De vraag ‘Wie ben ik?’ kan je soms uit het niets opeens enorm bezighouden. Ook ik stel mezelf die vraag weleens. Als ik benieuwd ben of ik wel echt mezelf ben in bepaalde situaties. Als ik twijfel of wat ik doe wel echt is wat ik wil. Of als ik iets heb ervaren wat me eventjes laat wankelen als het bovenste blokje van een Jenga-toren. Soms stel je jezelf de vraag uit nieuwsgierigheid om nieuwe kanten van jezelf te ontdekken. Soms eerder wanhopig, zoekend naar antwoorden die niet voor het oprapen liggen. Want wie ben je nu echt, los van je burgerlijke staat en LinkedIn-bio? Hét pasklare antwoord heb je nooit. Maar ik leerde wel een paar mooie inzichten die mij helpen als ik tegen de ‘Wie ben ik nu echt?’-vraag aanloop.

De lastige vraag met 13082 antwoorden

Het kan zo de titel zijn van een uitgebreid scriptieonderzoek waar je na tien jaar nog niet aan uitgewerkt bent. Een kleine geruststelling misschien: je bent niet de enige bij wie die vraag opkomt. Ik denk dat we allemaal momenten hebben waarop we – vanuit onzekerheid of juist vanuit oprechte interesse – die vraag aan onszelf stellen. Als je met jezelf in de knoop zit, als mensen of ervaringen je aan het wankelen brengen, als je leven op z’n kop staat, als er iets wegvalt waar je houvast uit haalde, of als je gewoonweg volop op ontdekkingstocht bent.

Je kunt het antwoord op die vraag in allerlei hoeken zoeken. Je kunt jezelf definiëren aan de hand van je cv, je paspoortinformatie of de bekende huisje-boompje-beestje-info. Je kunt het in de spirituele hoek zoeken of er dagenlang op broeden. Of je kunt de vraag aan mensen om je heen voorleggen in de hoop zo het antwoord te vinden. Maar hoeveel mensen er ook meedenken, echt antwoord op die vraag krijg je nooit. En hét antwoord zal ook met de dag verschillen.

“Wie ben ik nu echt?” – mijn ervaring met die vraag

Toen ik laatst het prachtige boek ‘Onderweg’ van Bente van de Wouw las (een enorme aanrader! #affiliatelink), was het die vraag die weer door mijn hoofd schoot. Ik heb al vanaf kinds af aan een groot verantwoordelijkheidsgevoel en veel aanpassingsvermogen. Klinkt positief? Is het vaker niet dan wel! Op jonge leeftijd kon ik als een kameleon blenden met de mensen met wie ik samen was. Ik paste me graag aan anderen aan. Vaak hield dat in dat ik stil bleef en niet te veel van mezelf durfde te laten zien. Ook al had ik diep van binnen heus een extravagante kant die het liefst in knalgele polkadot-jurken door de school wilde dansen.

Inmiddels ben ik gelukkig dat kameleonnenjasje al heel wat jaren beetje bij beetje aan het loslaten. En zo kwam ook die ene vraag acuut op: “Wie ben ik nu echt?”. Na mijn afstuderen en na mijn eetstoornisherstel (die twee vielen destijds samen) had ik voor mijn gevoel van alles uit te zoeken. Nu de drukke studie en het continue bezig zijn met sporten en niet eten een steeds kleinere rol gingen spelen, voelde het alsof mijn identiteit in de steigers stond.

Ben ik wel echt dat lieve meisje, zoals anderen me zien? Of ben ik gaan geloven dat ik altijd lief, leuk en aardig moet zijn en schuilt er eigenlijk veel meer vuur in mij?

Ben ik wel echt iemand van altijd-maar-door-door-door of is dat (deels) een vluchtmechanisme om de gevoelens die ergens in het uiterste puntje van mijn tenen voelbaar zijn weg te maken? Ben ik wel echt graag een sociaal dier of had ik mezelf dat extraverte jasje aangemeten omdat ik dacht dat ik anders maar saai en suf was?

