natuurlijk ook in niet-ongesteldheidsweken handig om mee te slepen.
• Eventueel een extra slipje of inlegkruisjes voor als je bang bent dat de tampons niet genoeg zijn.

9. Houd je bloedsuikerspiegel op peil

Als ik ongesteld ben (en vaak ook de week ervoor), voel ik me soms zo slap als een vaatdoek. Als je veel bloed verliest, kun je wat licht in je hoofd worden. Niet heel handig! Daarom doe ik op die dagen extra mijn best om mijn bloedsuikerspiegel goed te houden. Zo heb ik altijd iets te eten in mijn tas zitten. En voel ik me echt licht worden? Dan kan ik altijd thee met wat agavesiroop nemen; dat neemt je lichaam supersnel op. Ook een banaan werkt als een trein.

Verder slik ik structureel al ijzer bij, omdat je daarmee bloedarmoede kunt voorkomen. Ook laat ik regelmatig prikken op ijzer. Mocht ik dan een keer een tekort hebben, dan ben ik op tijd bij en kan ik een spoedkuurtje van de huisarts krijgen.

10. Stem je daginvulling af op je menstruatiekrampen

Het hoeft niet allemaal. En het hoeft niet nu. En als het wel nu moet, dan hoeft het niet allemaal perfect. Ik was een tijdje geleden bij een talk van iemand die vertelde over de fases tijdens de menstruatie. Je menstruatie is niet voor niets een cyclus; je zult je tijdens de 28 (of meer of minder) dagen niet elke dag even fijn voelen. Dat betekent dat je niet van jezelf kunt verwachten dat je tijdens je ongesteldheid (met alle pijn en krampen erbij) exact hetzelfde kunt doen als wanneer je vlak na je ongesteldheid rond je ovulatie beter in je vel zit. Dat inzicht was voor mij een enorme eye-opener.

Nu kan ik moeilijk mijn hele agenda op de schop gooien en op mijn ongesteldheid afstemmen. Wat wél kan, is dat je onder andere lastige gesprekken niet plant rond je ongesteldheidsweek. Als ik bijvoorbeeld een gesprek met een nieuwe opdrachtgever voer, doe ik dat liever als ik wat hoger in mijn energie zit dan als ik met pijn en een kruik op mijn buik achter de PC zit. Als ik ongesteld ben, werk ik zelf het liefst individueel aan dingen. Dat lukt uiteraard niet altijd, maar ik probeer er waar ik kan wel rekening mee te houden in mijn dagindeling.

Je lichaam is hard bezig. Gun het de rust, tijd en ruimte die het in deze periode nodig heeft.

Heb jij nog gouden tips tegen menstruatiekrampen?