Sombere gevoelens hebben we allemaal weleens. Maar wat kun je doen als de gevoelens van somberheid langere tijd duren? Als je bed uitkomen misschien al als een uitdaging voelt of als je je plezier in gewone dagelijkse dingen verliest. Soms voel je je somber omdat er iets heftigs is gebeurd, soms komt het gewoon door pure pech, een combinatie van omstandigheden of door een vervelende hormonencocktail. Hoe dan ook, somberheid is naar. Het mooiste wat je dan kunt doen, is goed voor jezelf zorgen en doen wat voor jou belangrijk is. Ik deel graag 26 tips voor wat te doen bij somberheid, juist om niet te streng te zijn en lief voor jezelf te blijven.
Sombere stemming? Lief zijn is wat helpt
Ik weet waar ik het over heb als ik praat over somberheid. Een jaar of zeven geleden ben ik zelf heel somber geweest. Ik had destijds anorexia en mijn herstel daarvan was geen piece of cake (wat in dit geval een extra toepasselijke uitdrukking is). Gelukkig is het helemaal goed gekomen en kan ik nu oprecht zeggen dat ik veel beter in mijn vel zit en me gelukkig voel. Maar ik herinner me nog wel hoe het sombere gevoel toen was.
Als ik zelf zei “Ik voel me somber”, vlogen de ongevraagde adviezen me soms om de oren. Dat varieerde van “Neem gewoon even twee dagen vrij” tot “Boek een tripje naar Parijs” of “Joh, jij moet gewoon even een jankfilm kijken. Dat helpt!”. Allemaal lief en aardig, maar het is niet altijd waar je op zit te wachten als je je rot voelt. Dit artikel is dan ook zeker niet bedoeld om jouw agenda vol te plempen met vrolijke afleiding van die sombere gevoelens.
Wat mij wél heeft geholpen? Leren om juist bij somberheid milder naar mezelf te kijken. Gewoon eens kijken wat ik nodig heb, dingen oppakken die mij energie geven, dingen laten zitten die energie slurpen en meer in het algemeen liever voor mezelf zijn.
Niet denken dat je stom bent omdat anderen “positieve mensen vast leuker vinden”, maar accepteren dat dit is wie jij nu bent. Alles gaat voorbij, dit ook. Maar neem de tijd die jij daarvoor nodig hebt.
Wat te doen bij somberheid?
Ten eerste is het uiteraard belangrijk om professionele hulp te zoeken als de somberheid langere tijd aanhoudt of zorgwekkende vormen aanneemt. Ga naar je huisarts, neem iemand in vertrouwen, praat met een professional of bel met 113-online. Je bent nooit alleen, ook niet als het wel zo voelt.
Ten tweede heb ik 26 tips verzameld die mij in die tijd hebben geholpen om de somberheid te verminderen of om überhaupt fijner de dag door te komen. Kies vooral de tips uit waarvan jij denkt “Ha, dat gaat mij helpen!” en laat de andere tips lekker links liggen. Niemand weet zo goed als jij wat je het beste kunt doen bij somberheid in jouw geval.
- Geef aan wat JIJ nu fijn vindt. Het is best begrijpelijk dat mensen vaak met ongevraagd advies bij somberheid komen. Voor anderen is het lastig om te ontdekken waar jij wel en niet behoefte aan hebt. Dus geef dit zelf aan, zeker als je met mensen afspreekt. App gerust iemand en zeg “Joh, ik zou het heel fijn vinden om wat gezelligs te doen. Heb je zin?” en wil je juist je hart luchten, zeg dan “Ik zou heel graag even mijn hart bij je luchten. Is dat voor jou oké? Kun je even bellen?”. Door zelf te beginnen met wat jij fijn zou vinden, kan de ander daar beter op inspelen.
- Bepaal jouw anti-somberheidscocktail. Komt geen cocktailshaker en ook geen alcohol aan te pas! Ik bedoel dat je gaat ontdekken wat voor jou opbeurende activiteiten zijn. Probeer daar elke dag minimaal één uur voor in te ruimen. Bedenk daarvoor eerst: wat doe jij het liefst als je je somber voelt? Wat helpt om je gedachten te verzetten? Of wat laat het sombere gevoel iets naar de achtergrond verdwijnen?