7 inzichten rondom de vraag “Wie ben ik?”

Je kunt het antwoord op die vraag in allerlei hoeken zoeken.Toen ik vier jaar geleden bij een loopbaancoach zat, niet wetende welke baan het beste bij me paste, was er een hele opdracht aan gewijd. In cursussen die ik volgde, werd ik ernaar gevraagd. En soms krijg ik de vraag uiteraard ook bij borrels van mensen die dan uiteraard niet mijn hele levensgeschiedenis hoeven te weten, maar vooral benieuwd zijn naar mijn leeftijd-werk-en-burgerlijke-staat-verhaaltje.

Op veel vragen heeft Google wel antwoord, maar op de vraag “Wie ben ik?” kan toch echt zelfs de beste AI-robot geen antwoord formuleren. Wel kun je jezelf een paar inzichten toespreken die misschien helpen. Dit zijn 7 fijne dingen die ik mezelf in de oren knoop om met die vraag om te gaan en dicht bij mezelf te blijven.

1. Wie je bent, hoeft niet te zijn wie je was

Klamp je niet vast aan hoe jij jezelf altijd zag. Durf te breken met dat beeld als het je niet meer past. Je kunt elke dag besluiten om dingen anders te doen of om uit hokjes te stappen waar jij jezelf of waar anderen jou ooit in hebben gestopt. Wie je nu bent, hoeft niet te zijn wie je volgend jaar bent. En wie je gisteren was, hoeft niet te zijn wie je vandaag bent.

Ik dacht altijd dat mijn verleden bepalend was voor waar ik nu sta. Ik was jarenlang dat dunne, onzekere meisje geweest. Kwetsbaar. Gevoelig. Onzeker. Moest je voorzichtig mee omgaan! Eigenlijk voelde ik me al heel lang niet meer dat meisje, maar toch voelde afscheid nemen van dat imago als een vuurrood kruis zetten door een heel groot stuk in mij. En dat bracht – jawel – opnieuw onzekerheid mee.

Totdat ik ging beseffen dat je elke dag mag beslissen om dingen anders te doen. Een simpel voorbeeld:

2. Weten wie je NIET bent, helpt je ook verder

De vraag “Wie ben ik?” is er niet één die je – hop, hop – snel beantwoordt. Daarvoor is-ie veel te complex. Wat kan helpen om een antwoord te vinden, is focussen op wat je wél weet. Vaak weet je namelijk wel heel goed welke hokjes of labels niet bij jou passen. Sta eens stil bij wat jij niet bent, en kijk of het je helpt te ontdekken wat je wel bent.

Ik ben bijvoorbeeld geen wereldreiziger. Geen feestbeest. Geen spontane ik-pak-mijn-backpack-en-zie-wel-waar-ik-kom-persoon. Geen extravert persoon. Geen sociaal dier zonder grenzen. Geen leidinggevende die makkelijk delegeert. Geen doordrammer die over gevoelens van anderen heen stapt. Geen go-with-the-flow-persoon (hoe graag ik dat soms ook zou willen, ik houd daarvoor te veel van planning).

Door te beseffen dat sommige dingen niet van nature bij mij passen, lukt het mij beter om bij bepaalde beslissingen dicht bij mezelf te blijven. Als iemand me bijvoorbeeld vraagt om twee weken op een groepsreis mee te gaan, dan voel ik aan alles dat dát niet iets is waar ik blij van word. En als een vriendin zou verwachten dat ik hele avonden de kroegtijger uithang en vooral geen stapavondjes cancel, dan weet ik inmiddels “Dat wordt niets”. Mijn bed roept om twaalf uur. Eén uur hooguit. Door stil te staan bij dingen die niet bij me passen, kan ik beter trouw blijven aan mezelf.

Neemt niet weg dat het soms goed is om uit je comfortzone te gaan en (in mijn geval) toch een keer een surprise-dag over me heen te laten komen. Maar bij grote beslissingen kijk ik hier wel naar om mezelf niet te verliezen.

