Een stressvolle dag op het werk. Een hardnekkige griep die maar niet zijn biezen pakt. Een stom gesprek waar je over piekert. Of gewoon een meh-gevoel dat je de hele dag al achterna zit. Wat de reden ook is, we hebben allemaal dagen waarop je je niet je energieke, blije zelf voelt. Toch schieten er misschien allerlei kritische gedachten door je hoofd: “De was vouwt zich niet vanzelf op!”, “Er wachten nog minstens 10 e-mails op me!” en “Kom op, gewoon 10 kilometer hardlopen vanavond!”. Maar dat mag best een stukje milder. Wat kun je doen om op die momenten lief voor jezelf te zijn? Dit zijn 16 zelfzorg-tips zónder te hoog pamper-gehalte.

Waarom “Hup, doorgaan!” niet altijd dé methode is?

Laat ik maar met de billen blootgaan: “Hup, doorgaan!” had mijn levensmotto kunnen zijn. Pas een tijdje geleden merkte ik dat dat niet altijd de beste lijfspreuk ooit is. Toen het twee weken geleden in mijn nek schoot, was mijn eerste reactie “Een paar paracetamolletjes erin en ik kan er weer tegenaan!”. Want ja, die agenda moet gewoon afgewerkt worden. Het stof op de plinten waait niet zomaar weg. Tja, dat was mijn innerlijke beul aan het woord. Een paar dagen later kwam ik mezelf keihard tegen. Juist doordat ik al die tijd in de “Niet piepen!”-modus had gezeten, kreeg ik er gratis en voor niets hoofdpijn bij cadeau. Had ik nou maar die schoonmaakronde laten zitten en op dag #1 naar mijn nek geluisterd!

Het was mijn wake-up call dat het soms écht een steengoed idee is om jezelf rust en bleh-dagen te gunnen. Om soms een dutje te doen in plaats van koste wat kost te doen zoals je het voor ogen had. Om soms je huishouden te laten versloffen als dat nodig is om jezelf niet te laten versloffen. Of om wél die afspraak af te zeggen, zodat je bij een belangrijke afspraak de dag erna energieker kunt verschijnen.

Zelfzorg is niet alleen een modewoord of een lieflijke term om in zweverige Instagram-quotes mee te strooien. Het is mega-belangrijk. Of je nu een drukke baan hebt, een ambitieuze ondernemer bent, een hectisch gezinsleven leidt, mantelzorg doet, de gangmaker in de vriendengroep bent of andere rollen te vervullen hebt, zorg er alsjeblieft voor dat je jezelf niet op de laatste plaats zet.

Andere mensen zijn óók heel belangrijk. Maar er is maar één persoon die voor jou het allerbelangrijkst zou moeten zijn: jijzelf. En zelfzorg begint soms al met jezelf extra rust gunnen als dat is waar je hoofd of lijf om vraagt.

Waarom zelfzorg-tips soms heel welkom zijn?

Het voelt logisch om voor anderen te zorgen. Heeft een collega iets van je nodig? Dan regel je dat voor diegene. Zit een familielid in nood? Dan spring je in de auto om te hulp te schieten. Maar als we zelf niet zo lekker gaan of naar rust snakken, is het vaak veel lastiger om onszelf die zorg te geven. Het voelt misschien egoïstisch om iets af te zeggen of om een ander niet te helpen. En het voelt wellicht lui als je nog van alles te doen hebt, maar je in plaats daarvan met een boek op de bank nestelt. Toch is het hartstikke belangrijk om dat wel te doen.

Je bent vast al doodgegooid met het reddingsvest-cliché. Je kunt niet voor anderen zorgen als je niet eerst goed voor jezelf zorgt. Pas als jij jezelf niet structureel opzij zet, kun je er oprecht zijn voor een ander of kun je vanuit liefde (in plaats van vanuit verantwoordelijkheidsgevoel) klaarstaan voor iemand.

Daarnaast is zelfzorg belangrijk om te voorkomen dat je overloopt, overspannen raakt, je blijdschap verliest en door dat alles misschien überhaupt niet meer voor een ander kunt zorgen. Dus met zelfzorg help je niet alleen jezelf, maar ook de mensen om je heen. Ook zij hebben er veel aan als jij je energieke, blije, uitgeruste zelf bent.