- Beweeg en sport. Hardlooprondjes en sportschooluitjes zijn misschien het eerste wat je wilt laten zitten. Maar ze kunnen je juist enorm helpen. Beweging helpt om uit je hoofd te komen en piekergedachten aan de kant te zetten en kan verlichting geven. Dus als je je rot voelt, probeer toch wat aan lichaamsbeweging te doen. Al maak je elke dag een wandeling van een kwartier, het kan al een groot verschil maken.
- Ga tóch naar buiten-de-deur-afspraken waar je tegen opziet. Je hebt misschien nul zin om naar die ene verjaardag te gaan of hebt een enorme neiging om de lunch bij dat hippe koffietentje af te zeggen. Mijn tip: doe het niet. Vaak zijn het juist die afspraken of geplande dingen die je toch een beetje vrolijkheid bezorgen. Ik herinner me dat nog heel goed uit mijn sombere periode. Door afspraken met vriendinnen had ik weer even het gevoel dat ik er mocht zijn. Achteraf was ik altijd blij dat ik toch was gegaan.
- Sla niet uit somberheid maaltijden over (tenzij je dat voorgeschreven hebt gekregen natuurlijk). Van te weinig eten word je vaak alleen maar nog somberder (en hangry). Dus ga niet slecht voor jezelf zorgen door maaltijden te skippen, al is het onbewust. Zet desnoods een wekker in je telefoon voor je ontbijt, lunch en avondeten. Dan heb je die in elk geval achter de kiezen.
- Zorg voor regelmaat in je leven. Sta bijvoorbeeld elke dag rond dezelfde tijd op, ga rond dezelfde tijd naar bed en plan op andere manieren iets van routine. In de somberste periode uit mijn leven was dit mijn life-saver. Door mijn studie stond ik elke dag om dezelfde tijd op en had ik vaak een bepaalde invulling van mijn dag. Daarnaast had ik met mezelf afgesproken om elke dag een half uur te wandelen en at ik om vaste tijden maaltijden. Dat gaf houvast.
- Lees hoopvolle verhalen van anderen. Het mooie aan het internet is dat herkenbare ervaringsverhalen vaak maar een paar klikken van je verwijderd zijn. Hoe moeilijk je situatie ook lijkt, er zullen meer mensen zijn die in jouw schoenen hebben gestaan. Ga op zoek naar online verhalen, boeken, podcasts of blogs van mensen die iets soortgelijks hebben meegemaakt. Wellicht put je hoop uit hun verhalen of doet het je gewoonweg goed om te weten dat jij niet alleen bent. Zo heb ik tijdens mijn eetstoornisherstel altijd veel gehad aan de website Proud2bme.
- Probeer iets nieuws. Nieuwe dingen proberen kan de sleur in je leven doorbreken en geeft frisse energie. Stort je bijvoorbeeld op een compleet nieuwe hobby, volg een cursus, verdiep je in lekkere dingen koken en bakken, geef je interieur een make-over of lees boeken over een onderwerp waar je nog niet in thuis bent. Kortom: doe iets puur voor de leuk waarvan je al langere tijd denkt “Goh, dat lijkt me wel wat!”.
- Blijf niet in je uppie zitten, maar praat. Als je alleen bent met je sombere gedachten, worden ze er vaak (helaas) niet minder op. Het kan enorm opluchten om anderen in je gedachten mee te nemen. Misschien ligt de drempel hoog om er met anderen over te praten, maar doe het toch. Het is al een enorme verlichting als je dit allemaal niet in je eentje hoeft te fixen. Een ander hoeft niet eens met geniale tips te komen; het idee dat iemand luistert, is soms alles wat je nodig hebt. Ben je bang voor ongevraagde adviezen? Begin dan met “Ik wil je eigenlijk alleen maar iets zeggen. Je hoeft geen tips te geven of mee te denken. Erover praten vind ik al heel fijn.”