3. Je bent meer dan een paar hokjes

De rationele kant in mij houdt van hokjes. Iets is óf fout óf goed. Je bent introvert óf extravert. Maar de werkelijkheid is veel minder zwart-wit dan die paar labels. Gelukkig maar! In werkelijkheid kun je een beetje van beide hebben. Of in de ene situatie het één zijn en in de andere het ander. Dát in gedachten houden, kan helpen om al je kanten er te laten zijn.

Zo ben ik een echte planner, maar soms ook in al mijn enthousiasme wat impulsief. Verder vind ik mezelf veel meer introvert dan extravert. Maar dat neemt niet weg dat ik niet in alles 100% introvert ben. Zo ben ik gek op de gezellige drukte van een stedentrip en race ik dan met alle liefde op toeristentempo een wereldstad door om elke highlight te zien. Ik woon liever in een niet te rustig en afgelegen dorp. Anders mis ik de reuring om me heen.

Ik denk dat écht jezelf zijn en ontdekken wie je bent, ook gaat over die onverwachte kanten van jezelf er laten zijn. Niet te veel vasthouden aan de hokjes waar jij jezelf of waar anderen jou ooit in geschoven hebben.

Je kunt heel volwassen zijn, maar soms ook de speelsheid in jezelf laten opkomen. En je kunt prima een dromer zijn, maar ook een lekker gestructureerde gek-op-lijstjes-kant hebben. Probeer weg te blijven van óf het één of het ánder zijn en ontdek wat er ontstaat als je soms buiten je eigen hokjes kijkt.

4. Wie je bent, vind je niet door altijd door te rennen

En ja, die strenge woorden spreek ik ook uit naar mezelf. Als je maar blijft doen wat je altijd deed en daarbij de versnelling lekker in z’n zes laat staan, kom je niet veel dichter bij het antwoord op de vraag “Wie ben ik?”. Ik spreek uit ervaring. Als student was ik een enorme doorrenner. Ik wilde per se cum laude afstuderen en studeerde alsof mijn leven van het tentamencijfer afhing. Ik deed daarnaast het Honours-programma, werkte een onderzoeksproject, volgde extra vakken en was student-assistent. Het was nooit genoeg.

Ik dacht dat dit alles was wie ik was. Gewoon ambitieus en een bezige bij. Maar doordat ik zo was blijven rennen, kaatste de vraag ‘Wie ben ik?’ na mijn studie hard terug.

Pas toen ik, eenmaal met een diploma in mijn handen en een niet direct succesvolle banenjacht, echt werd stilgezet, ging ik nadenken. Wat wilde ik echt in mijn leven? Wat vond ik belangrijk in een baan en daarbuiten? Wie ben ik als persoon? En ook: wie ben ik los van die studie en de cijfers? Hoewel dat doorrennen altijd een valkuil zal blijven, lukt het me steeds beter om mezelf tot stilstand te dwingen als ik vastloop.

De antwoorden die je zoekt, komen meestal niet aanwaaien als je een dagelijks gevecht met de to-do-list voert. Die antwoorden krijg je pas zodra je daar los van komt. Al is het maar heel even.

Voor mij werkt het bijvoorbeeld goed om in mijn eentje te wandelen, mijn gedachten op papier (of op de blog) te zetten, diepgaande gesprekken te voeren, in de natuur te zijn of op te gaan in een mooi lied. Ook al komt dan heus niet in één keer hét antwoord aanwaaien, die momenten maken wel dat ik überhaupt de ruimte voel om een antwoord te zoeken.

5. Vraag je af wanneer je je fijn voelt

Jezelf zijn gaat ook over doen wat jou blij maakt en zijn met de mensen bij wie je je prettig voelt. Vraag je daarom voor een antwoord op de “Wie ben ik?”-vraag eens af wanneer jij op je gemak bent. Wanneer haal jij energie uit samenzijn met anderen? Van welke afspraken met mensen kom je juist leeggezogen terug? Op welke momenten merk je dat je over je grenzen bent gegaan? Hoe kwam dat? En ook: wanneer voel je je op en top jezelf? Wat maakt je blij en geeft je energie? In welke gezelschappen en op welke momenten kost het je geen moeite om te genieten, maar gebeurt dat gewoon?