Dit bericht op Instagram bekijken

Een bericht gedeeld door Romy Veul | vaak vrolijke blogger (@vakervrolijk)

16 zelfzorg-tips voor als jij je niet top voelt

De vraag is alleen: hoe doe je dat, goed voor jezelf zorgen? Voorheen gingen mijn nekharen rechtovereind staan van de term ‘zelfzorg’ alleen. Bah, dan moet je zeker met komkommerplakjes op je ogen en een naar aardbeienmilkshake ruikend maskertje op je gezicht tussen het badschuim gaan zitten. Nee hoor, dat is aan mij niet besteed (los van het feit dat onze inloopdouche moeilijk voor bad kan doorgaan…)! Máár er zijn veel meer zelfzorg-tips waarvoor je de komkommer prima ongesneden in de koelkast kunt laten liggen en je bad niet hoeft te laten vollopen.

Dit zijn 16 zelfzorg-tips die ik zelf fijn vind. Pik er vooral uit wat voor jou werkt. En – het allerbelangrijkste – gun het jezelf.

1. Stel iets uit tot morgen of overmorgen

Ik weet het: uitstelgedrag heeft geen best imago. Deze zelfzorg-tip is dan ook niet bedoeld om rottaken tot in de eeuwigheid uit te stellen en zo uiteindelijk in een deadlinegevecht te belanden. Als iets snel af moet, doe het dan vooral wel nu. Maar als je jezelf echt niet fijn voelt, is het wel degelijk slim om je eindeloos lange to-do-list iets minder eindeloos lang te maken. Ga op zoek naar iets wat je zonder problemen kunt uitstellen of misschien zelfs kunt schrappen. Denk daarbij niet in problemen (“Ja maar, dat gaat die persoon nooit accepteren!” of “Nee, dan ziet mijn huis er niet uit!”). Nee, vraag je serieus af of het écht zo erg is als je dit nu laat zitten.

• Moet je echt het hele huishouden vandaag doen? Of is het niet zo erg als je de schoonmaak van de bovenverdieping naar morgen verplaatst?
• Is het echt nodig om je hele huis te boenen voordat de visite langskomt? Kun je het niet houden bij een snelle schrobronde van hooguit 30 minuten?
• Is het niet mogelijk om de deadline die je zelf hebt bedacht (bijvoorbeeld door iemand te zeggen dat je donderdag iets aanlevert) een dag te verschuiven? Vraag de ander of het goed is als het een dag later wordt.
• Heb je voor jezelf ambitieuze deadlines gesteld waar niemand anders last van heeft (“Vandaag moet mijn nieuwe website af zijn”, “Ik moet vanmiddag nog iets op LinkedIn zetten”, etc.)? Verplaats ze. Dat zijn de makkelijkste deadlines om mee te schuiven.
• Heb je met jezelf een vaste dag afgesproken waarop je altijd sport, je moeder belt, het avondeten kookt, etc.? Kijk of je dat een keer op een andere dag kunt doen.
• Wil je per se vandaag of deze week een eerste stap zetten voor het grote doel dat je hebt bedacht? Misschien is deze lusteloze dag niet hét moment.

2. Gun jezelf een warmtekussen, kruik of kersenpitkussen

Ik ben helemaal niet zo van de grootmoeders tips voor als je je beroerd voelt. Maar van drie dingen ben ik wel een enorme fan: mijn Stoov-warmtekussen, een kersenpitkussen of een warme kruik. Als ik me niet top voel, helpt de warmte mij om me zowel lichamelijk als mentaal fijner te voelen.

Als je het lastig vindt om rust te pakken of veel onrust ervaart door bijvoorbeeld buikpijn, kramp of andere lichamelijke narigheid, dan is zoiets misschien een uitkomst. Een Stoov-warmtekussen op mijn buik helpt mij ook om bewust naar mijn buik te ademen, waardoor ik me vanzelf relaxter voel. Echt, als je jezelf een zelfzorg-cadeau wilt geven voor het najaar, laat het een Stoov zijn (*nospon, wel een affiliate link).

3. Sta het jezelf toe om je “meh” te voelen

“Hup hup, gewoon doorgaan!” is dus geen levensmotto dat ik aanraad. Wat vaak beter werkt, is om jezelf juist toe te staan dat je je rot voelt. Of het nu komt doordat er serieus drama aan de hand is of dat het bleh-gevoel is ontstaan doordat je stoofpot aanbrandde en alle stoplichten tegenzaten op weg naar huis, het is oké dat je je ellendig voelt. Ook als het gaat over dingen die niet gisteren of vandaag speelden, maar als oude narigheid opspeelt. Voel het verdriet. Ga zitten om de woede tot in je kleine teen op te merken. Of ervaar maar hoeveel angst je wel niet hebt.