- Schakel op tijd iemand in. Komt de somberheid door grote problemen of houdt het echt lang aan? Blijf dan niet in je eentje proberen alles op te lossen en ga ook niet het gevoel wegmaken door jezelf voorbij te rennen. Dan fluit je lichaam je wel terug (yup, ervaringsdeskundige!). Praat erover met de huisarts, met een coach of met een psycholoog als je er niet meer uitkomt. Doe dat al vóórdat het uit de hand loopt; hoe eerder je erbij bent, hoe beter. Diegene kan je dan doorverwijzen naar de juiste hulp.
- Praat waar nodig met betrokkenen. Komt de somberheid doordat je niet op je plek zit op het werk? Vraag een gesprek aan met je leidinggevende en geef aan waar je mee zit. Merk je dat je je veel zorgen maakt over een familielid? Praat er eens over met andere familieleden en kijk of dat wat opluchting geeft. Iemand die ook bij de situatie betrokken is, kan soms net met een geniale oplossing komen die het al luchtiger maakt.
- Geef je overanalyseerbrein een naam. Die tip pas ik zelf sinds kort toe. Ik heb er soms (nee, vaak!) een handje van om dingen te overanalyseren en me daar dan rot door te voelen. Dan overanalyseer ik bijvoorbeeld gesprekken met mensen (Heb ik wel het goede gezegd? Vindt ze me wel echt aardig?), situaties (Goh, heb ik dit wel goed gedaan?) of mogelijke doemscenario’s (Wat nu als het zo uitpakt?). Sinds kort heet mijn overanalyseerbrein Gerda. Als ik nu in het overanalyseren schiet en me daardoor somber voel, praat ik mezelf in “Ha, daar heb je Gerda weer. Bedankt voor het meedenken, maar ik heb je nu niet nodig!”. Dat helpt mij om er vanaf een afstandje naar te kijken in plaats van direct in overanalyses mee te gaan.
- Slaap voldoende. Niemand wordt een blijer mens van korte nachten of urenlang plafondstaren. Het helpt vaak als je op tijd je bed op zoekt en voor een goed slaapritme zorgt. Moeite daarmee? De wekker werkt niet alleen goed om ’s ochtends op tijd uit bed te komen, maar ook als reminder om op tijd je bed in te duiken. Is inslapen bij jou het probleem? Ik deelde eerder al eens tips tegen slapeloosheid (want geloof me: ik heb ervaring). Twee tips uit eigen ervaring alvast: oordopjes en een verzwaringsdeken. Ik kan niet meer zonder beide.
- Leg een Blij Lijstje aan. Dit ben ik gaan doen toen ik me jaren geleden somber voelde. Ik doe het nog steeds trouw elke week. Op zo’n lijstje noteer ik alle kleine dingen waar ik blij van werd. Dat kan al zoiets simpels zijn als een goed gelukte avondmaaltijd, een lief berichtje of een grappige kattenfoto. Noteer die kleine lichtpuntjes, juist zodat je niet vergeet dat die er ook nog zijn.
- Dierenvriend? Zoek een (huis)dier op. Misschien spreek ik nu heel erg uit eigen ervaring, maar ik heb altijd veel gehad aan de katten bij mijn ouders toen ik zelf last had van somberheid. Huisdieren hebben iets magisch. Ze voelen het vaak goed aan als je een grappige actie of liefdevolle aandacht kunt gebruiken. Heb je zelf geen huisdieren maar ben je wel gek op dieren? Dan kun je ook langs de kinderboerderij gaan, aanbieden om voor kattenoppas te spelen en je kunt je zelfs via diverse apps aanmelden om honden van andere mensen uit te laten. Klinkt misschien gek, maar het is oprecht iets wat het verschil kan maken (als je een dierenvriend bent tenminste).
- Ga elke dag even naar buiten. Of het nu keihard regent of dat de zon volop schijnt en of je nu zin hebt of niet, zoek elke dag even de buitenlucht op. Ik moest mezelf soms echt naar buiten slepen, maar was achteraf altijd blij als ik het weer had gedaan. Zonlicht (ook op koude dagen) kan echt veel doen voor je gezondheid en humeur.