Wanneer ik zelf zoekende ben naar wie ik ben of wat ik wil, is dat iets waar ik naar teruggrijp. Soms maak ik zelfs concrete lijstjes met dingen die me die week energie gaven en dingen die juist energie kostten. Werkt echt goed!

6. Je vindt jezelf door alleen én met anderen te zijn

Als ik terugkijk, ben ik in mijn puberteit best wel doorgeslagen in geloven dat ik was hoe anderen me zagen. Ik was stil, lief, verlegen, onzeker en iemand die liever niet opviel. Omdat mijn zelfvertrouwen schaars was, vertrouwde ik graag op het beeld dat zij van me hadden. Later, toen ik op mezelf ging wonen, kwam een heel andere kant in mij naar boven. De onafhankelijke vrouw die dacht alles wel zelf te kunnen. Geen hulp nodig, hoor. Echt niet. Ik dacht dat ik heel goed wist wie ik was en wat ik nodig had, en verloor daardoor een beetje mijn eigen kwetsbaarheid. Ik durfde niet zo goed te leunen op anderen.

Inmiddels besef ik dat je om te ontdekken wie je bent, een mix nodig hebt van soms op eigen benen staan én soms juist opgaan in contact met anderen. Neem aan de ene kant regelmatig tijd voor jezelf. Momenten waarop je je niet hoeft aan te passen aan de ander en zo even echt kunt voelen wat je nu werkelijk fijn vindt en wilt. Dingen in je eentje ondernemen is naar mijn mening zwaar underrated. Het is niet zielig om in je uppie een dag naar een stad te gaan. Het helpt je juist om jezelf als gezelschap te waarderen.

Maar verlies jezelf aan de andere kant niet in het wauw-kijk-mij-dit-allemaal-alleen-doen-gevoel. Durf ook anderen toe te laten. In contact met anderen kunnen heel andere kanten van jezelf naar boven komen, die je misschien nog niet kent. Wellicht wijzen anderen je daarop. Denk aan een gevoelige kant die je zelf niet zo vaak toelaat. Of een luie kant naast het hoge workaholic-gehalte dat je ook hebt. Vraag anderen eens hoe zij je zien. Hun antwoorden kunnen je enorm verrassen.

7. Vergeet vooral niet te leven (in plaats van eindeloos te zoeken)

De vraag “Ja maar, wie ben ik?” kan je soms eindeloos bezighouden. In het ergste geval zelfs ’s nachts als je om twee uur nog ligt te plafondstaren en ervaringen van vroeger oprakelt. Wat deed je dan graag als kind? Ben je nog wie je toen was? Wat is er anders? Is wie je nu bent wel wie je wilt zijn? Soms is het ook gewoon goed om jezelf tussen al dat gepeins door tot de orde te roepen. En nu stoppen met nadenken en dingen oprakelen, en gewoon leven! Kijken hoe je je vandaag voelt, waar je zin in hebt, welke kansen te leuk zijn om te laten liggen en welke mogelijkheden je juist graag aan je neus voorbij laat gaan.

Het mooie is dat je niet op een briefje een glasheldere omschrijving hoeft te hebben van wie je bent, maar ook gewoon al levende op zoek mag blijven.

Met elke dag, elke week en elk levensjaar leer je jezelf een beetje beter kennen en ontdek je meer over wat jij belangrijk vindt en wat je werkelijk wilt. Leef gewoon het leven. Ervaar wat het je brengt, grijp kansen aan, glijd soms onderuit, raak jezelf een keer kwijt om dan daarna nog beter te ontdekken wie je dan wel bent of wat dan wél bij je past. That’s life, nietwaar?

Is “Wie ben ik?” een vraag waar jij weleens mee hebt geworsteld?