Denk niet te snel “Nah, waarom voel ik dit nu?” of “Waar slaat dit op?”. Juist door je emoties nu in vol ornaat door je lichaam te voelen stromen, geef je ze de kans om langzaamaan af te nemen. Zo komt je lichaam niet vol opgekropte narigheid te zitten en geef je jezelf de kans om je morgen of volgende week weer fijner te voelen. Emoties moeten een kant op. En juist door ze vandaag te uiten, voorkom je dat ze over een paar weken tot een “onverklaarbare” bomuitbarsting leiden.

Lees ook: Gevoelens wegstoppen - niet aan te raden (dit wel!).

4. Bel iemand op als je ergens mee zit

Als je je echt heel naar voelt, ga dan niet in je eentje in een hoekje zitten huilen (letterlijk of spreekwoordelijk). Of je nu met iemand woont bij wie je je hart kunt luchten of niet, er zijn altijd mensen bij wie jij je emoties en narigheid kwijt kunt. Denk niet dat je het in je eentje moet uitzitten totdat de emoties vanzelf minder worden. Praat erover als je je rot voelt. Bel iemand op of – als je dat spannend vindt – app om te vragen of je mag bellen.

Wat ook helpt, is om vooraf te bedenken met welk doel je diegene belt. Wil je je hart luchten? Ben je op zoek naar advies? Wil je ervaringen uitwisselen met iemand die iets vergelijkbaars heeft meegemaakt? Of vind je het fijn als diegene je juist afleiding biedt en aan het lachen maakt? Als je jouw bel-reden weet, kun je vooraf aangeven wat je van de ander verwacht. Zeg bijvoorbeeld “Je hoeft geen adviezen te geven. Ik ben al onwijs blij als je even wilt luisteren.” als je alleen een luisterend oor zoekt. Daarmee help je de ander een handje en vergroot je de kans dat jij je na het gesprek daadwerkelijk beter voelt.

5. Maak een voedzame maaltijd met liefde

Een van mijn eigen belangrijkste zelfzorg-tips is om altijd – echt ALTIJD – te zorgen voor een voedzame en met liefde gemaakte maaltijd. Ook als ik me rot voel of ziek ben, neem ik de tijd om iets te maken waar mijn smaakpapillen én lijf goed op gaan. Liefde gaat door de mond, zeggen ze vaak. Ik geloof heel erg dat dat ook voor zelfliefde geldt. Als jij liefde steekt in de maaltijd die je jezelf voorschotelt, dan is dat ook een teken aan jezelf dat jij het waard bent om goed voor jezelf te zorgen.

6. Neem de tijd voor dingen die je leuk vindt

En doe dat óók als er nog een waslijst aan taken voor je ligt of als anderen je heel hard nodig hebben. Probeer juist op meh-dagen tijd te blokken voor iets kleins wat jou wel blij maakt. Al is het maar een kwartiertje voor een online yoga-sessie, een half uur om cupcakes te bakken of tien minuten om weer een hoofdstuk verder te komen in dat spannende boek. Geef jezelf elke dag een moment waar jij vooraf naar kunt uitzien en waar je op het moment zelf energie en plezier uit haalt.

7. Schrijf vrijuit van je af

Pak er een notitieboek of een losgescheurd velletje papier bij en schrijf daarop in de wilde weg alles wat er nu door je hoofd heen gaat. Het hoeft geen mooi verhaal te worden. Het is zelfs niet nodig dat je zinnen perfect en volledig zijn. Schrijf gewoon, precies zoals het in je opkomt, alles op waarvan jij voelt dat het uit je hoofd en op papier moet.

Schrijven kan heel therapeutisch werken. Maar vaak verdwijnt dat effect als je jezelf oplegt dat het een prachtig stukje poëzie moet worden of als je je blindstaart op of een werkwoord wel of geen ‘d’ of ’t’ moet krijgen. Laat dat allemaal los. Schrijf voor jezelf, omdat het jou helpt. Niemand hoeft het te lezen (tenzij je dat fijn vindt natuurlijk).

8. Schilder, teken of klieder erop los

Voor wie minder heeft met schrijven en meer van het knutselen is, werkt dit misschien goed: gun jezelf kliedertijd. Ga met kleurpotloden, aquarel, plakkaatverf of wat voor materiaal dan ook aan de slag en maak iets. Gewoon iets. Het hoeft niet hét indrukwekkende nieuwe kunstwerk voor aan de lege muur in de hal te worden. Ook geen tekening waarmee je hoge ogen gooit in de familieapp. Geniet gewoon van het proces en kijk wat er al kliederende ontstaat. Alles is oké. Als je er maar van ontspant en er je frustratie of juist gelukzaligheid in kwijt kunt.