- Bedenk elke dag een heel klein doel. Oefen eens met elke dag één klein ding noteren dat je in elk geval gedaan wilt hebben en dat je niet standaard doet. Dat kan zoiets zijn als jezelf opmaken, een goed ontbijt klaarmaken, gezonde boodschappen halen of jezelf ondanks de tegenzin naar de sportschool slepen. Wees daarna ook oprecht trots als je dat doel hebt afgevinkt. Hoe klein het ook mag voelen – voor jou is dit vandaag een prestatie!
- Laat grote doelen waar nodig los. Voor nu. Tijdelijk. Je kunt er wel weer fanatiek mee aan de slag gaan, maar doe dat niet op het moment dat je er doorheen zit en de lat al hoog hebt liggen voor jezelf. Bekijk het dan liever stap voor stap, doe dingen waar jij energie van krijgt en laat je perfectionistische plannen in de ijskast rusten. Als je in de put zit, is “de dag goed doorkomen” of “vandaag toch een rondje hardlopen” een mooi streven op zich.
- Verwacht minder van jezelf. Gewoon überhaupt. Neem het jezelf niet kwalijk als je sportrondje minder goed gaat dan anders of als je op het werk niet zoveel gedaan krijgt als je zou willen. Het is oké. Je doet je best en dat is goed genoeg.
- Ga op in een boekenwereld. Als jouw wereld even niet fantastisch is op dit moment, kan het fijn zijn om jezelf naar een andere wereld te verplaatsen. Nee hoor, ik beveel je zeker geen drugstaferelen aan (liever niet!). Maar ik bedoel dat je je verliest in een boek, je compleet inleeft in een hoofdpersonage en pagina na pagina omslaat omdat het zo verslavend leuk is. Boeken lezen is een perfecte manier om je gedachten te verzetten.
- Doe jezelf het boek ‘De jongen, de mol, de vos en het paard’ of ‘Grote panda en kleine draak’ cadeau. Beide boeken staan vol met prachtige woorden die bijzonder genoeg altijd op precies het juiste moment komen. Sla een willekeurige pagina open en er staat waarschijnlijk iets bemoedigends.
Lees ook mijn 15 bemoedigende woorden voor als je het moeilijk hebt.
- Geef toe aan “Ik heb écht zin om…”-plannen. Of je nu niets liever wilt eten dan een ijshoorntje met gekleurde spikkels of enorm hunkert naar heel hoog met je benen in de lucht op de schommel zitten, go for it! Dat soort spontane ingevingen kunnen je maar net een heel fijn gevoel geven.
- Schrijf het van je af. Niet om piekergedachten of nare overtuigingen weg te maken, wel om ze ergens op een papiertje te verzamelen in plaats van ze continu heen en weer te laten razen door je hoofd. Bombardeer een notitieboekje tot “dumpplek” en schrijf daarin alles op waar je mee zit of mee worstelt. Iedere keer opnieuw. Je hoeft het niet allemaal terug te lezen. Maar het simpelweg uit je pen op het papier laten glijden, is soms al een grote opluchting.
- Pas op met extra negativiteit van buitenaf. Je hoofd is al gevuld met de nodige somberheid. Probeer dan onnodige extra narigheid niet ook nog binnen te laten komen. Dan heb ik het bijvoorbeeld over nieuwsberichten die allesbehalve positief zijn of verdrietige tv-programma’s. En heb je mensen in je omgeving die al snel geneigd zijn om allerlei negatieve dingen te spuien over de plassende kat van de buren, kapotte auto’s en vervelende collega’s, zeg het dan eerlijk als je het liever over iets positievers hebt.
- Vermijd ongewenste energieslurpers. De dingen die je energie geven, kunnen je enorm helpen bij somberheid. Maar er zullen vast ook dingen zijn die dat kleine beetje energie juist als een superspons uit je trekken of waar je je alleen maar rotter door voelt. Kijk of je die activiteiten juist kunt verminderen. Kost het je bijvoorbeeld veel energie om nu ook nog vrijwilligerswerk te doen voor de postzegelverzamelclub van je achteroom dat je ooit had toegezegd? Geef eerlijk aan dat dat nu niet lukt. Je mag voor jezelf kiezen.
- Wees oké met de somberheid. Ga niet vluchten voor wat je voelt. Stop het ook niet weg omdat je je weer snel vrolijk zou moeten voelen. Somberheid hoort erbij, zowel na nare gebeurtenissen als soms zonder duidelijke reden. Accepteer dat je je zo voelt, geef eraan toe en voel je niet schuldig als je even niet de leukste thuis bent. Je mag jij zijn – jouw vrolijke jij, maar ook de persoon die je bent op minder leuke momenten.
Wat helpt jou het beste bij sombere gevoelens?
De bol.com-links zijn affiliate links.
BLIJF OP DE HOOGTE
Ik ben benieuwd wat jij vindt…
Recente blogs
Blij Lijstje #38 | Pe(pe)rongeluk, puppy-overload & plantenparadijs
Sommige producten kun je beter niet met elkaar verwarren. Gelukkig bleek een verpeste maaltijd onverwachts goed uit te pakken. Nog blijer werd ik van mijn auto die een plekje op Funda wist te veroveren, van het ongeplande plantenparadijs dat ooit een hobbykamer was en van een abrupte manoeuvre om een parade van eendjes te redden. Dat en nog veel meer vrolijke momenten heb ik weer verzameld op een Blij Lijstje.
Tweedehands geshopt (en flink ook!): mijn nieuwste kringloopkoopjes
Als je me vraagt waar ik rustig én blij van word, dan staat één activiteit bovenaan op de lijst: kringloopwinkel. De afgelopen twee weekenden maakte ik daar eens goed werk van. Ik ging al vroeg 's ochtends naar de Appel & Ei en (een week later) naar de kringloopwinkel om in alle rust te kunnen shoppen. Beide tweedehands-shopuitstapjes waren niet voor niets: ik kwam met maar liefst 9 (!) nieuwe aankopen terug. Kortom: mijn kledingkast is weer goed gevuld voor de winter.
Je kunt meer aan dan je denkt
Meestal zijn het woorden die mij raken. Maar heel soms moet zelfs ik – als woordenliefhebber – toegeven dat een foto meer zegt dan duizend woorden. Toen ik laatst de foto hierboven van mezelf onder ogen kreeg, deed dat iets met me. En met “deed iets met me” bedoel ik nu eens niet dat ik me ergerde aan mijn verwaaide haar of acuut vond dat ik iets aan mijn houding moest doen. Nee, de foto deed me beseffen dat je altijd meer aankunt dan je denkt. En die woorden gunde ik een plekje op mijn digitale papier. Een nadenker voor mezelf, maar misschien ook wel voor jou.
Zoveel herkenbare dingen die je noemt bij de tips. Ik vind naar buiten gaan ook echt niet elke dag leuk, maar uiteindelijk knap je er eigenlijk altijd van op. Heel mooi artikel, waar je denk ik heel wat mensen mee kunt helpen.
Het verschil herkennen tussen sombere gevoelens en depressie is misschien wat lastig. Kijk, iedereen heeft wel eens een dag waarop de kleinste dingen je aan het huilen kunnen maken (Of juist heel boos, dat kan ook door somberheid). Maar als het echt lijkt dat er geen licht meer is, en je elke dag als een gevecht ervaart: dan is er hulp en dan hoef je het niet alleen te doen. Mensen begrijpen dat (niet de mensen die zeggen: ga maar een weekendje naar Parijs…).
Sombere gevoelens kan ik tegenwoordig heel goed loslaten als ik met de hond wandel. Dat zijn drie vliegen van jouw lijstje in 1: Bewegen, buiten zijn én huisdieren. Voeg daar eens een gespreks- en wandelpartner aan toe en je komt altijd met een opgelucht gevoel thuis. Of ik in ieder geval wel.