9. Kleed je zoals je je wilt voelen (niet zoals je je nu voelt)

Vaak zijn we geneigd ons te kleden naar hoe je je op dat moment voelt. Ben je met een pesthumeur opgestaan of kom je met een hoog irritatieniveau thuis van werk? Dan zijn de joggingbroek en slobbertrui er al snel bij gepakt. Niets mis mee! Maar het kan ook juist helpen om je te kleden zoals je je zou willen voelen. Iets positiever en feestelijker dus!

Voor mij werkt dit al jarenlang als een acute opvrolijker. Als ik me mwah voel, trek ik toch mijn meest feestelijke jurk uit de kast. Misschien ben ik op dat moment verre van in de feeststemming. Maar met een mooie jurk aan voel ik me direct beter.

In een mooie outfit voel je je zelfverzekerd en word je vaak blijer van je spiegelbeeld, zelfs al missen je ogen even wat glans. Dan herinnert je spiegelbeeld je in ieder geval niet steeds aan het “Mwah, ik voel me niet fijn”-gevoel dat je deze dag sowieso al achtervolgt. Misschien fleur je er zelfs wat van op.

10. Plan iets leuks om voorpret over te hebben

Misschien heb je op dit moment geen tijd voor leuke, grootse en meeslepende plannen. Maar hoe zit dat morgenavond, komend weekend of volgende week? Voorpret is ook pret. Dus kijk of je iets leuks voor jezelf kunt inplannen waar je nu al naar kunt uitkijken.

Dat hoeft opnieuw niet iets groots te zijn. Je kunt bijvoorbeeld ook besluiten dat je morgen tijdens de lunchpauze buiten de deur eet of je kunt jezelf een bioscoopkaartje voor dit weekend cadeau doen of een vriend meevragen voor een etentje bij een restaurant waar je al te lang niet bent geweest.

11. Zorg voor je dagelijkse portie vitamines

Een van de zelfzorg-tips die ik sinds een tijdje uiterst serieus neem, is mijn dagelijkse portie vitamines. Nee hoor, dit is geen promo-praatje voor een vitaminemerk. Maar ik heb zelf in het verleden gemerkt hoe beroerd je je kunt voelen door een vitaminetekort. Van sommige vitamines kun je ongemerkt heel makkelijk een tekort oplopen. Toen ik een paar jaar geleden vitamine D-tekort had, stond ik op met wollige hersenen en ging ik ermee naar bed. Nadat ik braaf het kuurtje van de huisarts had gevolgd, was ik al snel weer mijn energieke zelf. Dus neem van mij aan: bepaalde vitamines en supplementen zijn écht belangrijk en niet alleen een marketingstunt.

Sindsdien zorg ik ervoor dat ik heel braaf elke avond mijn portie vitamines binnenkrijg. In mijn geval (als vegan) zijn dat Omega-3, vitamine D, calcium en vitamine B12. Vraag hier eventueel advies over aan een diëtist of aan je huisarts. Die kan beter voor je uitzoeken welke vitamines jij eventueel (preventief) kunt bijslikken.

12. Zoek de buitenlucht op

Van wind in je gezicht of zon op je bol ga je je sowieso niet slechter voelen. Buitenlucht is niet alleen belangrijk voor een natuurlijke portie vitamine D (niet eens uit een potje komt), maar ook om je fitter te voelen en energie op te doen. Ik voel me altijd direct beter als ik tussen vier muren vandaan kom en een portie beweging heb gehad.

Zit je voor je werk veel binnen of heb je weleens dagen waarop je de deur niet uitkomt? Wen jezelf aan om elke dag heel even de voordeur achter je dicht te trekken. Blok er desnoods tijd voor in je agenda of zet een wekker op je telefoon.

13. Kijk kritisch naar stressfactoren: zijn ze de stress waard?

Dit is een vraag die mij heel erg helpt om stress tegen te gaan. Als je stressgevoelig bent of snel last hebt van overprikkeling, is het extra belangrijk om onnodige stress buiten de deur te houden. Ik vraag mezelf daarom vaker af “Is dit het waard dat ik er stress voor heb?”.

Als iemand bijvoorbeeld vraagt of ik mee wil naar een borrel terwijl ik die dag al veel afspraken heb staan, antwoord ik vaak “Nee”. Ik kan het in principe wel doen. Maar dat betekent ook dat je me ’s avonds kunt opvegen en dat ik moet stressen om overal op tijd te zijn en daardoor onrustig in een andere afspraak zit. Dus nee, dat is het me niet waard.

Eerder was mijn redenatie meestal “Oh, ja, in principe kan dat wel. Dus ik doe het!” om me dan in onmogelijke bochten te wringen. Tegenwoordig bedenk ik me vaker dat niet alles wat theoretisch mogelijk is per se moet. Het is oké en ook heel logisch om soms stress te hebben. In sommige situaties moet je wel. Maar in veel gevallen hoef je jezelf echt niet onhaalbare planningen op te leggen om de ander maar te pleasen.

Vraag je af: is dit het waard om nu stress voor te hebben? Of kies ik liever voor mezelf? Mijn advies: ga vaker voor dat laatste.

14. Zoek je bed op tijd op (ook als je to-do-list nog lang niet af is)

Slaap is, naast eten, water en liefde, een primaire levensbehoefte. Dus schrap niet als eerste slaapuren als je een drukke dag hebt. Zorg juist na een hectische dag voor genoeg slaaptijd, zodat je kunt bijkomen. Het advies van 7-8 uur slaap per nacht is er omdat slapen je belangrijkste hersteltijd is in een etmaal. Als je tijd van je slaap afsnoept, heb je ook minder tijd om de prikkels van de dag te verwerken en dingen los te laten. Daardoor start je de volgende dag al met een valse start. Doodzonde en vaak écht niet nodig!

Zet een wekker om op tijd naar bed te gaan (óók als je net zo lekker in die spannende serie zet). En spreek met jezelf af dat je, hoe belangrijk die ene taak of de voorbereiding voor een verjaardag ook is, je koste wat kost 7 uur wilt slapen vannacht. Dan kom je minder snel in de verleiding om ’s avonds te lang door te gaan.

15. Let op je ademhaling (met een korte oefening)

De manier waarop je ademhaalt, is heel bepalend voor hoe je je voelt. Als je me dat drie jaar geleden had gezegd, had ik je glazig aangekeken en gezegd “Wat een spiriwiri gedoe!”. Maar sinds ik zelf met ademcoaching ben gestart, merk ik pas hoeveel effect een rustige, diepe ademhaling heeft op hoe je je voelt. Als je gespannen bent, ga je vaak automatisch heel snel en oppervlakkig ademhalen. Het gevolg is dat je je lichaam nog meer signalen geeft dat het op standje ‘aan’ moet staan. Het tegenovergestelde geldt ook: als je juist bewust heel diep in- en uitademt naar je buik, geeft dat je lijf een signaal dat stress overbodig is.

Om die reden doe ik zelf regelmatig mini-ademhalingsoefeningen op een drukke dag. In plaats van in een rush door te gaan, zet ik een 5-minuten-oefening aan op YouTube (deze bijvoorbeeld!). Daarna voel ik me altijd relaxter en kan ik vaak ook helderder nadenken. Mij helpt zo’n oefening ook als ik in please-neigingen schiet. Door een ademhalingsoefening kan ik makkelijker bij mezelf blijven in reactie op anderen.

16. Wees lief voor jezelf, maar pak ook de regie

In mijn ogen is er een belangrijk verschil tussen zelfzorg en zelfmedelijden. Zelfzorg betekent dat je lief bent voor jezelf als dat nodig is, maar jezelf waar nodig ook een subtiel schopje onder je kont geeft. Zelfmedelijden houdt in dat je blijft hangen in het meh-gevoel en geen stappen onderneemt die je daaruit helpen.

Een van de belangrijkste zelfzorg-tips is in mijn ogen om je af te vragen wat jou op dit moment goed zou doen. Is dat die kant-en-klaarmaaltijd (dat kan soms zo zijn als je echt geen tijd hebt om te koken) of is het toch een simpele pasta? Is dat nog 3 afleveringen op Netflix kijken of is dat jezelf met tegenzin naar de sportschool slepen? Is dat de boksles van vanavond afzeggen omdat je doodop bent of is het toch gaan en er extreem moe van terugkomen?

Voor al die vragen is er geen goed of fout. Soms is het goed om al tegensputterend toch naar je fitness-les te gaan. Maar als je je lichamelijk lamlendig voelt, is het soms ook juist zelfzorg om jezelf daar niet naartoe te slepen.

Ga vooral bij jezelf na: wat zou ik willen en wat doet mij nu goed? Heb ik een schop onder mijn kont nodig, of juist mildheid en minder moeten? Kies voor de “Hup hup, gewoon gaan!”-mentaliteit als dat je van het bleh-gevoel afhelpt. Maar gun het jezelf soms ook om wél die boksles te skippen en de komkommerplakjes en de gigantische fles badbubbels erbij te pakken. Of probeer gewoon een van de 15 zelfzorg-tips hierboven als de badschuimflessen jou – net als mij – gestolen kunnen worden.

Heb jij nog een ultieme zelfzorg-tip die jou helpt als je je niet zo fit voelt?